in groep 1 en 2 Tellen en getalbegrip

Tellen en getalbegrip
in groep 1 en 2
Schatkist
• Realiseren dat getallen verschillende betekenissen
kunnen hebben.
In Schatkist zijn activiteiten opgenomen die kleuters
voorbereiden op het rekenen in groep 3 en verder. De
Er is veel te doen in de wereld van getallen voordat de ‘echte
activiteiten en suggesties uit Schatkist worden binnen de
sommen’ gemaakt kunnen worden. Hoe meer aandacht er
diverse ankers vormgegeven en richten zich op vastgestel-
is voor getalbegrip, des te sneller zullen kinderen inzicht
de ontwikkelingsdoelen op het gebied van taal, lezen en
krijgen in de bewerkingen. Het automatiseren van de plus- en
rekenen. Wanneer Schatkist structureel wordt ingezet in de
minsommen zal daardoor in groep 3 veel beter gaan.
groep, komen gedurende het schooljaar alle tussendoelen
In groep 1 en 2 wordt een fundamentele basis gelegd voor
beginnende gecijferdheid aan de orde.
het rekenen. Daarom is het belangrijk om dagelijks 15 tot
Bij Schatkist kan het katern ‘Werken met de cijfermuur’
20 minuten expliciet aandacht te besteden aan activiteiten
worden gebruikt om spelletjes en routines in te zetten,
die de ontwikkeling van getalbegrip ondersteunen.
waarmee getalbegrip ontwikkeld kan worden. Door een
geïntegreerd aanbod en het gebruik van de routines van
Doelen
de cijfermuur ontstaat goed onderwijs waardoor kinderen
Met de invoering van de referentieniveaus (Meijerink,
voorbereid worden op het latere rekenen.
2009) vanaf schooljaar 2010-2011 zijn de tussendoelen
voor het rekenen eind groep 2 aangescherpt. De SLO heeft
de ontwikkeling van jonge kinderen van 2 tot en met 7 jaar
Ontwikkelen van tellen en getalbegrip
in kaart gebracht door het beschrijven van de beheersingsdoelen getallen, meten en meetkunde. De beschrijvingen
Tellen en getalbegrip zijn nodig om de wereld van de getal-
zijn te vinden op www.SLO.nl.
len te leren kennen. Hiermee wordt een basis gelegd voor
De PO-raad (raad voor Primair Onderwijs) heeft de tussen-
het rekenen, zoals we dat bedoelen met het maken van
doelen voor beginnende gecijferdheid op een ‘kwaliteits-
sommen. In de praktijk van het onderwijs wordt soms te
kaart’ in het kort samengevat. Aan het einde van groep 2:
snel aangestuurd op het kennen en reproduceren van de
• kennen kinderen de cijfersymbolen;
cijfersymbolen en het maken van ‘echte’ sommen. Om dit
• kunnen kinderen tot 20 tellen;
te kunnen, is echter veel kennis van getallen nodig en ook
• kunnen kinderen vanaf een gegeven getal verder tellen;
vaardigheden om met de getallen om te gaan. Het gaat om
• kunnen kinderen terugtellen vanaf 10;
de volgende vaardigheden:
• kunnen kinderen de buurgetallen noemen van getallen
• Kennen en opnoemen van de getallen van de telrij
tot 20;
(akoestisch tellen).
• kunnen kinderen bovenstaande vaardigheden toepassen
• Kunnen aanwijzen van objecten en tegelijkertijd
in functionele situaties.
uitspreken van het getal (synchroon tellen).
• Begrijpen dat het laatste getal bij tellen van een aantal
In het overzicht van de SLO zijn in het domein getalbegrip
objecten de hoeveelheid aanduidt (resultatief tellen).
tevens de onderdelen ‘omgaan met hoeveelheden’ en ‘om-
• Begrijpen dat je een hoeveelheid kunt representeren met
gaan met getallen’ opgenomen.
cijfersymbolen, vingers, streepjes.
• Flexibel kunnen ordenen en tellen van hoeveelheden.
• In één keer herkennen van patronen (bijv. vier op de
*Het herkennen van getalbeelden zoals de dobbelsteenpatronen of de
vingerbeelden is belangrijk voor het leren rekenen (Nes, F. van, 2009).
De getalbeelden gaan met de vingers tot en met 10 en bij de dobbelsteenpatronen tot en met 12 (omdat er nu eenmaal twee zessen zijn). Het is niet
nodig om de patronen voort te zetten naar 20, omdat de beelden – en dus
ook de getallen – zich vanaf 10 herhalen. Het is de bedoeling dat kinderen
zich de beelden in ieder geval tot en met 10 eigen maken.
dobbelsteen).*
• Kunnen samenvoegen van hoeveelheden (of wegnemen,
afhalen).
• Kunnen redeneren over hoe een getal is samengesteld
(6 is 4 en 2, maar ook 5 en 1).
© Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
4
Schatkist • Cijfermuur • Extra activiteiten
Extra activiteiten
voor tellen en getalbegrip
Naast de verschillende aangepaste routine-activiteiten
die gebruikmaken van de cijfermuur is het belangrijk om
kinderen te stimuleren tot wiskundig en logisch denken.
Omdat de tussendoelen zijn aangescherpt en iets ver-
Dit gebeurt veelal binnen de verschillende thema’s en in de
der reiken dan voorheen, kunt u op deze site een aantal
hoeken waar kinderen kunnen spelen en leren. De leer-
activiteiten vinden om het basisaanbod van Schatkist en
kracht speelt hierbij een belangrijke rol. Met name door
de activiteiten van het werken met de cijfermuur aan te
het stellen van goede open vragen zullen kinderen meer
vullen. In de basisdoelen wordt er nu van uitgegaan dat de
en op een hoger niveau gaan redeneren. Bij elke nieuwe
kinderen de telrij kunnen opzeggen tot ten minste 20. Ook
activiteit krijgt u hiervoor suggesties. Ook de richtvragen
moeten zij hoeveelheden kunnen schatten en tellen tot ten
helpen u bij het stimuleren van het wiskundig redeneren.
minste 12.
De doelen bij de zes extra activiteiten zijn gebaseerd op
Tip
de beheersingsdoelen van SLO en sluiten aan bij Schatkist
Gebruik Schatkist DigiRegie om rekenactiviteiten handig
Tussendoelen beginnende gecijferdheid en Schatkist
te plannen. Het is ook belangrijk om te overleggen met de
Tussendoelen woordenschat (zie Schatkist Gebruikswijzer,
leerkrachten van groep 3 om er zo voor te zorgen dat de
p. 58 en p. 51). In onderstaand schema is te zien, hoe deze
kinderen zich in een doorgaande lijn ontwikkelen.
doelen aansluiten bij de Tussendoelen beginnende gecijferdheid en woordenschat van Schatkist.
Pagina
Activiteit
SLO Beheersingsdoelen
rekenontwikkeling: Getallen
Schatkist Tussendoelen
Schatkist Tussendoelen
beginnende gecijferdheid woordenschat
6
Leren tellen
Omgaan met de telrij
Omgaan met getallen
5.2, 5.3, 5.5, 5.7
3.2
7
Een doosje met rozijnen
Omgaan met hoeveelheden
Omgaan met getallen
5.1, 5.3, 5.4, 5.7
3.2
8
Piet Piraat
Omgaan met hoeveelheden
5.1, 5.3, 5.4
3.2
9
Bingo!
Omgaan met hoeveelheden
Omgaan met getallen
5.1, 5.5, 5.6, 5.7
3.2
10
Buurgetallen
Omgaan met de telrij
Omgaan met getallen
5.2, 5.5, 5.7
3.2
11
Hoeveel zijn het er?
Omgaan met hoeveelheden
Omgaan getallen
5.1, 5.3, 5.5, 5.7
3.2
© Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
5
Schatkist • Cijfermuur • Extra activiteiten