Stichting Skepsis wijst vooral op praktische valkuilen in

Nieuwsbrief
van de
Vakcommunity Filosofie
1 april MMX
Inhoud




Redactioneel
Stichting Skepsis wijst vooral op praktische valkuilen in het denken
Wie wordt Leraar van het Jaar 2010?
Workshops educatieve games
Redactioneel
Geachte leden van de vakcommunity filosofie,
Filosofie en politiek lijken bezigheden die elkaar wederzijds uitsluiten. De bedachtzaamheid die
filosofen aan den dag leggen, leidt er zelden toe dat men in een debat kan scoren en de koppige
scoringsdrift van sommige politici biedt nauwelijks garantie voor doordachte besluitvorming.
Toch is het nog maar een eeuw geleden dat de socialistische dichteres Henriëtte Roland Holst liet
zien dat er wel degelijk verbanden zijn te leggen. In 1910 publiceerde zij namelijk De filosofie van
Dietzgen en haar betekenis voor het proletariaat. In deze studie verdedigde zij dat de filosofie van
Joseph Dietzgen in vele opzichten kon gelden als een 'nieuwtijdsche voortzetting' van het spinozisme.
Tegenwoordig zal zelfs voor menig filosofiedocent de naam Dietzgen volkomen onbekend zijn en zal
Roland Holst slechts vage associaties oproepen. Het is sneu dat het zo gaat in de filosofie, maar nu
het weer de Maand van de filosofie is, is het misschien een troostrijke gedachte dat het wel degelijk
mede aan politieke besluitvorming te danken is dat het schoolvak filosofie de afgelopen jaren opgang
kon maken.
Toch heeft ook dat zijn prijs in termen van vrije tijd. Want het aantal examenkandidaten op vwo is
inmiddels zodanig gegroeid dat het niet langer wordt vermeld bij de lijst aangewezen vakken met een
geheim herexamen. Voor leerlingen is het natuurlijk heel plezierig dat er voortaan voor de
examenvoorbereiding meer oefenmateriaal beschikbaar komt. Voor de filosofiedocenten betekent het
echter bij de tweede termijn extra nakijkwerk. Zij moeten in juni dus iets van hun vrijheid opofferen.
Misschien vormt dat de achtergrond ervan dat vrijheid ditmaal het thema is geworden van de Maand
van de filosofie.
Walfred Haans
communitymanager
Stichting Skepsis wijst vooral op praktische
valkuilen in het denken
Tussen religie en wetenschap ligt een terrein dat zich mag verheugen in een
toenemende belangstelling. De Stichting Skepsis stelt zich echter ten doel
buitengewone beweringen aan een kritisch onderzoek te onderwerpen. Secretaris
Jan Willem Nienhuys was bereid om zich te laten interviewen.
Wat is Stichting Skepsis voor een organisatie?
Het is een stichting die zich interesseert voor
kritisch onderzoek naar het paranormale. We
geven een tijdschrift uit dat tegen kostprijs
wordt verspreid en jaarlijks organiseren we een
congres. Ons tijdschrift heeft bijna 2.000 lezers
en we hebben bijna 800 donateurs.
Wat heeft de term skepsis in de naam van uw
stichting te maken met het filosofisch
scepticisme?
Daarvan ben ik niet heel goed op de hoogte.
Er bestaan sceptici die menen dat zij Einstein
wel even kunnen corrigeren. Dat is niet het
aandachtspunt voor onze scepsis. Wij twijfelen
alleen aan zaken die te gek zijn voor woorden:
paranormale verschijnselen, wonderen,
magische krachten.
Zijn een sceptische filosoof als David Hume en
Immanuel Kant (die in Träume eines
Geistersehers gehakt maakte van de
speculatieve denkbeelden van Emanuel
Swedenborg) helden voor de stichting
Skepsis?
Nee dat zijn niet onze helden. Het gaat ons
erom dat men zich concreet te weer stelt tegen
leugens en fabels. Wat dat betreft is Michael
Faraday een held. Deze heeft zich naast al zijn
onderzoek naar elektriciteit ook even bezig
gehouden met analyse van tafeldansen en
daarbij bleken de bewegingen van de tafel
gewoon te zijn veroorzaakt door de mensen
die om de tafel zaten. Andere helden zijn
Larry Kusche die fantastische verhalen over de
Bermuda-driehoek doorprikte en de
goochelaar James Randi, die gebedsgenezers
ontmaskerde die dankzij oortelefoontjes hun
wonderbaarlijke inzichten konden vertonen.
Acht u de activiteiten van Stichting Skepsis ook
relevant voor het voortgezet onderwijs?
Ja, eigenlijk wel. We maken mensen bewust
van de feilbaarheid van het menselijk
kenvermogen. Als je bij anderen goed kunt
zien hoe zij in valkuilen lopen, dan kun je je
daar zacht aan spiegelen. Dit laat natuurlijk
onverlet dat leerlingen bij natuurkunde echte
natuurkunde moeten leren en bij scheikunde
serieuze scheikunde en niet teveel
voorbeelden van hoe het niet moet.
Vindt u dat filosofie als schoolvak kan
bijdragen aan een sceptische houding van
jonge mensen?
Onze vorige voorzitter, Joop Doorman, was
een filosoof en die zou daar ongetwijfeld een
uitgesproken mening over hebben, maar ik
denk dat het ervan afhangt hoe je het aanpakt.
Acht u het van belang dat filosofiedocenten
kennisnemen van activiteiten van uw stichting?
Ik denk dat dat heel belangrijk is. In ons blad
staan telkens heel interessante stukken. Het is
een Fundgrube met informatie over de manier
waarop mensen in denkfouten kunnen lopen.
Vaak gaat het domweg om mensen die het
hoog in de bol hebben en die volgelingen
willen hebben.
Bestaan er specifieke onderwerpen die u
graag aan bod zou zien komen bij het
schoolvak filosofie?
Op die vraag kan ik slechts een persoonlijk
antwoord geven. Ik denk dat het belangrijk is
om mensen bedacht te maken op valkuilen in
het denken. Dan kun je natuurlijk wel met het
lijstje drogredenen komen aanzetten, maar het
zegt veel meer als je de verkeerde manieren
van denken in concrete gevallen kunt
benoemen. Zo is het curieus dat men bij
alternatieve geneeswijzen vaak conclusies
trekt op basis van proefjes met maar drie
personen en zonder voldoende vergelijkingsmateriaal. Hypothesen kloppen heel vaak niet
en dat moet je ontdekken in de praktijk.
Mensen kunnen zich concrete dingen veel
beter voorstellen dan abstracte verklaringen.
Bestaan er ook zaken waaraan het schoolvak
filosofie wat u betreft niet teveel aandacht aan
moet schenken?
Dan denk ik bijvoorbeeld aan demarcatie in de
wetenschapsfilosofie. Demarcatie is een
filosofisch probleem, maar natuurkundigen
vragen zich zoiets nu nooit af. Wetenschap is
namelijk gewoon een vak dat je niet kunt leren
door naar een definitie te kijken. Natuurlijk
moet je het netjes opschrijven als je een
tegenvoorbeeld aantreft. Maar zo iemand als
Popper was een econoom voor wie het meteen
een openbaring was dat je voortdurend
gespitst moet zijn op de mogelijkheid dat je
verklaring niet klopt. Wetenschap is terecht
allergisch voor alles wat niet klopt.
Interviewer: Walfred Haans
Wie wordt Leraar van het Jaar 2010?
In het kader van de Dag van de Leraar, organiseert SBL ook dit jaar weer de
verkiezing Leraar van het Jaar. Welke bijzondere of inspirerende collega verdient
volgens jou deze titel?
Schrijf vanaf maandag 22 maart jouw
kandidaat voor Leraar van het Jaar 2010 in op
www.deleraarvanhetjaar.nl.
Naast leraren, schoolleiders,
onderwijspersoneel en ondersteunend
personeel kunnen ook leerlingen en ouders
kandidaten aanmelden.
Uit alle aanmeldingen kiest een deskundige
jury een winnaar voor het basisonderwijs, het
voortgezet onderwijs en het middelbaar
beroepsonderwijs. Deze drie kanjers zijn een
jaar lang ambassadeur voor alle 350.000
leraren in Nederland. De uitslag is op 5
oktober, de Dag van de Leraar, te zien tijdens
de Avond van het Onderwijs op Nederland 2.
Zet deze datum alvast in je agenda!
Meer informatie over de Dag van de Leraar?
Kijk dan op www.dagvandeleraar.nl.
Workshops educatieve games
In april vinden er in het gehele land gratis kennismakingsworkshops plaats over de
Bizzkidz/Bizzgames ondernemingssimulaties en het Wereldhandelsspel. In de workshops maken
docenten kennis met het gebruik van deze educatieve simulaties in het lesprogramma. Uiteraard
spelen zij zelf ook een aantal ronden onder begeleiding.
Bizzkidz en Bizzgames ondernemingssimulaties
In deze simulaties nemen leerlingenteams elke
ronde via het internet beslissingen voor hun
fictieve onderneming. De
ondernemingssimulaties worden ingezet als
praktische opdracht, sectorwerkstuk, project en
voor Leren Ondernemen in het VO en MBO.
Inschrijven voor een gratis workshop kan via
www.bizzkidz.nl en www.bizzgames.nl.
Wereldhandelsspel Oxfam Novib
Met het webbased Wereldhandelsspel creëert
de docent de wereldhandel in de klas. Als
regering van hun land nemen zes
leerlingenteams gedurende de speelrondes
beleidsbeslissingen. Bij deelname verwoord
een gastspreker van Oxfam Novib haar
standpunt over wereldhandel en globalisering
in de klas. Informatie over de workshops vindt
u op www.wereldhandelsspel.org.
Meer informatie kunt u verkrijgen bij BitPress
Educatie, [email protected] en 020-7702265.