Is dit kunst of mag het weg? Over Kunst en Filosofie

Is dit kunst of mag het weg? Over Kunst en Filosofie
Lezing door Wilfried Bossier - 9 nov. 2016
1. introductie
2. Wat is Kunst?
3. Wat is Filosofie?
4. Wat heeft Kunst de Filosofie te bieden?
5. Wat kan of moet de Filosofie over Kunst zeggen?
6. Wat met de crisis in de Hedendaagse Kunst
1. Introductie
‘Is dit Kunst of mag het weg?’
-Joseph Beuys, Fettecke-incident, 1986
-Marcel Duchamp, Fontain, 1917 (ready-made)
Wat kan zoal Kunst zijn?
2. Wat is kunst ?
•
•
•
•
•
•
•
•
Dé Kunst bestaat niet. De moderne kunst begint bij de Romantiek.
Er zijn alleen kunstwerken, en kunstenaars, critici, publiek, curators…
Waar is het Kunst? Arthur Danto vs de Brillo zeepdozen van A. Warhol
Wanneer is het Kunst? Moet kunst mooi zijn, goed gemaakt?
Een kunstwerk is een object : autografische vs allografische werken (N.Goodman).
Kunst draait om de weergave van de natuur of van een idee
Kunst is een scheppingsdaad die leidt tot een esthetische ervaring
Kunst draait altijd om het onzichtbare, het dubbelzinnige, het mysterieuse, om onze
directe band met de wereld
3. Wat is Filosofie?
•
•
•
•
•
Oorsprong: Gr. ‘Filos’: vriend, wie houdt van… en ‘Sofia’: wijsheid
Filosofie of wijsbegeerte is een wetenschap op zoek naar de waarheid
Filosofen stellen vooral vragen. Zij hanteren begrippen.
Filosofie gaat om denken en onderzoeken, niet om doctrines en dogmatische
waarheden. Het stelt de eerste en de laatste vragen: over de oorsprong van de
cosmos, de natuur, de mens, zijn leven en zijn sterfelijk zijn, de maatschappij, de
geschiedenis, het denken, de verbeelding en het zintuiglijke, onze verhouding tot
de wereld.
Filosofen denken ook al eeuwen over het schone en de kunst na
4. Wat heeft de Kunst de Filosofie te bieden?
•
•
•
•
•
•
Kunst houdt de mens een spiegel voor
Kunst draait om aisthesis (het zintuiglijke ) en poiésis (de scheppingsdaad)
Om van kunst te houden heb je geen kunsttheorie nodig. Een kunstwerk beleven
is een evenement, het overvalt je, zinnelijk en intuitief. Dat neemt niet weg dat je
er ook over kunt nadenken, het gaat interpreteren…zo beland je in de
kunstkritiek, de kunstgeschiedenis en de filosofie van de kunst.
Kunst en theorie/kritiek zijn van een andere orde.
Kritiek en kunsttheorie kunnen niet in de kunst zelf gefundeerd worden, alleen op
iets buiten het artistieke veld, nl. op een filosofie.
Veel filosofen zien kunst als de zintuiglijke uitdrukking van de idee
5. Wat kan of moet de Filosofie over de Kunst zeggen?
•
•
•
•
•
De filosofische esthetica was op zoek naar het absoluut schone
De verlichtingsfilosoof Baumgarten dacht dat de filosofie de kunstenaars de les
zou kunnen/moeten spellen
Immanuel Kant zorgde voor een doorbraak: de moderne kunst werd autonoom,
als het werk van een scheppend genie.
Hegel sprak over de ‘Aufhebung’, de dialectische opheffing/het einde van de
kunst.
Nietzsche: monumentale, antiquarische en kritische kunst- en
geschiedsopvattingen…en wat met de hedendaagse kunst? (Agamben)
6. Wat met de crisis in en de toekomst van de Hedendaagse Kunst?
•
•
•
•
•
•
Voor Marx is kunst deel van de productieverhoudingen
De Frankfurter Schule herziet de marxistische esthetica. Bij Marcuse wordt kunst
weer een kwestie van persoonlijke en zintuiglijke bevrijding. Adorno vindt dat
echt revolutionaire kunst revolutionair is qua vorm
Ook de existentiefilosofen en de fenomenologen richten zich opnieuw op het
subjectieve esthetische beleven.
Wat met ‘oude kunst’? Moet het Rijksmuseum dicht? (M. Doorman)
Kunst en goede smaak, Kunst en engagement
Kunst en transgressie: provocatie, seks, religie, geweld …en wat nu?