Samenvatting tekst renaissance en barok

Samenvatting tekst renaissance en barok
uit Literatuur zonder grenzen
5 Politiek en maatschappij
Na de donkere middeleeuwen volgde de grote bloeitijd van de 16 de eeuw. Deze
overgang is uiteraard geleidelijk aan verlopen en ook de 16de eeuw kent zo zijn
duistere pagina’s
5.1 De politieke situatie tussen 1450 en 1650
Binnen Europa heerste het Roomse rijk. Dit gebied van honderden kleine Duitse
staatjes koos in 1273 keizer Rudolf van Habsburg die het Habsburgse rijk zou
stichten. Met name onder Karel V werd dit rijk het machtigste van Europa. Na zijn
aftreden ontstaat er een tweestrijd die tot de dertienjarige oorlog leidt en zo
voorkomt dat renaissance zich in Duitsland kon ontwikkelen.In het midden van de
17de eeuw wordt Frankrijk toonaangevend in Europa.
Engeland staat in Europa vooral in het teken van oorlogen, zoals de honderdjarige
oorlog en de rozen oorlog. In de tweede helft van de 16 de eeuw zorgt Nederland voor
oproer wanneer het niet langer bij de Spaanse vorst Filips II wil horen vanwege zijn
Rooms-katholieke overtuiging.
5.2 Kerk en samenleving
Vanwege conflicten tussen wetenschappers en de kerk nam de greep van de kerk op
de samenleving af. De mens kreeg steeds meer oog voor het aardse bestaan wat
weer leidde tot conflicten met de bijbel. Toch bleven enkele belangrijke geleerden de
kerk trouw en probeerden een verzoening tot stand te brengen. Tot deze geleerden
behoorden Thomas More en zijn vriend Desiderius Erasmus.
Ook werden er steeds meer niet-christelijke samenlevingen ontdekt en ook begon de
kerk nog met de bedrieglijke aflaat handel, dit alles zou leiden tot de hervorming.
Twee grote hervormers waren Maarten Luther en Jean Calvin.
6 Ideeëngeschiedenis
6.1 De term ‘renaissance’
letterlijk betekend renaissance ‘wedergeboorte’. Daarmee wordt bedoeld dat men
zich in die tijd opnieuw ging interesseren voor de Griekse en vooral de Romeinse
cultuur. Dit komt doordat er toen nog veel van die twee beschavingen overgebleven
was zoals gebouwen en verhandelingen over bijvoorbeeld architectuur. In de
renaissance schonk men veel aandacht aan het verfraaien van allerlei dingen zoals
gebouwen, sieraden en kleding.
6.2 Het humanisme
Het humanisme is de stroming die de mens als middelpunt van alles ziet en niet God.
Deze stroming is van groot belang geweest in de renaissance, men kreeg een steeds
grotere aandacht voor het aardse en de plaats die de mens daarin inneemt. De mens
moest zelf op onderzoek uit gaan en proberen alle dingen te begrijpen en omvatten,
zodat de mens het middelpunt wordt. Eén van de belangrijkste humanistische
denkers was Pico della Mirandola. Hij schrijft in zijn boek over welke plaats de mens
in het universum inneemt. Ook begon men weer aandacht te krijgen voor de
klassieke cultuur en Latijn werd de wereldtaal.
6.3 Homo universalis
In die tijd probeerde de mens zich zo veelzijdig mogelijk te ontwikkelen. Leonardo da
Vinci was daarbij het ideale voorbeeld. Naast schilder en tekenaar was hij ontwerper
van architectuur, beeldhouwer, musicus, ingenieur en natuuronderzoeker. Hij was de
homo universalis bij uitstek. In Nederland zou je in die tijd Constantijn Huygens een
homo universalis kunnen noemen. Hij was naast politicus ook nog literator, musicus
en sportman.
6.4 De verspreiding van de renaissance-ideeën
De renaissance is ontstaan in Italië. Van daar uit zijn eerst de humanisten en daarna
de kunstenaars met hun vernieuwde ideeën naar het buitenland vertrokken. Uit het
buitenland kwamen ook veel studenten nar Italië om aan de universiteiten te
studeren. Op die manieren is de renaissance over Europa verspreid. Ook heeft de
net uitgevonden boekdruk kunst een grote bijdrage geleverd aan de verspreiding.
6.5 Ontdekkingstochten
Aangezien de mens zichzelf het belangrijkst vond en het als zijn taak zag de wereld
te beheersen werden er steeds meer ontdekkingstochten georganiseerd. Ook waren
er in die tijd schrijvers die reisverslagen maakten zoals Jan Huijgen van Linschoten.
Veel van deze verslagen zijn bewaard gebleven samen met veel oude landkaarten
die in die tijd ook veel vervaardigt werden door toen beroemde cartografen.
6.6 De term ‘barok’
De barok is een kunstrichting die gekenmerkt word door versieringen, pracht en praal
en een overdreven grootse kunstigheid. Als de renaissance de kunst van het
verstand en de wetenschap was. Dan was de barok de kunst van het gevoel.
7 Kunstgeschiedenis in renaissance en barok
7.2 Literatuur in de renaissance
Ook in de literatuur werden de klassieken het voorbeeld. De Romeinse en Griekse
schrijvers werden vertaald, nagevolgd en overtroffen. Ook Latijn leefde in die periode
weer op. Alle wetenschappelijke verhandelingen werden in het Latijn geschreven. De
literatuur was gebonden aan strakke regels.
7.4 Literatuur in de barok
De barokliteratuur staat in het teken van tegenstellingen. Bijvoorbeeld de
tegenstelling tussen het vasthouden aan de klassieke regels en de vrijheid, of tussen
het aardse carpe diem van de renaissance en de vanitas- gedachte, het besef van
de vergankelijkheid van het menselijk bestaan. Men gaat steeds meer oog krijgen
voor de veelzijdigheid van de wereld en dat niet alles goed of kwaad is maar dat er
ook vele tussen mogelijkheden zijn. In de barok werd de wereld vaak voorgesteld als
een theater. Dit werd onder anderen gedaan door William Shakespeare en Joost van
den Vondel.
8 Nederlandstalige literatuur
8.1 Pieter Corneliszoon Hooft
P.C. Hooft is een typische renaissancekunstenaar die graag kunstenaars, politici en
geleerden om zich heen verzamelde. Als literator schreef hij vele sonnetten en
toneelstukken. Ook is hij op historisch gebied actief geweest en heeft hij een boek
over de tachtigjarige oorlog geschreven.
8.2 Joost van den Vondel
De grootste toneelschrijver van de 17de eeuw. Hij is beroemd geworden met zij
Gijsbrecht van Aemstel en Lucifer. Ook was hij veel gevraagd als dichter. Hij werkte
altijd nauwlettend volgens de regels van de retorica.
8.3 Gerbrand Adriaenszoon Bredero
Schreef blijspelen in gedichten over het dagelijks leven in Amsterdam. Zijn gedichten
en spelen gaan vaak over zaken zoals liefde, alcohol, de dood en godsdienst.
Kenmerkend voor zijn levensopvatting is zijn lijfspreuk: ‘het kan verkeeren’.
8.4 Jacob Cats
De meest populaire dichter van de 17de eeuw. Schreef gedichten over alle zaken van
het leven zoals het huwelijk, seksualiteit en het gezin.