Medisch ethische dillema`s in de zorg voor
advertisement
Medisch ethische dilemma’s in de zorg voor ongedocumenteerden Manik Djelantik aios psychiatrie Anouk Remmelzwaal aios psychiatrie Equator Foundation Inhoud • Wat is medische ethiek? • Moral distress • Achtergrond informatie ongedocumenteerden • Casuïstiek • Overwegingen • Eigen casuïstiek • Discussie Ethiek • Socrates (469-399 voor Chr) • Systematische bezinning op verantwoordelijk handelen • “ Ethos”: gewoonte, zede, gebruik EN woonplaats gezindheid, karakter, innerlijke houding, zedelijkheid • Menselijk handelen • Normen en waarden • Teleologische vs deontologische theorieën Medische ethiek • Hippocrates (460-377 v Chr) • Deskundigheid/wetenschap verbonden met ethische opvattingen: Eed van Hippocrates • Beroepsethiek (deugdzaamheid, collegiale verhoudingen, wetenschap) Patiënt georiënteerd Medische ethiek • Nederlandse artseneed • Verklaring van Genève 1948 • KNMG richtlijnen Moral distress • “ Men weet wat het juiste is om te doen, maar door beleidskeuzes danwel mogelijkheden is het bijna onmogelijk om het juiste te doen.”(Jameton, 1984) • Per professional kan de mate van moral distress bij elk onderwerp verschillen Moral distress • De juiste morele actie is afhankelijk van de context van de situatie – Sociale context – Persoonlijke ervaringen – Persoonlijke waardes • Overwogen morele beslissing – Duidelijkheid over alle dimensies en contexten creëren – Goede afweging proberen te maken Moral distress • Medisch ethische commissies • Guidelines met overwegingen • Moreel beraad – Dimensies verduidelijken – Morele vraag – Verschillen in antwoord zijn juist leerzaam om tot verdieping te komen • Stappenplannen Asielzoekers 1e kwartalen, Nederland: aantal en herkomst Immigratie in Nederland naar motief 11 Ongedocumenteerden • Ongedocumenteerden: illegale vreemdelingen • Schatting in NL: 75.000-185.000 • Groot deel van niet-Europese afkomst • 10% asielachtergrond Ongedocumenteerden • Kwetsbare positie • Koppelingswet (1998) • Strafbaarstelling illegaliteit (20112014) • Wel medisch noodzakelijke zorg • “Bed, brood, bad” Outlawed • Filmpje 1 Outlawed • Filmpje 2 Casus • Vrouw, 32 jaar, afkomstig uit Ethiopië, sinds 5 jaar in NL • PTSS en depressieve klachten sinds 3 jaar • Sinds 3 jaar uitgeprocedeerd, woont in opvanghuis • Trauma’s: gedwongen huwelijk, uitzetting naar Eritrea, overlijden familieleden, besnijdenis, diverse verkrachtingen, diverse abortussen, gevangenschap, vlucht door Sahara en bootvluchteling • Geen lichamelijke klachten • Behandel indicatie bij Equator Opvangprobleem • Casus: patiënte ontvangt NET vanwege haar PTSS-klachten • Toename van PTSS-klachten nadat ze uit de opvang dreigt te worden gezet • Vraag: ga je je als arts met opvang bemoeien? Juridische brieven • Advocaat vraagt om medische rapportage in het kader van BMA advies – Adviseert bepaalde zaken te benadrukken • Werk je mee aan deze rapportage? Behandeling stoppen • De therapie slaat gedeeltelijk aan, minder nachtmerries en herbelevingen • Angst en onzekerheid over de toekomst zorgen nog voor depressieve klachten en suïcidale gedachten. • Juridische procedure gaande Overwegingen • Conflict tussen 2 kernwaarden: – professionele invloed voor groter doel • teleologisch – professionele rol binnen medisch kader • deontologisch • Wordt een politiek probleem een medisch probleem? • Meng je je in deze discussie of baken je je werkveld af? Bronnen • • • • • • • • Ten Have, Ter Meulen, Van Leeuwen. Medische ethiek, tweede druk, 2003 Jameton A. Nursing practice: the ethical issues. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall, 1984 Pauly et al. Registered nurses’ perceptions of moral distress and ethical climate. Nurs Ethics 2009 16: 561 Widdershoven (2005) Interpretation and dialogue in hermeneutic ethics. In: Ashcroft R. Lucassen M. Parker M. Verkerk M. and Widdershoven G. (eds) Case analysis in clinical ethics. Cambridge University Press CBS/IND Arts en vreemdeling: rapport van de commissie Medische zorg voor (dreigend) uitgeprocedeerde asielzoekers en illegale vreemdelingen (KNMG, 2007) Kleinlugtenbelt en Naaykens 1998 Dudley, Silove and Gale. Mental health and human rights, vision, praxis and courage, Oxford university press, Oxford/New York 2012 Hebben jullie casuïstiek? Stappenmodel morele dilemma’s • Wat is het morele kernprobleem? • Wat zijn de moreel relevante onderwerpen? • Wat is de morele vraag? • Welke informatie mist? • Welke handelingsalternatieven zijn er? • Wat is de conclusie/afweging? – Kleinlugtenbelt en Naaykens 1998 Secundaire ziektewinst? • 23-jarige patient afkomstig uit Nigeria, • Diagnose: PTSS dd psychotische depressie/psychotische stoornis, simulatie? • Goed verzorgd, komt afspraken na • Hetero-anamnese moeilijk • Bij presentatie echter consistent (bovenstaand) psychiatrisch toestandsbeeld: vlak, passief, apathisch, imperatieve akoestische hallucinaties Secundaire ziektewinst • Beleid: 2nd opinion, PO • Verzoek advocaat om informatie betreffende detentie-geschiktheid • Wat zeg je hierover? (zeg je hier iets over?) • Lichte verbetering klachten na 2nd opinion/tijdelijke ‘ stempel’/ aangepaste behandeling? • Situationeel? Vluchthaven Pilot gemeente Amsterdam Vraag aan Equator: screeningen voor behandeling en evt indicatie voor “nood”opvang? Dank
