Een beter inzicht verwerven in de economische indicatoren

De economische activiteit omschrijven
Een beter inzicht verwerven in de economische indicatoren
Brussel, 21 oktober 2009
Rudi Acx
Monica Maeseele
Plan van de uiteenzetting
2 / 41
1.
De nationale rekeningen in de pers
2.
Op welke vragen kunnen de nationale rekeningen een antwoord
bieden?
3.
Enkele karakteristieken van de nationale rekeningen (frequentie
en publicatiekalender; regionale dimensie)
4.
Het institutionele kader van de nationale rekeningen, op Belgisch
en op Europees vlak
5.
Gebruik van de nationale rekeningen
6.
Bronnen en ramingsmethoden
De economische activiteit omschrijven
1. De nationale rekeningen in de pers
2. Op welke vragen kunnen de nationale rekeningen een
antwoord bieden?
3. Enkele karakteristieken van de nationale rekeningen
(frequentie en publicatiekalender; regionale dimensie)
4. Het institutionele kader van de nationale rekeningen,
op Belgisch en op Europees vlak
5. Gebruik van de nationale rekeningen
6. Bronnen en ramingsmethoden
3 / 41
De economische activiteit omschrijven
De nationale rekeningen in de pers
Het Belang van Limburg, 11/6/2009
De Standaard, 3/11/2008
De Tijd, 12/3/2009
De Tijd, 1/4/2009
4 / 41
De economische activiteit omschrijven
Sleutelvariabele: het bbp
► Bbp
(maatstaf van de economische activiteit gedurende een
bepaalde periode: een jaar of een trimester)
economische groei: bbp-groei
o
o
t.o.v. het voorgaande jaar
t.o.v. het voorgaande kwartaal (! kalendereffecten en seizoeninvloeden)
economische vertraging: vertraging van het (trimestrieel)
groeitempo van het bbp
recessie: twee opeenvolgende kwartalen met een negatieve groei
economisch herstel: een groeiversnelling (bv. ingevolge
discretionaire maatregelen)
► Economische activiteit: bbp naar volume
5 / 41
De economische activiteit omschrijven
De nationale boekhouding:
veel meer dan het bbp
► Het bbp maar ook ...
● sectorrekeningen (huishoudens, vennootschappen, overheid)
● werkgelegenheid en arbeidsvolume
● kapitaalgoederenvoorraad
● aanbod- en gebruikstabel (SUT)
regionale dimensie
dimensie per bedrijfstak / product
6 / 41
De economische activiteit omschrijven
De nationale rekeningen in de pers
(vervolg)
De Morgen, 3/8/2009
De Tijd, 12/6/2009
De Tijd, 3/3/2009
De Tijd, 22/5/2008
7 / 41
De economische activiteit omschrijven
Wat dient er onder nationale boekhouding te worden verstaan?
► Boekhoudkundig kader dat een gedetailleerd
globaal cijferoverzicht van de economie geeft
●
●
●
●
verzameling en organisatie van de statistische info
voorstelling van de economische stromen
samenhang van het geheel
berekening van aggregaten
► Economische informatie van de eerste orde
Weerspiegeling van de economische realiteit
► Internationale vergelijkbaarheid
8 / 41
De economische activiteit omschrijven
9 / 41
1.
De nationale rekeningen in de pers
2.
Op welke vragen kunnen de nationale rekeningen een antwoord
bieden?
3.
Enkele karakteristieken van de nationale rekeningen (frequentie
en publicatiekalender; regionale dimensie)
4.
Het institutionele kader van de nationale rekeningen, op Belgisch
en op Europees vlak
5.
Gebruik van de nationale rekeningen
6.
Bronnen en ramingsmethoden
De economische activiteit omschrijven
Het belangrijkste aggregaat: het bbp en
de 3 invalshoeken
► Productieoptiek
 wat is de waarde van de goederen en diensten die door het
productieproces wordt gecreëerd in termen van
« toegevoegde » waarde?
 wie creëert die goederen en diensten?
(specialisatie van de economie per activiteit)
bbp =  bruto TW + saldo van de productgebonden belastingen
en subsidies
waarbij bruto TW = output – intermediair verbruik
10 / 41
De economische activiteit omschrijven
Het belangrijkste aggregaat: het bbp en
de 3 invalshoeken (vervolg)
► Inkomensoptiek
 hoe worden diegenen die meehelpen aan het productieproces vergoed?
bbp = beloning van werknemers + bruto exploitatieoverschot /
gemengd inkomen + saldo van belastingen en subsidies op
productie en invoer
► Bestedingsoptiek
 geeft de invulling van de vraagzijde
bbp = C + I + (X-M) + Δvoorraden
11 / 41
De economische activiteit omschrijven
De institutionele sectoren
► Eenheden die tot een relevant geheel worden
gegroepeerd: gelijksoortig economisch gedrag
► 5 institutionele sectoren






12 / 41
niet-financiële vennootschappen (S.11)
financiële instellingen (S.12)
overheid (S.13)
huishoudens (incl. zelfstandigen) (S.14)
izw’s t.b.v. huishoudens (S.15)
buitenland (S.2)
Totale economie (S.1)
(aggregaten;
3 optieken v/h bbp)
De economische activiteit omschrijven
De sectorrekeningen
► In welke economische situatie bevindt zich een
bepaalde sector?
Weergave van alle middelen en bestedingen van de sector
(“resultatenrekening”)
► Stromen tussen sectoren





beloning
inkomen uit vermogen
belastingen en subsidies
sociale premies en uitkeringen
overige transferten
► Sequentiële indeling van de sectorrekening in
“subrekeningen” met intermediaire saldoposten
(belangrijkste economische informatie wordt in een helder daglicht
gesteld)
13 / 41
De economische activiteit omschrijven
De belangrijkste economische
indicatoren uit de sectorrekeningen
► Intermediaire saldi
hoeveel bedraagt het beschikbaar inkomen (BI) van de huishoudens?
hoeveel bedraagt de spaarquote van de huishoudens (besparingen/BI)?
hoeveel bedraagt het investeringspercentage van de huishoudens (inv/BI) en
van de niet-financiële vennootschappen (inv/bruto TW)?
► Finaal saldo
 per sector
hoeveel bedraagt het financieringssaldo?
 totale economie versus buitenland:
kunnen de nationale besparingen de nationale investeringen financieren?
moet de nationale economie schulden aangaan bij andere landen?
14 / 41
De economische activiteit omschrijven
De belangrijkste economische indicatoren
uit de sectorrekeningen (vervolg)
► Overgang van het primair naar het beschikbaar
inkomen
Welke herverdelende rol speelt de overheid?
► Naast het finaal saldo: de financiële rekeningen
vorderingen en schulden per sector: stromen en uitstaande bedragen
Hoeveel bedraagt het netto financieel vermogen van de huishoudens?
Hoeveel bedraagt de overheidsschuld?
Hoeveel ervan wordt gefinancierd door bv. de huishoudens?
15 / 41
De economische activiteit omschrijven
De bedrijfstakken
► Tot 60 economische bedrijfstakken
● landbouw
● nijverheid (incl. energie)
● bouwnijverheid
● diensten (waarvan overheid)
► Klemtoon op toegevoegde waarde, beloning,
werkgelegenheid en investeringen
laat economische analyse toe:
● loonkosten
● productiviteit
16 / 41
De economische activiteit omschrijven
17 / 41
1.
De nationale rekeningen in de pers
2.
Op welke vragen kunnen de nationale rekeningen een antwoord
bieden?
3.
Enkele karakteristieken van de nationale rekeningen (frequentie
en publicatiekalender; regionale dimensie)
4.
Het institutionele kader van de nationale rekeningen, op Belgisch
en op Europees vlak
5.
Gebruik van de nationale rekeningen
6.
Bronnen en ramingsmethoden
De economische activiteit omschrijven
De frequentie van de rekeningen
► Jaarrekeningen
● bijdrage aan de structurele macro-economische analyse
● fundamentele ontwikkelingen in de loop van de laatste jaren
► Kwartaalrekeningen
● laten een korte-termijnmonitoring van de conjunctuur toe
studie van de economische cycli
verband bbp/conjunctuurenquêtes
● seizoeninvloeden en kalendereffecten
brutoreeksen en reeksen met gecorrigeerde gegevens
18 / 41
De economische activiteit omschrijven
De publicatie- en revisiekalender
► Revisies hoofzakelijk ingevolge de uitbreiding van het bronnen-
materiaal in de loop van de jaren
► Jaarrekeningen: lopende revisies / occasionele revisies
► Kwartaalrekeningen: op 30 dagen (="flash") / 70 dagen / 120 dagen
Rekeningen van het jaar T (lopende revisies)
Jaar T+1
Eind februari
Eind april
"flash"–raming v/h
gedetailleerde rekeningen
4e kwartaal (30 dagen) v/h 4e kwartaal (120 dagen)
kwartaalrekeningen
Kwartaalrekeningen
Jaar T+2
Jaar T+3
Eind september
Eind september
Eind september
voorlopige
rekeningen
semi-definitieve
rekeningen
definitieve
rekeningen
gedetailleerde
jaarrekeningen
gedetailleerde
jaarrekeningen
gedetailleerde
jaarrekeningen
compleet
rekeningenstelsel
compleet
rekeningenstelsel
compleet
rekeningenstelsel
3 bbp-optieken
bbp-raming volgens
productieoptiek
werkgelegenheid /
arbeidsvolume
overheidsrekeningen
19 / 41
De economische activiteit omschrijven
De regionale dimensie (jaarrekeningen)
► Per bedrijfstak
- bruto TW / investeringen / beloning / werkgelegenheid
- 60 bedrijfstakken x gewesten
- 31 bedrijfstakken x provincies
- 6 bedrijfstakken x arrondissementen
► Inkomensrekening van de huishoudens
- gemengd inkomen / beloning van werknemers /
inkomen uit vermogen
- sociale uitkeringen / sociale premies / inkomensoverdrachten
- gewesten / provincies / arrondissementen
► Kalender: 15 (gedeeltelijk) en 24 maanden
20 / 41
De economische activiteit omschrijven
21 / 41
1.
De nationale rekeningen in de pers
2.
Op welke vragen kunnen de nationale rekeningen een antwoord
bieden?
3.
Enkele karakteristieken van de nationale rekeningen (frequentie
en publicatiekalender; regionale dimensie)
4.
Het institutionele kader van de nationale rekeningen, op Belgisch
en op Europees vlak
5.
Gebruik van de nationale rekeningen
6.
Bronnen en ramingsmethoden
De economische activiteit omschrijven
Het institutionele kader
In België
► Oprichting van het Instituut voor de nationale
rekeningen (INR) door de Wet van 21.12.1994
en aangepast door de Wet van 08.03.2009
► Geassocieerde instellingen:
● Algemene Directie Statistiek en Economische
Informatie (ADSEI, =voormalig NIS)
● Federaal Planbureau (FPB)
● Nationale Bank van België (NBB)
● FOD Economie (ECO)
22 / 41
De economische activiteit omschrijven
Het INR
► Geen eigen personeel
De taken worden verdeeld onder de diverse instellingen
● ADSEI: verzameling van de basisgegevens
● FPB: input-outputtabellen en economisch budget
● NBB: nationale en regionale rekeningen en statistiek
buitenlandse handel
● FOD ECO: observatorium v/d prijsontwikkelingen
► Raad van bestuur
► Wetenschappelijk comité voor de nationale
rekeningen (6 vertegenwoordigers van de instellingen +
6 universiteitsprofessoren)
advies
(ook afzonderlijke comités voor economisch budget en
prijsontwikkeling)
23 / 41
De economische activiteit omschrijven
Het institutionele kader (vervolg)
Op Europees vlak
Europese reglementering:
Europees systeem van nationale rekeningen 1995
(ESR 1995)
► Bepaalt de aggregaten en rekeningen die
moeten worden opgemaakt
► Bepaalt de rapporteringskalender aan de
Europese Commisie
► Bepaalt de nomenclatuur, het detailniveau, de
interpretatie en definitie van de inhoud
24 / 41
De economische activiteit omschrijven
Eurostat
Eurostat = bureau van de statistiek van de
Europese Unie
► Controle van de toepassing van de ESR 1995-
reglementering
► Controle van de tijdige transmissie en van de
inhoud
► Audits in de nationale statistische bureaus over
de ramingsmethoden en de procedures
25 / 41
De economische activiteit omschrijven
26 / 41
1.
De nationale rekeningen in de pers
2.
Op welke vragen kunnen de nationale rekeningen een antwoord
bieden?
3.
Enkele karakteristieken van de nationale rekeningen (frequentie
en publicatiekalender; regionale dimensie)
4.
Het institutionele kader van de nationale rekeningen, op Belgisch
en op Europees vlak
5.
Gebruik van de nationale rekeningen
6.
Bronnen en ramingsmethoden
De economische activiteit omschrijven
Gebruik van de nationale rekeningen
► Algemene economische analyse
► Officiële referentiecijfers in verschillende
domeinen:
op Europees vlak:
● Maastrichtnormen, Groei- en Stabiliteitspact
27 / 41
De economische activiteit omschrijven
Deficit en schuld van de EMU-landen
(Raming EC van 2009)
DEFICIT
(pct. van bbp)
28 / 41
SCHULD
(pct. van bbp)
De economische activiteit omschrijven
Gebruik van de nationale rekeningen
► Algemene economische analyse
► Officiële referentiecijfers in verschillende
domeinen:
op Europees vlak:
● Maastrichtnormen, Groei- en Stabiliteitspact
● bijdrage van een land aan het budget van de
Europese Unie
29 / 41
De economische activiteit omschrijven
Europees budget: Indeling naar oorsprong
1990
2007
Traditionele eigen middelen
30%
14%
BTW-middelen
60%
16%
BNI-bijdrage
0%
63%
Andere inkomsten
10%
7%
TOTAAL: 120 miljard EUR
30 / 41
De economische activiteit omschrijven
Bruto nationaal inkomen tegen marktprijzen
(Aandeel van België in de EU-27, pct.)
31 / 41
De economische activiteit omschrijven
Gebruik van de nationale rekeningen
► Algemene economische analyse
► Officiële referentiecijfers in verschillende
domeinen:
op Europees vlak:
● Maastrichtnormen, Groei- en Stabiliteitspact
● bijdrage van een land aan het budget van de
Europese Unie
op Belgisch vlak:
● financiering van de gemeenschappen en gewesten
● naleving van de loonnorm door de Centrale Raad
voor het Bedrijfsleven
32 / 41
De economische activiteit omschrijven
Loonmassa privé-sector 2008
Vergoeding van loontrekkenden (mln. euro)
Werkgelegenheid (in personen)
2.925.096
Loonkost per uur (in euro)
46.077
Werk in volume (mln. uren)
4210,2
Loonuurkost (euro)
33 / 41
134.780
32
De economische activiteit omschrijven
1.
De nationale rekeningen in de pers
2.
Op welke vragen kunnen de nationale rekeningen een antwoord
bieden?
3.
Enkele karakteristieken van de nationale rekeningen (frequentie
en publicatiekalender; regionale dimensie)
4.
Het institutionele kader van de nationale rekeningen, op Belgisch
en op Europees vlak
5.
Gebruik van de nationale rekeningen
6.
Bronnen en ramingsmethoden
► Productieoptiek
► Bestedingsoptiek
► Inkomensoptiek
34 / 41
De economische activiteit omschrijven
Bronnen en ramingsmethoden:
productieoptiek
► Repertorium van productie-eenheden
● identificatienummers (RSZ, BTW)
● statistische karakteristieken (activiteit, institutionele
sector, gemeentecode, enz.)
● quasi exhaustief
● koppeling aan administratieve gegevens per
onderneming
► Niet-financiële vennootschappen (62 pct. bbp)
● jaarrekeningen van de vennootschappen, BTWaangiften, RSZ-aangiften
● correcties voor de overgang van administratieve
gegevens naar ESR 1995-aggregaten
35 / 41
De economische activiteit omschrijven
Bronnen en ramingsmethoden:
productieoptiek (vervolg)
► Financiële instellingen (5 pct. bbp)
● schema’s A, structuurenquête
► Overheid (15 pct. bbp)
● overheidsrekeningen
► Huishoudens, zelfstandigen (16 pct. bbp)
● BTW- en fiscale aangiften
► IZW’s (1 pct. bbp)
● structuurenquête, RSZ-aangiften, jaarrekeningen
van de VZW’s
36 / 41
De economische activiteit omschrijven
Bronnen en ramingsmethoden:
bestedingsoptiek
► Consumptieve bestedingen v/d huishoudens
(52 pct. bbp)
● gezinsbudgetenquête
● administratieve gegevens
► Consumptieve bestedingen v/d overheid
(23 pct. bbp)
● overheidsrekeningen
b.v.: onderwijs, defensie, gezondheidszorg
► Investeringen door de privésector (17 pct. bbp)
● jaarrekeningen v/d vennootschappen
● BTW-aangiften
37 / 41
De economische activiteit omschrijven
Bronnen en ramingsmethoden:
bestedingsoptiek (vervolg)
► Investeringen in woongebouwen (6 pct. bbp)
● administratieve gegevens voor het aantal woningen
● enquête bij de ondernemers naar de prijzen
► Overheidsinvesteringen (2 pct. bbp)
● overheidsrekeningen
► Netto-uitvoer (uitvoer min invoer, 1 pct. bbp)
● statistieken van de buitenlandse handel en van de
betalingsbalans
38 / 41
De economische activiteit omschrijven
Bronnen en ramingsmethoden:
inkomensoptiek
► Beloning van werknemers (51 pct. bbp)
● RSZ-aangiften en jaarrekeningen
► Saldo van de belastingen op productie en
invoer en subsidies (11 pct. bbp)
● overheidsrekeningen en jaarrekeningen v/d
vennootschappen
► Bruto exploitatieoverschot en gemengd
inkomen van de zelfstandigen (38 pct. bbp)
● saldo
39 / 41
De economische activiteit omschrijven
Bbp maar ...
► Invraagstelling van het bbp als welvaarts- en
groei-indicator
● bbp gericht op verhandelbare en monetaire productie en
bestedingen (er wordt geen rekening gehouden met
huishoudelijk en vrijwilligerswerk)
● er wordt geen rekening gehouden met de berokkende
schade v/d economische activiteit aan de natuurlijke
bronnen, het milieu en de gezondheid
● positieve boeking van schadelijke en herstellende activiteiten
● er wordt geen rekening gehouden met de ongelijke verdeling
v/d welvaart
● er wordt geen rekening gehouden met het welbehagen
► Talrijke struikelblokken inzake definitie en
meting
40 / 41
De economische activiteit omschrijven
Hartelijk dank voor uw aandacht