Kunst in transitie Manifest voor participatieve

Cultuur &
nabijheid
PRAKTIJKTAFEL
DĒMOS VZW - 8 MEI 2015
WAAROM ?
Agenda’s bevragen
De eigen agenda
De agenda van anderen
Motivaties voor cultuurparticipatie
• Cultuur = grondrecht
• Menselijke maat
binnenbrengen
• Fictieve ruimte creëren
• Beeldvorming
• Empowerment
• Co-eigenaarschap
• Gemeenschapsvorming
• Talentontwikkeling
• Activering
• Nieuwe stemmen horen
• Maatschappelijk draagvlak
• ....
Artikel 23 van de Belgische Grondwet:
Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden. Die
rechten omvatten inzonderheid:
1. Het recht op arbeid en op de vrije keuze van
beroepsarbeid.
2. Het recht op sociale zekerheid, bescherming van
de gezondheid en sociale geneeskundige en
juridische bijstand
3. Het recht op een behoorlijke huisvesting
4. Het recht op de bescherming van een gezond
leefmilieu
5.Het recht op culturele en
maatschappelijke ontplooiing.
Iedereen heeft cultuur.
Iedereen is cultuur.
“Elke sociale of etnische groep draagt bij
tot de cultuur van de samenleving,
vanuit zijn eigen rijkdom die voortkomt
uit de eigen ervaring, uit eigen traditie of
geschiedenis.”
(AVA, 1995)
WAT ?
Participatie
Van deelnemen
Naar deelhebben
Gekende participatiedrempels
•Betaalbaarheid
(kostprijs voor deelname maar ook voor vervoer,
materiaal, kledij,… maar ook onduidelijke of
onverwachte kosten of onaangekondigede
geldinzamelacties, administratieve vaardigheden in
functie van het vele papierwerk, moeilijkheden om
voor te schieten)
•Bereikbaarheid
(fysieke en mentale afstand, mobiliteit, gebrek aan
informatie, kosten-baten analyse,…)
Titel van de presentatie verdana 18
Locatie – datum verdana 14
Onderbelichte participatiedrempels
•Beschikbaarheid
(bestaat het aanbod, zijn er voorwaarden vooraf, is het
snel volzet, is de begeleiding ‘aanspreekbaar’…)
•Begrijpbaarheid
(letterlijk een taal-kwestie – inclusief vakjargon, maar
ook een kwestie van voorkennis en cultureel kapitaal)
•Bruikbaarheid
(aansluiting bij de concrete situatie en vragen van
mensen, rekening houden met andere waarden en
normen, andere referentiekaders,…)
Titel van de presentatie verdana 18
Locatie – datum verdana 14
Een andere kijk op PARTICIPATIE
= een andere kijk op
BEGELEIDING
Van instrument naar engagement
Een andere kijk op PARTICIPATIE
= een andere kijk op de eigen
ORGANISATIE
Van veilige haven naar lerende en
levende organisatie
Een andere kijk op PARTICIPATIE
= een andere kijk op
DE SAMENLEVING
Van consensus naar dissensus
Talentontwikkeling
MIR
Gemeenschapsvorming
MIR
Don’t
Do
 Enkel inzetten op
toegankelijkheid
 Ruimte maken
voor
(co)creatie
 Soloslim spelen
 Denken vanuit
netwerken
 One size fits all
 Maatwerk
HOE ?
Luisteren
Creëren
Doen
LUISTEREN
Nabijheid creëren
• Contextanalyse: met wie praten?
• Veldwerk – outreachend werken
• Kan eenmalig (per project), maar liefst
duurzaam en continu
• Bij voorkeur vanuit een multidisciplinair
team (+ betrokkenen!)
• Focus op mensen en hun verhalen
Nabijheid creëren
In residentie
De koffiedam
Nabijheid creëren
Krijttekeningen
Filmclub
Nabijheid creëren
Samen spelen
Ruimte geven
De juiste vragen stellen
• Gedeelde agendasetting (win-win verhaal)
• Probeer een HOE-vraag te formuleren
• Leg het probleem niet bij je doelpubliek maar bij
jezelf als organisatie (of bij het partnerschap van
organisaties)
Voorbeeld:
Hoe kan het cultuurcentrum een boeiende plek
worden voor alle mensen in de wijk?
Andere vragen leiden tot andere
antwoorden
Visite Genk
ABC-huis BXL
Andere vragen leiden tot andere
antwoorden
De Tuin der Lusten
Baken Oostende
Andere vragen leiden tot andere
antwoorden
Bib Sans Souci Elsene
Cultuurcafé
Andere vragen leiden tot andere
antwoorden
Circus in Brugse Poort
Mia maakt scène
“ALS JE GOED KIJKT NAAR DE REALITEIT
VAN ONZE STAD LIGGEN ER MEER DAN
GENOEG GEDEELDE THEMA’S OM
MENSEN EN ORGANISATIES ROND
SAMEN TE BRENGEN.”
(Emmy Vandersmissen, cultuurbeleidscoördinator Genk)
Meer lezen
• Vandewalle, I. (2013). Buitenbenen. Naar een lokaal en sociaal
vrijetijdsbeleid. Dēmos vzw.
• Jans, M. (2011). Sociaal-cultureel werk in strijd tegen armoede
en uitsluiting. In: Wissels. Handboek sociaal-cultureel werken
met volwassenen. Socius.
• Geldof, D. & Driessens, K. (2009). Cultuur in laagjes. In: 360°
Participatie. Demos vzw.
• Corijn, E. et al. (2007). Het sociale van cultuur. Lokaal
cultuurbeleid en gemeenschapsvorming. Cultuur Lokaal, VCOB
en Kunst en Democratie vzw.
• Vos, I. (2003). Cultuurparticipatie & maatschappelijk
kwetsbare groepen. Cultuurnet en Kunst en Democratie vzw.
• Armoedevorming voor cultuuraanbieders (Netwerk tegen
armoede)
www.demos.be
Domineert een functionele benadering van
cultuurparticipatie?
MIR
Zijn er te weinig hefbomen voor
cultuurparticipatie van mensen in armoede
of worden de bestaande te weinig
gebruikt?
MIR