Euthanasie: De weloverwogen vraag.

De weloverwogen vraag
Rinel M. van Beest,
Kaderhuisarts en IKA consulent Palliatieve Zorg
Programma





Inleiding.
Verwachtingen.
Euthanasie: zorgvuldigheidseisen
Euthanasie: besluitvorming en procedure
De weerbarstige praktijk
Mindmappen
Inleiding
De essentie van palliatieve zorg en hoe
deze zich verhoudt tot de vraag om
euthanasie!
WHO definitie Palliatieve Zorg
(2002)




Samenvatting Prof. Kris Vissers
actieve , integrale zorg
voor patiënten waar curatieve behandeling
niet meer reageert
brede bestrijding van symptomen:
somatische, psychologische, sociale
zingevingaspecten zijn belangrijk
= bereiken van de best mogelijke kwaliteit
van leven voor de patiënt en zijn omgeving
Doel van Palliatieve Zorg:
Door het inzetten van de benodigde interventies
een palliatieve crises vermijden.
Waarbij:
de behoeftes van pat. en naasten centraal staan.
Actief beleid door:
1.
2.
3.
4.
Heldere communicatie met patiënt en
naasten.
Ruimte voor emoties.
Ruimte voor zingevingvragen.
Adequate symptoombestrijding.
Palliatieve zorg =actieve zorg
Distress in de palliatieve fase





Lichamelijke symptomen (w.o. pijn,
benauwdheid, moeheid, malaise)
Cognitieve functiestoornissen (denken,
geheugen, plannen, overzien e.d.)
Somberheid
Angst
Verstoorde relaties in eigen steunsysteem
met hulpverleners
De laatste fase van een
ziek leven
Mogelijk verloop:
Acuut overlijden
Langzaam zwakker en rustig overlijden
Veel problemen/ondraaglijk lijden, niet terminaal
Onbehandelbare klachten, wel terminaal
Beslissingen rondom het
levenseinde
Samen met de patiënt en naasten





Afzien dan wel staken van zinloze c.q.
ongewenste levensverlengende behandelingen
Niet-reanimeerbeslissingen
Starten van behandelingen die een (onbedoeld)
levensverkortend effect kunnen hebben
Palliatieve sedatie
Euthanasie
Verwachtingen.
De weloverwogen vraag
om euthanasie.
Onder euthanasie en hulp bij zelfdoding
verstaan wij:
het door de arts beëindigen van het leven
dan wel hulp geven bij het beëindigen van
het leven
van een patiënt op diens uitdrukkelijk verzoek
Euthanatos = een goede dood
Zorgvuldigheidseisen






Vrijwillig en weloverwogen verzoek
Uitzichtloos en ondragelijk lijden
Voorgelicht over de situatie en vooruitzichten
Geen redelijke andere oplossing
Een onafhankelijk arts geraadpleegd
Medisch zorgvuldig uitvoeren en melden
Uitzichtloos en ondraaglijk
lijden



Het lijden heeft een medische grondslag
Het lijden kan het gevolg zijn van een optelsom
van psychische en fysieke aspecten
Uitzichtloosheid: er is geen redelijk alternatief
voor euthanasie
Uitzichtloos en ondraaglijk
lijden



Het gaat om het lijden van deze patiënt
(in relatie tot zijn biografie, persoonlijkheid,
draagkracht en waarde(n)patroon).
Het lijden is voor de arts invoelbaar
Lijden kan bestaan uit angst voor toekomstige
achteruitgang
De patiënt zelf ervaart het lijden
Dimensies van lijden
lichamelijk
spiritueel
functioneel
lijden
existentieel
sociaal
psychisch
Ontbreken redelijk andere
oplossing


Dit is een gezamenlijke opvatting van de
arts en van de patiënt
Redelijke andere oplossing:
–
–
–
–
wezenlijke impact op het lijden,
effect op afzienbare termijn,
gedurende langere tijd,
gunstige verhouding voor- en nadelen
Ontbreken redelijk andere
oplossing


De belasting van de patiënt beoordelen in
het licht van diens specifieke
omstandigheden
Patiënt mag (palliatieve) zorg of
behandeling weigeren,
dit hoeft niet altijd inwilliging van een
verzoek in de weg te staan.
De rol van de arts bij het
zelfgekozen levenseinde

KNMG:
– Het is en blijft een absolute eis dat het
beoordelen van lijden in het kader van
levensbeëindiging op verzoek altijd mede
op basis van een medische grondslag
plaatsvindt.
– De patiënt heeft een ziekte of een
combinatie van ziekten en klachten
De rol van de arts bij het
zelfgekozen levenseinde

De wet:


Hier wordt alleen gesproken over
ondraaglijk en uitzichtloos lijden zonder
dat de medische grondslag wordt
genoemd
Standpunt van de Hoge Raad:
– “aan lijden moet een medische dimensie
zitten”
De rol van de arts bij het
zelfgekozen levenseinde

De toetsingscommissie:
De toetsingscommissie heeft zich
inmiddels aan het KNMG criterium
geconformeerd: het lijden behoeft een
medisch grondslag
De rol van de arts bij het
zelfgekozen levenseinde

De arts:
Moet je je nu soms in een bocht wringen om,
als je overtuigd bent van de ondraaglijkheid en
uitzichtloosheid van het lijden van de patiënt,
zonder dat je een duidelijk medisch grondslag ziet,
toch een medische reden bedenken,
of….
ben je blij met dit criterium?
Besluitvorming
en procedure
Zorgvuldige afweging van de (on)mogelijkheden
voor verdere verlichting van het lijden.
Betrekken van hulpverleners en naasten bij de
besluitvorming, waarbij
de wens van de patiënt de belangrijkste
maatstaf is.
Procedure
De uitvoering van euthanasie en hulp bij
zelfdoding is uitsluitend aan artsen
voorbehouden.
Voorbereiding





Tijdig aankondigen bij de apotheker
Gezamenlijk voorbereiden
Gereedmaken en bewaren van de
euthanatica (standaard dosering) + noodset
Aanwezigheid arts
Premedicatie
Uitvoering
Stap 1: Farmaca die een medicamenteus
geïnduceerd coma veroorzaken.
Thiopental of Propofol.
Stap 2: Farmaca die paralyse van de
(ademhalingsspieren) veroorzaken.
Rocuronium
Hulp bij zelfdoding: Pentobarbital
Na afloop
Verpakkingen bewaren, restanten retour
apotheek.
Waarschuwen gemeentelijk
lijkschouwer.
Nazorg naasten.
Bevorder de doorlooptijd
bij de euthanasiecommissie







Raadpleeg een SCEN-arts voor de consultatie
Controleer het consultatieverslag
Vul het formulier volledig in bij voorkeur digitaal
Beantwoord alle vragen en geef waar mogelijk/nodig een
nadere motivering
Laat zien dat u de levensbeëindiging op verzoek hebt
uitgevoerd volgens de KNMG/KNMP richtlijn
Voorzie de melding van een hand- en dagtekening;
Bevorder de doorlooptijd
bij de euthanasiecommissie
Tip: mocht de commissie nog vragen hebben,
beantwoord deze dan zo snel en compleet mogelijk.
Regionale toetsingscommissies euthanasie - Code of
Practice
Deze code kan voor artsen nog duidelijker maken
wat zij mogen verwachten in het kader van de
toetsing en deze code kan voor de commissies zelf
een instrument zijn om de eenheid in
oordeelsvorming te bewaken en verbeteren.
Formulieren

https://www.knmg.nl/adviesrichtlijnen/dossiers/euthanasie/meldin
gsformulieren-euthanasie-1.htm
De weerbarstige praktijk
Stelling:
“Het doel van euthanasie en palliatieve sedatie is
hetzelfde, namelijk lijdensverlichting.”
Stelling:
“Passieve euthanasie en palliatieve sedatie zijn
eigenlijk hetzelfde.”
Diepe sedatie versus
euthanasie
Diepe sedatie
Doel: verlichting van lijden
Wijze: verlaging bewustzijn
Patiënt niet altijd aanspreekbaar
Consultatie alleen bij gebrek
aan expertise
Middel: Midazolam
Dosering: getitreerd
(In principe) reversibel
Geen levensverkorting
Normaal medisch handelen
Geen melding en toetsing
Euthanasie
Doel: opheffen van lijden
Wijze: levensbeëindiging
Wilsbekwame patiënt
Consultatie verplicht
Barbituraten&spierrelaxantia
Overdosering
Irreversibel
Levensverkorting
Buitengewoon medisch
handelen
Verplichte melding en
toetsing
Stelling:
“Euthanasie kan niet bij mensen met
een verminderd bewustzijn.”
Stelling:
“Euthanasie is dé oplossing voor mensen
die lijden aan het leven.”
Ervaren knelpunten?
Consultteam palliatieve zorg:
0900-2021745
De doden
hebben rust
nodig om tot
rust te komen
Hans Andreus