Les 1.1 geschiedenis inleiding

Cursus Renaissance
les 1.1
Les 1.1 Geschiedenis, Italië tot de Renaissance
Inleiding
Nadat het eens zo grote Romeinse Rijk was ingestort, werd Europa overspoeld door de
Barbaren. De Romeinse cultuur werd verwoest en de bevolking leefde in angst en armoede.
Het Romeinse Rijk leefde slechts voort in het Oosten, vanuit Byzantium. Rond 800 ontstond
weer iets als een gemeenschappelijk Europa onder Karel de Grote maar dit hield niet lang
stand. De mens bleef geknecht in zijn fysieke en geestelijke armoede door het leenstelsel en
het krampachtige juk van de Kerk. Alles wat nog verdiend werd met landbouw en een beetje
handel ging op aan de bouw en verfraaiing van kastelen, kathedralen en het hof van de
koningen. Toch zou er vanuit deze donkere middeleeuwen een beweging ontstaan, die de
ontwikkeling van de moderne mens tot stand zou brengen.
Handelscontacten met het oosten en de confrontatie, door de kruistochten, met de, op
dat moment, veel rijkere cultuur van de Moslims, beïnvloedden het denken van de westerse
mens. Het was vooral Italië dat hiermee werd geconfronteerd en er ook open voor stond. Dit
land had eigenlijk ook nooit volledig tot Europa behoord. Noch de ridderschap noch de gotiek
was diep in de cultuur van het land doorgedrongen en de handel had het land enige welvaart
gebracht. Nagenoeg autonome steden, en niet staten of vorstendommen, domineerden het
land. Handel en relatieve politieke vrijheid zorgden langzaam voor groei en rijkdom. Samen
met een sterke mate van verstedelijking, een toename van industrialisatie en de afwezigheid
van een sterk centralistisch politiek systeem zorgden deze factoren voor een
veranderingsgezind klimaat.
Het was in de 14de eeuw dat deze krachten samenkwamen en een beweging op gang
brachten die onomkeerbaar bleek te zijn en de cultuur van de westerse mens blijvend
veranderde. Het tot die tijd verkrampte scholastieke denken en de overheersende macht van
de kerk over het individu en de tradities werd voor altijd verbroken. Verheerlijking van de
klassieke oudheid kreeg grote invloed op de architectuur en de beeldende kunsten en deed
nieuwe vormen van politiek, filosofie, retoriek en literatuur ontstaan. Het vrije denken leidde
ook tot een kritische opstelling ten opzichte van de katholieke kerk en haar gewoonten en had
uiteindelijk de Reformatie en Contrareformatie tot gevolg. De nieuwe nieuwsgierigheid van
de mens leidde tot vele uitvindingen, wetenschappelijke doorbraken en de ontdekking van de
Nieuwe Wereld. Vanuit Italië zou deze veelzijdige beweging Europa veroveren en de
westerse cultuur zijn eigenheid geven die het vandaag de dag nog heeft. Door Voltaire zou
deze tijd de Renaissance genoemd worden.
Herman Leistikow
mei 2007
pagina 1/2
Cursus Renaissance
les 1.1
Bronnen
P.Burke, The European Renaissance, Oxford 1998
F.Gaupp, Wegbereiders der Renaissance, Amsterdam
P.Guichonnet, De geschiedenis van Italië, Doetinchem 1988
W.H.Hudson, De Renaissance, bewerkt door J.W.van Rooijen , Zalt-Bommel 1925
J.H.Plumb, The Penguin Book of the Renaissance, London 1978
R.Ritchie, De Renaissance, het ontwaken van de Europese cultuur, Rijswijk 2005
Encarta, naslagbibliotheek, Winkler Prins 2002
Web Gallery of Art
Herman Leistikow
mei 2007
pagina 2/2