Marlie Casus schizofrenie .

Casus Marlie Thema 14. Mensen met een
psychotische stoornis1
Probleemsituatie
Marlie is een vrouw van 42 jaar, die is opgenomen op een afdeling, onderdeel
van een grotere GGZ instelling. Zij is gediagnosticeerd met gedesorganiseerde
schizofrenie. Dit is een vorm van schizofrenie, waarbij sprake is van problemen
in het denken en in het waarnemen. Onsamenhangende spraak, chaotisch
gedrag en vlakke of inadequate gevoelsuitingen horen hierbij, evenals wanen en
hallucinaties. Daarbij spreekt zij binnensmonds, moeilijk verstaanbaar. Dit alles
maakt het lastig haar goed te begrijpen.
Als kind was Marlie veelbelovend. Ze was intelligent en muzikaal. Ze bezocht het
gymnasium en speelde klarinet in een band. Op haar 15e ontwikkelde ze haar
eerste psychotische klachten. Haar schoolprestaties verslechterden en ze schreef
onbegrijpelijke teksten. Ze werd opgenomen op een PAAZ. Na ontslag ging het al
snel weer slechter en ondanks korte opnames en veel verschillende medicatie
lukte het om de psychosen te doen verdwijnen. Haar psychosen waren
‘therapieresistent’. Vanaf haar 18e is zij vrijwel continue opgenomen geweest,
de laatste 15 jaar op gesloten afdelingen.
Marlie laat zich onder invloed van de psychosen veelvuldig met haar hoofd op de
grond vallen. Zij duikt dan vanaf een tafel bonkt hard met haar hoofd op de
grond. Hierdoor heeft zij in de loop der jaren waarschijnlijk ernstige
hersenbeschadigingen opgelopen. Zij is zichtbaar beschadigd.
Soms slaat of schopt ze medecliënten of begeleiders, of gooit ze melk of koffie
over hen heen. Soms begint ze ineens te lachen, zonder dat duidelijk is waarom.
Ze is bijzonder geïnteresseerd in mannen (zowel cliënten als begeleiders) en
geeft hen ook namen. Ze kan daarin doorschieten en seksueel ontremd gedrag
laten zien. Ze loopt hierdoor een risico misbruikt te worden.
Verdere beeldvorming
Deze keer gaat het over Marlie, een 42-jarige vrouw met psychotische
stoornissen en een hersenbeschadiging.
In de GGZ-instelling ging men uit van de volgende beeldvorming. Marlie leeft al
vele jaren in een psychose. Zij is het normale contact met de werkelijkheid kwijt
geraakt. De wereld wordt door haar als vreemd ervaren. De samenhang in de
dingen ontbreekt. Marlie heeft problemen met het waarnemen en op de juiste
manier betekenis geven aan de gebeurtenissen om haar heen. Het waarnemen
en interpreteren is verstoord geraakt. HELDERE T
Vaak is er bij schizofrenie sprake van een familiaire component. Bij Marlie weten
we dat zowel een neef van haar vader als zijn zus ook schizofrenie hadden. Van
moeder is bekend dat zij een eigenzinnige vrouw was, met veel somatische
problemen. Haar huisarts omschreef haar ooit als een psychotische vrouw met
dwangmatige en achterdochtige trekken, hoewel zij nooit opgenomen is in de
psychiatrie.
1
http://lerenvancasussen.cce.nl/marlie/
Casus Marlie/ Boek Maatschappelijke zorg
Thema 14 Psychotische stoornissen
Pagina 1
Mogelijk heeft de familiaire belasting bij gedragen tot het
ontwikkelen van de psychosen. De psychosen uit zich bij
Marlie op drie manieren.
Ten eerste heeft zij hallucinaties. Dat zijn waarnemingen
van dingen die er niet zijn. Je kunt dingen voelen, ruiken,
proeven, zien, of horen. Het is alsof de zintuigen een eigen
leven leiden.
De hallucinaties bij Marlie zijn vooral auditieve hallucinaties. Zij hoort stemmen
en deze stemmen geven haar opdrachten, of becommentariëren haar gedrag.
Ten tweede is het denken van Marlie verstoord. Het lukt haar niet om een
heldere gedachtenlijn te volgen. Het verband tussen de gedachten gaat soms
verloren. Hierdoor is het nogal eens moeilijk te begrijpen wat zij bedoelt. Omdat
zij niet goed de verbanden kan leggen tussen gedachten is het voor haar moeilijk
om de anderen te begrijpen. Zeker wanneer zij zich niet goed kan concentreren,
of er veel andere prikkels zijn, die haar afleiden. Het kost haar moeite om uit alle
prikkels de belangrijke te kiezen en zo overzicht te houden.
Een derde gevolg van de psychose zijn wanen. Wanen zijn overtuigingen die
niet in overeenstemming zijn met (algemeen geaccepteerde) werkelijkheid. Zo
kan iemand denken dat hij bijzondere gaven heeft, in verbinding staat met een
hogere macht of het idee heeft dat anderen een complot tegen hem smeden. In
haar waan is Marlie getrouwd met een zekere Wim. Mannen spreekt zij aan met
de naam Wim. Ook zegt ze regelmatig dat de wereld moet redden en contact
moet maken met de aarde.
Marlie is vaak verward en dit wordt sterker naarmate het drukker is. De afdeling
waar Marlie verblijft is heel druk. Er is veel wisseling van patiënten; de patiënten
hebben veel gedragsproblemen en de afdeling is vrij klein. Er komen dan ook
veel prikkels op Marlie af.
De stemmen die ze hoort geven haar opdracht om contact te maken met de
aarde. Ze doet dit door met haar hoofd op de grond te duiken, nadat ze daarvoor
op een stoel of tafel is geklommen.
Het gevolg van het jarenlang zich op het hoofd laten vallen is dat zij
waarschijnlijk ernstige hersenbeschadigingen opgelopen heeft. Waarschijnlijk,
want dit is nooit onderzocht. Door de defecten die ze opgelopen heeft in het
beloop van haar ziekte, is zij cognitief zeer veel achteruit gegaan. Waar zij
vroeger op gymnasiumniveau zat, functioneert zij nu op het niveau van iemand
met een verstandelijke beperking.
Naast het cognitieve verval is er ook sprake van verlies van veel sociale en
maatschappelijke vaardigheden. Deels heeft dit mogelijk te maken met de
opgelopen beschadigingen, deels is dat mogelijk ook te wijten aan het langdurig
opgenomen zijn in een psychiatrische setting.
Het verlies van de cognitieve, sociale en maatschappelijke vaardigheden in
combi-natie met de bizarre wanen en het onvermogen om drukte te kunnen
hanteren leidt soms ook tot plotselinge agressie naar anderen, of seksueel
grens-over-schrijdend gedrag. Zij reageert met veel onrust op die drukte. Met
name reageert zij dit op zichzelf af. De stemmen die ze hoort geven haar
opdracht om contact te maken met de aarde. Ze doet dit door met haar hoofd op
de grond te duiken, nadat ze daarvoor op een stoel of tafel is geklommen.
Het gevolg van het jarenlang zich op het hoofd laten vallen is dat zij
waarschijnlijk ernstige hersenbeschadigingen opgelopen heeft.
Casus Marlie/ Boek Maatschappelijke zorg
Thema 14 Psychotische stoornissen
Pagina 2
Waarschijnlijk, want dit is nooit onderzocht. Door de
defecten die ze opgelopen heeft in het beloop van haar
ziekte, is zij cognitief zeer veel achteruit gegaan. Waar zij
vroeger op gymnasiumniveau zat, functioneert zij nu op het
niveau van iemand met een verstandelijke beperking.
Naast het cognitieve verval is er ook sprake van verlies van
veel sociale en maatschappelijke vaardigheden. Deels heeft
dit mogelijk te maken met de opgelopen beschadigingen, deels is dat mogelijk
ook te wijten aan het langdurig opgenomen zijn in een psychiatrische setting.
Het verlies van de cognitieve, sociale en maatschappelijke vaardigheden in
combinatie met de bizarre wanen en het onvermogen om drukte te kunnen
hanteren leidt soms ook tot plotselinge agressie naar anderen, of seksueel
grensoverschrijdend gedrag. ver
Tenslotte ontbreekt het Marlie aan het inzicht dat ze zichzelf goed moet
verzorgen. Cliënten op de afdeling willen niet meer met haar aan tafel zitten
omdat ze een transpiratiegeur om zich heen heeft. Ook neemt ze op momenten
dat erg druk is onvoldoende tijd om te eten en te drinken.
Medicatie
Zoals bekend is Marlie al vanaf haar 15e bekend met psychosen. De behandeling
binnen de instelling waar zij verbleef heeft zich in de loop der jaren voornamelijk
gericht op het zoeken naar de juiste medicatie of combinatie van medicijnen en
doseringen die de psychose kunnen bestrijden. Vrijwel alle middelen waarvan
bekend is dat ze invloed hebben zijn geprobeerd. Helaas heeft dat niet tot het
gewenste resultaat geleid. De psychose is door de jaren heen steeds
therapieresistent gebleken
Centrale vraag van het team
Het niet kunnen beïnvloeden van de psychosen en haar gedrag, maakt dat zowel
de begeleiders als de behandelaren een sterk gevoel van onmacht ervaren. De
handelingsverlegenheid is groot. Hoe kunnen we voorkomen dat Marlie zich nog
verder beschadigd en kan omgaan met de situatie waarin ze nu verkeerd.
Opdracht
1. Beschrijf van Marlie de tekorten in de zelfzorg ten gevolge van de
psychose op het lichamelijke, psychische en sociale functioneren.
2. Beschrijf de per onderdeel van functioneren welke doelstellingen die je
wilt bereiken
3. Beschrijf per doelstelling welke mogelijke acties noodzakelijk zijn om de
doelstellingen te behalen. Denk hierbij aan de 5xw en betrek alle
disciplines bij de acties.
Casus Marlie/ Boek Maatschappelijke zorg
Thema 14 Psychotische stoornissen
Pagina 3