Nieuwsbrief 15

Nieuwsbrief
van de
Vakcommunity Filosofie
1 oktober MMIX
Inhoud




Redactioneel
De VWR verdiept zich in recht en rechtvaardigheid
Scholierensymposium Rede en Religie
Is uw rooster ook zo lekker gevuld ... met administratie?
Redactioneel
Geachte leden van de vakcommunity filosofie,
De maand oktober is door Nationaal Centrum voor Wetenschap en Technologie uitgeroepen tot
Oktober Kennismaand. Het thema voor 2009 is ‘Reis naar het onbekende!’. Aan bod komen de reis
van Darwin, de reizen van ruimterobots, de speurtocht via telescopen, de ontwikkeling van de
snaartheorie, de zoektocht naar het Higgsdeeltje, het onderzoeken van de relatie tussen DNA en
eiwitten, de fabricage van steeds kleinere structuren (nanotechnologie), quantumcomputers,
energietechnologie, mobiliteitsonderzoek, het in kaart brengen van de menselijke geest, leven in de
kosmos, natuurlijke systemen, klimaatsverandering, en robotics. Het zijn allemaal belangwekkende en
enthousiasmerende onderwerpen.
Jammer is echter wel dat de Kennismaand nauwelijks aandacht besteedt aan filosofie in het
algemeen en kennistheorie in het bijzonder. Wat dat betreft is het wel aardig dat Kunst in de Klas en
de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) in de maand oktober een kunstexpositie in combinatie met
een college filosofie organiseren. Onder begeleiding van twee kunstenaars hebben leerlingen uit
groep 4 en 5 kunstwerken gemaakt rond het filosofische thema ‘werkelijkheid’, die gaan worden
tentoongesteld. Het Museon in Den Haag organiseert activiteiten rondom de platonische astronoom
Johannes Kepler onder de titel “Reis naar de Maan van Johannes Kepler”.
Een volgende keer zou het echter een goede zaak zijn als ook kennistheoretische problemen, zoals
de (on)betrouwbaarheid van waarneming, de twijfelachtigheid van inductief denken en de invloed van
taal op ons denken, nadrukkelijker een plaats zouden krijgen binnen het programma. Wie weet, biedt
het thema voor de Kennismaand 2010 daar goede aanknopingspunten voor.
Walfred Haans
communitymanager
1
De VWR verdiept zich in recht en
rechtvaardigheid
Een belangrijk deel van de vwo’ers die met een diploma de school verlaat gaat
rechten studeren. Ook binnen een rechtenstudie komen studenten in aanraking met
filosofie: rechtsfilosofie. Nederland kent een Vereniging voor Wijsbegeerte van het
Recht en mw. Sanne Taekema is de voorzitter daarvan. Ik interviewde haar over de
missie en de denkbeelden van de vereniging.
Wat is de VWR voor een vereniging?
Het is een vereniging voor juristen en filosofen
die voornamelijk is gericht op rechtsfilosofie op
academisch niveau. Ze stelt zich ten doel de
studie van, en de discussie over, de
grondslagen van het recht te bevorderen.
Tweemaal per jaar organiseren we voor de
leden een bijeenkomst die telkens gewijd is
aan een thema. De laatste keer was afgelopen
voorjaar en toen hebben we het
wetenschappelijk karakter van de
rechtsgeleerdheid tegen het licht gehouden.
Als U een verlanglijstje zou mogen indienen
van onderwerpen die het schoolvak filosofie
zou moeten behandelen, wat zou dan
bovenaan die lijst komen te staan?
Op dit punt heb ik niet direct een grootste
wens. Ik hoop dat leerlingen en studenten
leren om bij elke actuele kwestie hun
filosofische vermogens erop los te laten. Zo'n
mentaliteit vind ik bij het vak belangrijker dan
bijvoorbeeld kennis van de geschiedenis van
de filosofie.
Op havo vormt utopie het onderwerp van het
centrale examen en komen sociale filosofie en
ethiek aan bod. Op het vwo wordt ethiek
behandeld. Zijn dat onderdelen waarop U bij
rechtsfilosofie kunt voortbouwen?
Ja, natuurlijk. Deze onderdelen zijn uitermate
belangrijk voor de rechtsfilosofie. Ieder
juridisch oordeel is ook een moreel oordeel.
Het is ook van belang waar je de grens legt
tussen een juridisch en een moreel oordeel.
Waar houdt het recht op? Met de gedachte dat
het recht geen verband met rechtvaardigheid
zou hebben, ben ik het dus niet eens.
Ligt het zwaartepunt van de aandacht van de
VWR bij een wetenschapsfilosofische
benadering van het recht of eerder bij
rechtsethiek?
Beide kanten komen aan bod. Onze
activiteiten bevinden zich op het snijvlak van
rechtstheorie en rechtsfilosofie. Vragen van het
recht dragen vaak een normatief karakter,
maar ook kennistheoretische vragen over wat
voor type oordeel een juridisch oordeel is,
komen aan de orde. Bij de methoden van
juristen speelt de vraag of deze een
hermeneutisch of een sociaalwetenschappelijk karakter dragen. Maar ook
bredere kwesties verdienen onze aandacht,
zoals het verband tussen politiek en recht.
Het nieuwe onderwerp voor het vwo-examen in
2012 wordt vrije wil. Zou daarover ook iets
kunnen worden gezegd vanuit de
rechtsfilosofie?
Absoluut, vrije wil vormt namelijk een centrale
vooronderstelling binnen het strafrecht. Als je
iemand verantwoordelijk acht voor zijn daden
dan ga je ervan uit dat hij of zij een zekere vrije
wil heeft en dat is een uitermate belangrijke
kwestie om over na te denken.
Vindt U het schoolvak filosofie relevant voor de
rechtenstudie in het algemeen en
rechtsfilosofie in het bijzonder?
Jazeker, het is voor juristen belangrijk dat zij
goed kunnen argumenteren en kritisch kunnen
denken. Ik verwacht dat het schoolvak filosofie
aan die vaardigheden bijdraagt.
Interviewer: Walfred Haans
2
Scholierensymposium Rede en Religie
Hoe komt het dat steeds meer Nederlanders, juist ook de hoger opgeleiden,
zich niet verbinden aan een bepaalde religie maar wel geloven in ‘iets’?
Gaat het om een vorm van verstandsverbijstering? Gemakzucht? Emotionele
commitment? Of om een weloverwogen keuze op grond van onze beste
kennis van de wereld te geloven in iets wat de wereld overstijgt?
Op donderdagochtend 3 december
2009 verzorgt het departement
Filosofie de vijfde editie van het
scholierensymposium Rede en religie.
Onder leiding van dagvoorzitter dr.
Herman de Regt nemen we in twee
lezingen en een debatwedstrijd de
grootste religie van Nederland onder
de loep: het ietsisme.
De ochtend sluit af met een
debatwedstrijd. De beste sprekers van
elke school gaan in debat over een
aantal stellingen, die van tevoren in de
les door de leerlingen zijn voorbereid.
Kijk voor meer informatie ook op
www.uvt.nl/fgw/redeenreligie.
Aanmelden
Vakdocenten filosofie zijn van harte
welkom samen met hun leerlingen het
symposium te bezoeken. Aan
deelname zijn geen kosten
verbonden. Vooraf inschrijven is wel
noodzakelijk.
Programma
Het symposium zal duren van 9.30 uur
(ontvangst) tot uiterlijk 14.00 uur.
In de lezingen wordt het ietsisme
bekeken vanuit:


de emotiefilosofie door prof. dr.
Frans Jacobs
de antropologie door dr. Raymond
Corbey
Heeft u nog vragen over het
scholierensymposium? Neem contact
op met
drs. Birgit van der Wiel
([email protected])) - coördinatie
voorlichting Filosofie.
Is uw rooster ook zo lekker gevuld ... met
administratie?
Veel onderwijzers en schooldirecteuren komen niet meer toe aan het echte werk
door al het papierwerk. Het meldpunt www.mijnechtewerk.nl doet hier iets aan. Bij dit
meldpunt kunnen professionals aangeven waar ze last van hebben. Het meldpunt is
opgericht door staatssecretaris Ank Bijleveld van het ministerie van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties.
Al 200 collega’s gingen u voor en deden een
melding. Dankzij die meldingen worden nu
formulieren verbeterd, informatiesystemen
aangepakt en procedures eenvoudiger. Denkt u
bijvoorbeeld aan het makkelijker kunnen aan- en
afmelden via BRON, een resultaat van een melding
door een medewerker in het VO of het
vereenvoudigde verzuimloket. Daarnaast wordt het
burgerservicenummer op steeds meer plekken (her)gebruikt en is de regel afgeschaft om een GBA-
uittreksel toe te voegen bij de inschrijving van een
leerling.
Meld uw administratieve last en wij gaan verder met
de aanpak van regeldruk.
Hoe werkt het meldpunt?
Iedere melder wordt binnen drie werkdagen
teruggebeld. Elke administratieve last wordt door de
medewerkers van het meldpunt actief uitgezocht en
3
waar mogelijk (structureel) opgelost. Zo komen
we tot echte verbeteringen en vermindering
van regeldruk. We vragen u dan ook ons verder te
helpen door meldingen te maken van
administratieve lasten, door bijvoorbeeld overbodig
of dubbel werk.
Het overheidsbrede Programma Regeldruk en
Administratieve Lasten
4