Inhoudsopgave

cultuureducatie
Hemelrijken 310 5612 WS Eindhoven tel.:040-2432289, fax.:040-2446641, email:fellenoord@SKPO
Interne Coördinator Cultuureducatie: Marjo Weekers, [email protected]
Inhoudsopgave
1.
2.
3.
4.
Uitgangspunten
3
1.1 Doel van het beleidsplan
3
1.2 Inhoud van het beleidsplan
3
1.3 Schoolbeleid en cultuureducatie
3
1.4 Wijze van totstandkoming
4
Beginsituatie
4
2.1 Huidige stand van zaken met betrekking tot cultuureducatie
4
2.2 Programma
7
2.3 Ingezette middelen
7
Naar de gewenste situatie
8
3.1 Termijndoelen (komend schooljaar)
9
Bijlagen
10
Aanbod cultuureducatie 2008-2009
Kijkwijzer cultuureducatie
11
12
2
1.
Uitgangspunten
1.1
Doel van het beleidsplan
Dit is een praktisch document waarin blijkt hoe de school haar visie op cultuureducatie in
de school de komende jaren denkt concreet vorm te geven. Aanleiding om deze visie vast te
leggen:
de kerndoelen,
aandachtsgebied van overheid (subsidieregeling)
werkwijze van de school op het gebied van cultuureducatie
1.2
Inhoud van het beleidsplan
Visie
Om onze kinderen zo gevarieerd mogelijk impulsen te bieden en daarmee te stimuleren tot
ontwikkelen en leren, koppelen we vanuit het gedachtegoed Meervoudige Intelligentie ons
cultuuronderwijs aan ons taalthematisch werken.
Hiervoor is per groep een map cultuureducatie in ontwikkeling met de volgende onderdelen:
beeldend, drama, muziek, dans, schrijven, foto/film, cultureel erfgoed.
Draagvlak directie / team
-De kwaliteitskaart kunsteducatie is gezamenlijk met de
directie ontwikkeld en met het team vastgelegd en bijgesteld.
-De leerkrachten hebben hun activiteiten op gebied van cultuureducatie vastgelegd m.b.v.
het ingevulde cultuurkompas. Dit geeft de aandachtspunten op het gebied van
cultuureducatie weer, die de komende jaren verder worden ontwikkeld en vastgelegd.
-Er is een kijkwijzer klassenbezoek cultuureducatie ontwikkeld die als gespreksformulier
bij het nagesprek wordt gehanteerd.
-In schooljaar 2008-2009 is de kwaliteitskaart cultuureducatie geëvalueerd en wordt
bijgesteld.
1.3
Schoolbeleid en cultuureducatie
1.3.1 Populatie
Onze basisschool maakt deel uit van SPIL Fellenoord. De letters SPIL staan voor Spelen,
Integreren en Leren. Het begrip SPIL is bedacht door de gemeente Eindhoven en komt
eigenlijk in de plaats van de term Brede School.
In SPIL Fellenoord werken het SKPO (bestuur basisschool), Lumens (bestuur van de
peuterspeelzaal) en Korein (organisatie voor kinderopvang) als kernpartners samen.
Daarnaast zetten we binnen SPIL Fellenoord de samenwerking voort die is opgestart vanuit
Brede School Fellenoord. Dit betreft o.a. KNAP. JGZ, Digitaal, Opstapje, Op Stap en
Tussenplein.
Het spilcentrum ligt in een gebied, direct tegen het centrum van Eindhoven aan. De naaste
buren bestaan uit kantoren, studentenvoorzieningen en een wooneenheid voor ouderen. Er is
sprake van een gemengde wijk met nog wel elementen uit een oude stadswijk.
Wij zijn toegankelijk voor alle kinderen. De populatie van de school is een afspiegeling van de
wijk. We vinden daar alle rassen, klassen en gezindten in.
3
Onze school telt nu ongeveer 155 leerlingen, die zijn verdeeld over 9 groepen. Voor elk
leerjaar is er een groep. Groep 1 heeft twee instroomgroepen. De gemeentelijke prognoses
geven aan dat het leerlingaantal de komende jaren zal stijgen tot 175 – 200 leerlingen.
Het S.K.P.O. (Stichting Katholieke en Protestants- Christelijk Onderwijs Eindhoven e.o.)
vormt het bestuur van de school.
1.3.2 Missie
De missie van onze basisschool Fellenoord is om samen met ouders, kinderen en diverse
betrokken instanties de kansen voor kinderen te vergroten en de kwaliteit van ons onderwijs
te verbeteren.
Ons streven is dat elk kind zich binnen ons brede aanbod van zorg en onderwijs thuis voelt.
We bieden een veilige omgeving waarin anders zijn wordt geaccepteerd en gerespecteerd.
Een kind mag zijn wie het is. We willen kinderen de kansen geven die ze verdienen en die daar
waar dat noodzakelijk is vergroten. We doen dit in samenwerking met ouders en andere
partners.
Kinderen moeten zich kunnen ontwikkelen tot zelfbewuste mensen:

die zich op school thuis en veilig voelen, een plek waar ze serieus genomen worden
en als individu benaderd;

die 'anders zijn' leren accepteren en respecteren;

die goed met elkaar kunnen samenwerken;

die kunnen omgaan met hun eigen emoties en die van anderen;

die met een grote mate van zelfstandigheid hun weg kunnen vinden;

die de wereld om hen heen tegemoet treden met respect en verwondering, maar ook
met een kritische houding t.o.v. eigen handelen en dat van anderen;

die leren vertrouwen te hebben in de toekomst en geloven in eigen kunnen.
1.4
Wijze van totstandkoming
Tijdens de jaarlijkse studiedag cultuureducatie is m.b.v. het Cultuurkompas een
inventarisatie en evaluatie van cultuureducatie gemaakt.
De ICC heeft met die informatie in overleg met de directie het beleidsplan cultuureducatie
opgesteld.
Al eerder is in overleg met de directie en de ICC de kwaliteitskaart ‘kunsteducatie’ tot
stand gekomen. Deze is n.a.v. de studiedag bijgesteld.
2.
Beginsituatie
2.1
Huidige stand van zaken met betrekking tot cultuureducatie
-De coördinator cultuureducatie heeft de cursus Interne Coördinator Cultuureducatie
gevolgd en gaat de vervolgcursus volgen.
-De taakomschrijving Interne Coördinator Cultuureducatie is vastgesteld en omvat
gemiddeld 8 uur per week.
-Met de verkregen subsidie ‘Brede scholen en cultuureducatie’ van Cultuurnetwerk nl is
gewerkt aan:
-Inzet en ondersteuning van combinatiedocenten op gebied van dans, drama en
muziek i.s.m. CKE
4
-Ontwikkeling map cultuureducatie per groep: drama en dans, gekoppeld aan de
taalthema’s
-Aanschaf muziekmethode: ‘Muziek en meer’ voor groep 1t/m 8, Liedmachien
(5/6) en Songmachine (7/8) zijn zover mogelijk gecompleteerd.
-Uitbreiding muziekinstrumenten voor groep 1 t/m 8
-Aanschaf verkleedkisten voor groep 3 t/m 8
-Aanschaf vitrinekast voor expositie van leerlingenwerk in de hal
-Jaarlijks verzorgt de ICC een studiedag cultuureducatie, waarbij de werkwijze m.b.t.
cultuureducatie wordt geëvalueerd en zonodig bijgesteld in het nieuw op te stellen
cultuurbeleidsplan.
-In alle groepen worden keuzewerkmomenten aangeboden, waarbij ook cultuureducatie als
keuze mogelijk is.
-In overleg met directie en leerkrachten verzorgt de interne coördinator cultuureducatie
een aanbod cultuureducatie, waar mogelijk gekoppeld aan taalthema’s.
-Hiervoor is per kind € 10, 90 subsidie ‘Cultuurversterking’ aangevraagd en binnen
Lumpsum € 15, 00 per kind gereserveerd.
-Voor belangstellende kinderen uit groep 5 t/m 8 is de mogelijkheid om deel te nemen aan
het schoolkoor dat door leerkrachten onder schooltijd wordt begeleid. Bij speciale
vieringen treedt het koor op.
-Ook na school kunnen kinderen meedoen aan culturele activiteiten als deze deel uitmaken
van KNAP, BSO en/of T-Huis
-Ouders worden betrokken als hulp bij begeleiding en/of vervoer voor voorstellingen en
uitstapjes m.b.t. cultuureducatie.
-Ouders zijn welkom tijdens uitvoeringen op school.
-Met de in ons gevestigde peuterplaza en kinderdagopvang wordt jaarlijks een
schoolkalender ontwikkeld om ons als gezamenlijke SPIL naar ouders te presenteren.
-De taalthema’s van Piramide worden centraal geopend en afgesloten middels een
gezamenlijke activiteit van de Peuterplaza, groep 1 en 2.
-De taalthema’s van Taal Actief voor groep 4 t/m 8 worden waar mogelijk ondersteund
met een culturele activiteit die binnen wereldoriëntatie gekoppeld is aan het onderwerp.
-Jaarlijks wordt leerlingenwerk in de portfolio’s bewaard. Deze gaan aan het eind van
groep 8 mee naar huis.
2.1.1 In de ‘groepen’
Inventarisatie in boven genoemde bijlagen: d.m.v. het Cultuurkompas en de bijgestelde
kwaliteitskaart kunsteducatie
Schoolgebruik
-
Traditie van de school:
- Geïntegreerd aanbod van cultuureducatie gekoppeld aan taalthematisch werken:
in groep 1 en 2 met Piramide, in groep 3 met Veilig leren lezen (nieuwe versie) en in
groep 4 t/m 8 met Taal Actief (nieuwe versie)
- Hiervoor is een kunstmap in ontwikkeling waarin per leerjaar en taalthema de lessen
cultuureducatie worden verzameld met ruimte voor eigen inbreng.
- De coördinator cultuureducatie legt hiervoor klassenbezoeken af, waarbij gebruik
wordt gemaakt van een kijkwijzer (dit maakt deel uit van een POP, dat met de directie
wordt geëvalueerd en voortgezet)
- Kinderen kunnen behalve het reguliere klassikale taalondersteunende aanbod binnen
keuzewerk kiezen voor kunsteducatie door te werken met de kunsthoek die in elke
5
groep aanwezig is.
- Kinderen van groep 5 t/m 8 kunnen deelnemen aan het schoolkoor dat door twee
leerkrachten onder schooltijd wordt begeleid.
- Tijdens de naschoolse activiteiten (KNAP-projecten) kunnen kinderen van groep 1 t/m 8
meedoen aan cultuureducatieve activiteiten.
- Daarnaast kan een zorggroep van kinderen deelnemen aan activiteiten opgezet door
Korein (buitenschoolse opvang) i.s.m. het T-Huis. Hiervoor is een aparte ruimte
ingericht.
-
Globale beschrijving van de cultuur-educatieve activiteiten die de school gewend is te
doen:
- Piramidethema-opening/-sluitingen met peuters, groep 1 en 2
- bij feesten (Kerstmis, carnaval, Pasen, internationaal kinderfeest): viering, kerstfilm,
kerstspel, interculturele hapjes, dans-, drama-, zang-, beeldende activiteiten, film en
fotografie, kinderbraderie met kinderspelen, schminken, verkleden e.d.)
- kinderboekenweek: lesbrieven/activiteiten taalwerkplaats
- excursies (fotoreportage)
- themaweek (met uitstapje en/of mogelijke workshops en presentaties)
- schoolkoor
- voorstellingen Cultuurstation
- projecten CKE
- projecten Fontys-Pabo
- KNAP-projecten: kleuterdans, koken, glaskunst, mozaïek, in één adem uit, circus e.d.
- Naschoolse mogelijkheid tot Spaans onderwijs
- Digitaal: mogelijkheid tot naschools gebruik van het computerlokaal door zowel kinderen
als volwassenen
- activiteiten met het T-Huis op het gebied van sport, muziek en dans
2.1.2 Culturele omgeving van de leerlingen
Voorzieningen in de wijk:
- Muziek-/ dansschool CKE
- Kunstenaarscollectief (o.a. Leo van Veghel)
- Multicultureel Centrum (Turkse -, Marokkaanse – en Surinaamse vereniging)
- Gemeenschapshuis Sancta Maria (ouderen, hobbygroepen, Chinese vereniging en
Koerdische vereniging)
-Temporary Art Center (TAC)
- T-Huis
Voorzieningen in de stad:
- Bibliotheek
- Parktheater
- CKE-theater
- Muziekcentrum Frits Philips
- Musea: Kempenlandmuseum, Van Abbemuseum, Dafmuseum, Philipsmuseum,
Historisch Openlucht Museum Eindhoven
- Galeries: Krabbedans, Design Academie, MU
- Beeldentuin Stadswandelpark, TU-terrein
- Fontys-Pabo
6
2.2
Programma
Bij het opstellen van het programma wordt er rekening mee gehouden dat alle
kunstdisciplines (beeldend, drama, muziek, dans, schrijven, cultureel erfgoed en foto/film)
zoveel mogelijk door de schoolloopbaan van het kind aan bod komen. Zowel actief als
receptief.
2.3
Ingezette middelen
Wie en wat speelt een rol bij het bereiken van de doelen?
De school, de SPIL-partners, SKPO, Cultuurnetwerk nl, Versterking Cultuureducatie in het
PO, BISK, particuliere initiatieven, wijk- en buurtverenigingen (verzameld in ‘Jouw
Woensel’), Lumens, Sportbedrijf de Karpen, T-Huis, DOBA, Fontys, CKE/Cultuurstation.
Met een financiële, ontwikkelende, ondersteunende, begeleidende en/of uitvoerende rol.
Taken cultuureducatie-coördinatie
Beleidsmatig:
1. Jaarplanning leerlijnontwikkeling op gebied van cultuureducatie in overleg met de
directie vaststellen
2. Evaluatie opstellen in overleg met de directie en de daaraan gekoppelde jaarplanning
eventueel bijstellen
3. Jaarplanning cultuuraanbod opstellen in overleg met teamleden en directie
4. Verantwoording voor gemeente en subsidieaanvraag opstellen in overleg met de directie
5. In overleg met de directie en team de vastgestelde kwaliteitskaart kunsteducatie
evalueren in samenhang met het schoolontwikkelingsplan
6. Klassenbezoeken ter controle en ondersteuning voortgang cultuureducatie om de
vastgestelde plannen uit te voeren en te borgen
Organisatorisch:
1. Contactpersoon voor partners op cultuureducatief gebied: CKE/Cultuurstation, BisK,
Fontys Pabo, SLO, Taalwerkplaats, Parktheater Eindhoven e.a.
2. Inhoudelijke verzorging jaarlijkse studiedag cultuureducatie en/of teamvergadering
over cultuureducatie
Uitvoerend:
1. Impulsen en controle op lesbriefgebruik en cultuureducatie als keuzewerk. Hiervoor
wordt minimaal 2 keer per jaar een klassenbezoek afgelegd.
2. Verzorging informatiehoek voorstellingen/activiteiten op gebied van kunst en cultuur in
de hal van de school
3. Aansturen werkgroepen die zich bezighouden met ontwikkeling cultuureducatie
4. Bezoekt netwerkbijeenkomsten op cultureel gebied
Facilitering van de cultuureducatie-coördinatie
Hiervoor wordt de ICC 8 uur vrijgeroosterd voor cultuureducatie.
7
2.3.3 Interne expertise
De interne expertise op cultuureducatie-gebied ligt voornamelijk bij de cultuureducatiecoördinatie, werkgroep muziek en directie.
2.3.4
Externe ondersteuning
Naam persoon/instelling m.b.t.
Bijzonderheden/contactpersoon
telefoonnummers e.d.
Vormen en
frequentie van
overleg
Sportbedrijf de Karpen KNAP
Stedelijk Coördinator: Henk Weekers Op directieniveau
0613302445
3-maandelijks
CKE/Cultuurstation
Cultuureducatie
Beppie Remmits 040-2163266
Coördinatie
algemeen
[email protected]
cultuurnetwerk
Cultureel Erfgoed Sylvia v.d. Wouw 040-2163258
Projectmatig
Dansdocent
Marieke Wilde
Dramadocent
Betty van den Broek
Muziekdocent
Linda Vrolijk
Fontys-Pabo
stagiaires
Erni van Aerts
Projectmatig
Cultuurnetwerk nl
Subsidie brede
Jan-Pieter Maaijwee
Mail, schoolbezoek
school
en contactdagen
Financiën
-Per kind is € 10, 90 subsidie ‘Cultuurversterking’ aangevraagd en er is binnen Lumpsum
€ 15, 00 per kind gereserveerd voor cultuureducatieve doeleinden.
Deze gelden worden besteed aan het jaarlijkse aanbod cultuureducatie.
-Daarnaast is een subsidie van € 17. 000, 00 verkregen bij Cultuurnetwerk NL. Deze
gelden worden besteed aan het uitvoeren van het projectplan.
-Binnen de formatie wordt de ICC met 8 taakuren bekostigd.
3.
Naar de gewenste situatie
Gewenste situatie
-Leerlijnen zijn per kunstdiscipline, per leerjaar opgesteld.
-Ontwikkelde lesbrieven worden per taalthema/jaargroep in de map
cultuureducatie bewaard en door groep 1 t/m 8 gebruikt.
-Dramalessen worden verder gecompleteerd, hierbij wordt ondersteuning van vakdocent
CKE en een LIO-stagiaire ingezet.
-De verkleedkisten in groep 3 t/m 8 zijn rijk gevuld en worden gebruikt bij de
dramalessen.
-De lessen dans en drama zijn verder ontwikkeld en waar mogelijk door de
groepsleerkrachten uitgevoerd.
-De lessen van ‘Muziek en meer’ worden wekelijks door de groepsleerkrachten uitgevoerd.
Deze worden in een logboek bijgehouden en door de muziekwerkgroep geëvalueerd. Na de
herfstvakantie vinden hiervoor klassenbezoeken plaats.
-Naar behoefte wordt gebruik gemaakt van uitwisseling van kwaliteiten: muziek en dans
wordt bij elkaar gegeven in uitwisseling met een ander vak.
-Voor de individuele begeleiding van de werkwijze (inpassen van lesbrieven en toepassen
van cultuureducatie als onderdeel van keuzewerk) moet structureel tijd worden
ingeroosterd. Klassenbezoeken worden 2 x per jaar afgelegd.
8
-De werkwijze met eerder genoemde map cultuureducatie is voldoende geïmplementeerd,
zodat een meting van de effecten van inspanningen mogelijk wordt.
-Kinderen kunnen weer zelfstandig met foto- en filmapparatuur omgaan
-De inhoud en toepassing van cultuureducatie als individuele keuze is binnen keuzewerk
vastgelegd. Een kind kan ervoor kiezen om in de klas te werken met de kunstkast.
-Het schoolkoor wordt gecontinueerd.
-De KNAP-projecten worden gecontinueerd.
-Ouders worden ingezet bij expressieve activiteiten.
3.1
Termijndoelen (komend schooljaar)
-In schooljaar 2008-2009 wordt de leerlijnen drama verder ontwikkeld en waar mogelijk
uitgevoerd.
-In schooljaar 2008-2009 wordt de leerlijn dans geïmplementeerd, waar nodig wordt
gebruik gemaakt van ondersteuning door dansdocent CKE en/of eigen leerkracht met
danservaring.
-In schooljaar 2008-2009 wordt gewerkt met ‘Muziek en meer’ in groep 1 t/m 8.
Groep 5 en 6 maken daarnaast gebruik van ‘Liedmachien’ en groep 7 en 8 van ‘Songmachine’.
-Kinderen uit groep 5 t/m 8 kunnen deelnemen aan het schoolkoor.
-In groep 5 t/m 8 wordt waar mogelijk binnen wereldoriëntatie aandacht geschonken aan
cultureel erfgoed gekoppeld aan het taalthema.
-In schooljaar 2009-2010 wordt het gebruik van audiovisuele middelen en/of ICT verder
ontwikkeld en toegepast in groep 1 t/m 8, ook op het gebied van cultuureducatie.
-In schooljaar 2009-2010 wordt nog meer aandacht gegeven aan cultureel erfgoed
3.1.2 Evaluatie
Binnen ons kwaliteitssysteem wordt de Kwaliteitskaart Cultuureducatie geauditeerd. 1x
per 4 jaar wordt de zelfgemaakte kwaliteitskaart geauditeerd door het schoolteam.
De verbeterputerpunten worden uitgewerkt in het jaarplan. De verbeterpunten uit het
jaarplan (waaronder cultuureducatie) wordt elk jaar geëvalueerd.
Het kwaliteitsschema gekopieerd uit het schoolplan:
Team
2007- 2008
De leraar
Pedagogisch klimaat
2008- 2009
Zorg en
begeleiding
Leerstofaanbod
Schoolklimaat
Leertijd
2009- 2010
Didactisch handelen
ICT
Leerstofaanbod
2010- 2011
Opbrengsten
Professionalisering
Toetsinstumenten
Opbrengsten
Opbrengsten
Opbrengsten
Opbrengsten
Zorg en begeleiding
Zorg en
begeleiding
Interne &
externe
communicatie
Zorg en begeleiding
Zorg en begeleiding
Schooladministratie
& procedures
Kwaliteitszorg
Integraal
personeelsbeleid
Leerlingenquête
Ouderenquête
Leerling-enquête
Leerling-enquête
Cultuureducatie
Zorgteam
Kernteam
Schoolleiding
Kwaliteitszorg
Leerlingen
Ouders
SPIL
collega’s
Leerling-enquête
Interne &
externe
communicatie
Ouderenquête
Interne & externe
communicatie
9
4.
Bijlagen
1. Aanbod cultuureducatie
2. Kijkwijzer klassenbezoek cultuureducatie
10
Aanbod cultuureducatie 2008-2009
Groep
Aantal Activiteit
Uitvoerende
1a
11
Sultan op zolder
Kadee
1b
10
Sultan op zolder
Kadee
2
27
Sultan op zolder
Kadee
1 t/m 8
154
Voorstelling Kantjil…
Dümpel & Lapré
3
25
Workshop Kantjil…
Dümpel & Lapré
3
25
Azur en Asmar
Klassefilm
4
24
Over the Hedge
Klassefilm
4
12
Componeren in de klas Brabants Orkest
5
20
Museumschatjes
Erfgoed Brabant
5
20
Trigger
Klassefilm
6
11
Museumschatjes
Erfgoed Brabant
6
11
Bridge to Terabithia
Klassefilm
6
11
Museumles
museumdocent
7
15
Geloven in Brabant
Erfgoed Brabant
7
15
Museumschatjes
Erfgoed Brabant
7
15
KidZ in da Hood
Klassefilm
8
12
Geloven in Brabant
Erfgoed Brabant
8
12
Museumles
museumdocent
8
12
Museumschatjes
Erfgoed Brabant
8
11
Madelief
Klassefilm
3 t/m 8
106
Vliegende honden…
Hilaria
Subtotaal
Totaal met ‘Kantjil ontmoet allerlei dieren in het bos’
Datum
januari
januari
januari
november
november
19 jan
19 jan
19,21,26 nov
okt-nov
9 jan
okt-nov
16 jan
jan-jun
sept-dec
okt-nov
15 jan
sept-dec
jan-jun
okt-nov
15 jan
themaweek
Tijd
nnb
nnb
nnb
nnb
nnb
9.45-11.25
10.00-11.23
9.00-12.30
nnb
10.00-11.24
nnb
9.45-11.20
nnb
nnb
nnb
10.00-11.36
nnb
nnb
nnb
9.45-11.10
nnb
Locatie
Bus
gymzaal
nee
gymzaal
nee
gymzaal
nee
verduist. gymzaal
nee
school
nee
Pathé
nee
Pathé
nee
school/concertzaal nee
nnb
nee
Pathé
nee
nnb
nee
Pathé
nee
Van Abbemuseum
ja
nnb
nee
nnb
nee
Pathé
nee
nnb
nee
Van Abbemuseum
ja
nnb
nee
Pathé
nee
Theaterzaal CKE
ja
Kosten
125, -125, -in overleg
37,50
36, -288, -gratis
30, -gratis
16, 50
gratis
gratis
gratis
22, 50
gratis
gratis
gratis
16, 50
830, -1527, --
11
kijkwijzer cultuureducatie
dans – drama – beeldend – muziek – foto/film – schrijven – cultureel erfgoed
1. onderdeel:
groep:
leerkracht:
datum:
thema/onderwerp:
techniek:
2. organisatie:
voorbereiding/materialen:
klassikaal/keuzewerk:
lokaal/handenarbeidruimte:
opstelling:
3. inleiding:
taalondersteunende koppeling:
instructie/richtlijnen:
4. kern:
rol van de leerkracht:
eigen inbreng kinderen:
interactief taalgebruik thema:
betrokkenheid:
aandacht voor onderwerp/techniek:
5. reflectie kinderen/leerkracht:
waardering/beoordeling:
taalinzet/beleving:
waar blijven producten:
6. succesfactoren:
voldoende gezien:
verandering ter verbetering:
12
13