BK 404 Voeding en vertering Basis maakt de vragen 1 t/m 25

BK 404
Voeding en vertering
Basis maakt de vragen 1 t/m 25; hiervoor zijn 45 punten te behalen
Kader maakt alle vragen; hiervoor zijn 86 punten te behalen
Geef aan of de volgende bewering juist of onjuist zijn
1p
1.
Bouwstoffen spelen een belangrijke rol bij het herstel van het
lichaam na een verwonding
1p
2.
Eiwitten kunnen bij een mens dienst doen als reservestof
1p
3.
Koolhydraten kunnen in het lichaam van de mens worden
opgeslagen
1p
4.
Vitaminen zijn beschermende stoffen
1p
5.
Wortelvliesontsteking kan veroorzaakt worden door bacteriën in
tandplak
1p
6.
Je kunt tandplak tegengaan door iedere dag fruit te eten
1p
7.
Maagsap bevat een enzym dat zetmeel verteerd
1p
8.
Maagsap bevat zoutzuur waardoor bacteriën worden gedood
1p
9.
gal wordt gemaakt door de galblaas
1p
10. darmsap emulgeert vet
In de afbeelding is het spijsverteringskanaal van de mens
schematisch getekend
4p
11.
Geef de namen van de genummerde onderdelen
2p
12.
Sommige voedingsstoffen worden vooral
gebruikt bij de vorming van cellen en
weefsels, bijv. bij het dichtgroeien van een
wond.
Hoe noemen we deze voedingsstoffen?
A
Beschermende stoffen
B
Bouwstoffen
C
Brandstoffen
D
Reservestoffen
2p
13.
Tot welke groep behoort glucose?
A
tot de eiwitten
B
tot de koolhydraten
C
tot de vetten
D
tot de vitaminen
4p
14.
Andy eet bij het ontbijt een boterham met jam, een banaan en een
appel. Ze drinkt er een kop thee bij.
Is het ontbijt van Andy verantwoord volgens de schijf van 5?
Leg je antwoord uit.
2p
15.
Vier leerlingen eten een maaltijd. Er wordt onderzocht in welke
hoeveelheden daarin bepaalde voedingsstoffen voorkomen. Die
hoeveelheden worden uitgezet in een staafdiagram (zie volgende
pagina).
Welke van deze vier leerlingen heeft bij deze maaltijd de grootste
hoeveelheden brandstoffen genuttigd?
A
Anja
B
Bert
C
Cynthia
D
Diana
2p
16.
In een voedselbrok bevinden zich eiwitten, glucose en zouten.
Welke van deze stoffen wordt (worden) verteerd door enzymen in
de spijsverteringssappen?
A
alleen eiwitten
B
alleen glucose
C
alleen zouten
D
alleen eiwitten en glucose
E
alleen eiwitten en zouten
F
alleen glucose en zouten
G
eiwitten, glucose en zouten
2p
17.
Drie organen van de mens zijn de alvleesklier, de lever en de
slokdarm.
Welke van deze organen maken spijsverteringsenzymen?
A
alleen de alvleesklier
B
alleen de lever
C
alleen de slokdarm
D
de alvleesklier en de lever
E
de alvleesklier en de slokdarm
F
de lever en de slokdarm
G
de alvleesklier, de lever en de slokdarm
2p
18.
Tijdens een wedstrijd eten sommige hardlopers bananen.
Een banaan wordt verteerd in het spijsverteringsstelsel.
Hierbij passeren vezels van de banaan een aantal organen.
Wat is de juiste volgorde van deze organen?
A
dunne darm, dikke darm, endeldarm
B
dunne darm, endeldarm, dikke darm
C
endeldarm, dunne darm, dikke darm
3p
19.
Speeksel wordt via kleine buisjes van de speekselklieren naar de
mond gevoerd.
Bij sommige mensen raken deze afvoerbuisjes verstopt doordat er
speekselstenen in vast blijven zitten.
Zulke mensen hebben dan vaak moeite met het doorslikken van
hun eten.
Leg uit waardoor iemand die minder speeksel in de mond heeft,
moeilijk eten kan doorslikken.
De volgende informatie heb je nodig bij vraag 20 en 21
Hieronder zie je een afbeelding van de Schijf van Vijf.
20. Tot welke groep behoren voedingsmiddelen waarin gluten
voorkomen?
A
groep P
B
groep Q
C
groep R
D
groep S
E
groep T
2p
2p
21.
Mensen met deze darmziekte
nemen minder vitamines op.
Krijgen ze dan een gebrek aan
beschermende stoffen,
bouwstoffen of reservestoffen?
A
beschermende stoffen
B
bouwstoffen
C
reservestoffen
De volgende informatie heb je nodig bij
Vraag 22 en 23
Een gebit bestaat uit tanden en kiezen. In eten of drinken komen
soms zuren voor. Tanden kunnen aangetast worden door zuren. Dit
noemt men tandbederf.
2p
22.
In de afbeelding zijn twee delen van een
tand aangegeven met een letter.
Wat is de naam van het deel dat is
aangegeven met de letter P?
En wat is de naam van het deel dat is
aangegeven met de letter Q?
2p
2p
23.
24.
Je kunt tandbederf voorkomen door je tanden goed te poetsen.
Noteer een andere methode waarmee je tandbederf kunt
voorkomen.
Vitaminen
Sommige mensen gebruiken vitaminepillen.
Drie groepen stoffen zijn: beschermende stoffen,
bouwstoffen en brandstoffen.
Tot welke groep stoffen behoren vitaminen?
A
tot de beschermende stoffen
B
tot de bouwstoffen
C
tot de brandstoffen
Hieronder is een deel van de productinformatie van een multivitaminepil weergegeven. Deze informatie heb je nodig voor
vraag 25.
De ADH is een maat voor de hoeveelheid die iemand per dag van een
bepaalde stof zou moeten binnenkrijgen.
2p
25.
Hoeveel milligram calcium heeft iemand per dag nodig volgens de
informatie?
Onderstaande informatie heb je nodig voor vraag 26 en 27.
2p
26
Bacteriën maken zuren die de buitenste laag van tanden en
kiezen aantasten.
Hoe heet de buitenste laag van tanden en kiezen?
2p
27
In de informatie worden enkele functies van speeksel genoemd.
Noem nog een andere functie van speeksel.
Met het voedsel dat je eet, komen veel bacteriën in het spijsverteringskanaal terecht.
Sommige hiervan kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid. Het
grootste deel van de bacteriën in het voedsel wordt gedood door stoffen
uit verteringssappen, onder andere door zoutzuur.
2p
28
Geef de naam van het orgaan waarin bacteriën gedood worden
door zoutzuur.
2p
29
In de afbeelding worden organen van het
verteringsstelsel weergegeven. Enkele van
deze organen produceren verteringssappen met enzymen.
Een orgaan is aangegeven met
de letter P.
Wat is de naam van P?
3p
30
In de afbeelding wordt het verteringsstelsel van een paard
weergegeven.
De organen hebben dezelfde
namen als de overeenkomstige organen van
de mens.
Geef de namen van de organen
P, Q en R
De volgende informatie heb je nodig bij vraag 31.
In een reageerbuis wordt wat water
met eiwit en zetmeel gedaan. Ook
wordt er een verteringssap
toegevoegd. Op verschillende
tijdstippen worden de
hoeveelheden zetmeel en eiwit in de
buis gemeten. De resultaten worden
weergegeven in het diagram rechts.
Op verschillende plaatsen in het verteringskanaal worden voedingsstoffen
afgebroken door enzymen (zie de tabel hieronder)
2p
2p
31
32
Welk verteringssap werd aan de buis toegevoegd?
A alvleessap
B maagsap
C speeksel
In de krant stond het volgende artikel:
Overgewicht kan schadelijke gevolgen hebben voor de
gezondheid.
Noem twee van zulke gevolgen.
2p
33
Energierijke stoffen die niet onmiddellijk in
het lichaam worden gebruikt, worden
opgeslagen als vet en als glycogeen. Zo
wordt er onder andere vet opgeslagen in
het bindweefsel dat zich rond organen
bevindt.
In de afbeelding worden enkele plaatsen in
het lichaam aangegeven.
Welke letters geven plaatsen aan waar veel
glycogeen wordt opgeslagen?
2p
34
Ontlasting bestaat onder andere uit water,
bacteriën en voedselresten die zijn
overgebleven nadat de verteerde
voedingsstoffen zijn opgenomen in het
bloed.
In welk deel van het verteringskanaal
worden vooral veel verteerde
voedingsstoffen opgenomen in het bloed?
A in de slokdarm
B in de maag
C in de dunne darm
De volgende informatie heb je nodig bij vraag 35, 36 en 37.
2p
35
Letter P geeft het deel aan waarin de harde ontlasting zich ophoopt
bij verstopping.
Geef de naam van P.
2p
36
Geef de naam van de kringspier die aangegeven wordt in de
afbeelding.
2p
37
Verstopping ontstaat als de bewegingen van de dikke darm te
langzaam zijn. De voedselbrij blijft dan te lang in de darm en er
wordt te veel water opgenomen.
Hoe heten de bewegingen die de dikke darm maakt?
2p
38
Om verstopping tegen te gaan wordt onder andere aangeraden
veel te drinken en gevarieerde, vezelrijke voeding te eten.
Met behulp van de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum kan een
gevarieerd menu worden samengesteld. Hierbij worden
voedingsmiddelen ingedeeld in vijf groepen (zie de afbeelding).
In de afbeelding zijn de verschillende groepen voedingsmiddelen
aangegeven met cijfers.
Welke twee cijfers geven
groepen voedingsmiddelen
aan die vezelrijke producten
bevatten?
De volgende informatie heb je nodig bij de
vragen 39
Wouter houdt van snacken, maar wil
wel op zijn gewicht letten.
Op een etiket van gewone chips ziet
hij de informatie hieronder.
Wouter vraagt zich af of light chips minder energie leveren dan
gewone chips.
Hij vindt op internet de volgende informatie.
Energie wordt door drie groepen voedingsstoffen geleverd:
eiwitten, koolhydraten en vetten (zie de tabel hierboven).
4p
39
Levert 100 gram light chips minder kJ aan energie dan 100
gram gewone chips? Leg je antwoord uit met een berekening.
Gebruik hierbij de gegeven informatie.
Onderstaande informatie heb je nodig bij vraag 40
2p
40
Bij de vertering worden niet alleen eiwitten afgebroken.
Noem twee andere groepen voedingsstoffen die in het
verteringskanaal door enzymen worden afgebroken.
2p
41
In welk deel van het verteringskanaal worden de meeste
verteringsproducten van eiwitten in het bloed opgenomen?
A in de dunne darm
B in de dikke darm
C in de endeldarm
1p
1p
1p
1p
1p
1p
Geef aan of de volgende beweringen juist of onjuist zijn
42
Gist wordt gebruikt om zuurkool te maken
43
Voedselbederf wordt alleen door schimmels veroorzaakt
44
Bij inblikken van voedsel gaan bacteriën en schimmels dood
45
Door conserveren maak je de omstandigheden voor bacteriën
en schimmels ongunstig
46
Koffie wordt vaak vacuüm verpakt.
Daardoor kunnen bacteriën en schimmels in de verpakte
koffie niet groeien. Dit komt doordat de bacteriën en
schimmels geen zuurstof hebben.
47
Sahid heeft een kilo vlees gekocht.
Een deel van het vlees gebruikt hij meteen voor het
avondeten. De rest verpakt hij en legt het in de diepvries.
Door het invriezen gaan alle bacteriën en schimmels dood.