Hoe vloeibaar is ons Nederlands?

De kwelling van spelling
Hoe vloeibaar is ons Nederlands?
Tekst: Barbara Looten / Man & laBee,
De populariteit van de Nederlandse taal lijkt geen grenzen te kennen. Miljoenen
mensen over de hele wereld spreken, schrijven en lezen het dagelijks. Lingo is al jaren
een populair tv-programma en ook in nieuwere shows als Ik Hou van Holland en De
Jongens Tegen de Meisjes zit een onderdeel met spelling. Jaarlijks testen heel wat
thuiskijkers hun kennis in het Groot Dictee der Nederlandse Taal, in 2011 keken bijna
800.000 mensen. Toch blijft goed en foutloos Nederlands schrijven voor veel mensen
een lastige zaak.
Toegegeven, onze taal is niet een van de makkelijkste om te leren, laat staan om te spellen.
We mogen dan ook blij zijn dat de meeste zinnen uit de Grote Dictees ons niet dagelijks om
de oren vliegen: „Niet-geseculariseerde santenkraam‟ (2004), „Goeddeels illusoire
kerstpakketten‟(2003), „Beëindig als de wiedeweerga dat nietsontziende gekoeioneer om de
autistische wildbeller te kapittelen‟(2002). Want was „niet-geseculariseerde‟ nou mét of
zonder koppelteken? En met een „k‟ of een „c‟? Spel je „santenkraam‟ wel of niet met een
hoofdletter? En krijgt het een tussen-n of niet? En hoe zat het nou ook weer met dat
„kofschip‟? De meeste Nederlanders gebruiken de spelling die zij op school hebben geleerd.
Maar zelfs die is aan verandering onderhevig. Eens in de zoveel jaar moet ook het Groene
Boekje worden herzien met als gevolg dat het gemiddeld aantal fouten tijdens het Groot
Dictee dat keer iets hoger zal zijn dan gewoonlijk. Spelling en zinsontleding staan
gewoonweg niet hoog op de agenda van de meeste Nederlanders en men blijkt zeker in dit
geval gewoontegetrouw eerder gierig dan nieuwsgierig te zijn.
OMG
Internet blijkt een belangrijke factor te zijn als het gaat om taalontwikkeling. Duizenden sites
met even zoveel praktische oefeningen geven de gebruiker snel een goed inzicht in hoe de
Nederlandse taal moet worden toegepast. Snel „googlen‟ op het woord „spelling‟ geeft je
meteen al bijna 250.000 „hits‟. De voorgaande zin laat trouwens meteen zien hoe groot de
invloed van het Engels op onze taal geworden is. „Downloaden‟, „uploaden‟, „chatten‟ en
„crashen‟ zijn andere veelvoorkomende voorbeelden uit het huidige Nederlandse taalgebruik.
Met de komst van de smartphone werden ook woorden als „whatsappen‟,„twitteren‟ en „app‟
toegevoegd aan de vocabulaire van menig Nederlander. De smartphone op zich laat het
gebruik van Engelse woorden enorm toenemen. Zo hebben bijna alle „smartphones‟(ook al
een Engels woord) een „touchscreen‟, je „download‟ „apps‟ via de „market‟ of „Play store‟ en
maakt woorden door te „swypen‟ (instelling die zorgt dat je woorden niet letter voor letter
hoeft aan te tikken maar door met één beweging over de goede letters te gaan vormt het
woord zich). Mensen maken foto‟s die ze „uploaden‟ naar „facebook‟ en via „maps‟ vind je
overal de weg. Onder jongeren en jongvolwassenen zul je niemand raar op zien kijken
wanneer een van bovenstaande woorden gewoon in een gesprek worden gebruikt. En met
de huidige ontwikkeling van smartphones en tablets zal de hoeveelheid Engelse woorden in
het algemene Nederlandse taalgebruik alleen maar toenemen. Natuurlijk is het Engels
georiënteerde internet hiervoor niet alleen verantwoordelijk. Eén blik in de TV-gids (of op de
app van de tv-gids) laat je al direct tientallen Amerikaanse en Engelse Tv-series zien en van
de tien liedjes op de radio zijn er minimaal negen in het Engels. Bovendien is met de komst
van social media het veel gemakkelijker geworden om contact te krijgen en te onderhouden
met vrienden in het buitenland waardoor veel jongeren in het Engels communiceren via
facebook of twitter. De wereld wordt op die manier kleiner en mensen zijn meer
internationaal georiënteerd.
Misschien ligt hier een verklaring waarom het zo droef gesteld is met de kennis van de
Nederlandse taal. Wim de Bie schreef ooit in zijn Bieslog: „Laten we de spelling aanpassen
(…) om de geschreven Nederlandse taal tenminste een Nederlands trekje te laten
behouden‟. Anyway, de spelling mag dan minder worden, de creativiteit neemt toe. „OMG, zij
is me BFF! BRB! (OMG staat voor Oh my god!, BFF is Best Friends Forever en BRB
betekent “Be Right Back”). Dit soort afkortingen wordt veel door jongeren gebruikt bij het
versturen van berichten via sms, whatsapp, facebook, twitter etc. De ontwikkeling van een
snelle, aparte, internettaal lijkt op zich niet schadelijk, er wordt door onderzoekers ook wel
gezegd dat het erg goed is voor de creativiteit, tot het moment dat deze jongeren de nieuwe
woorden voor correct aannemen. Bij enige navraag blijkt dat een woord als „me‟ in plaats van
„mijn‟ of „egt‟ in plaats van „echt‟ regelmatig wordt aangetroffen in huiswerkopdrachten van
middelbarescholieren. Er zijn dus leerlingen die denken dat „me huiswerk‟ en „egt‟ de juiste
manier van spellen zijn. Het is slechts een kwestie van tijd voordat deze woorden worden
opgenomen in Het Groene Boekje: woorden als „cool‟ en „onwijs‟ hebben hun plekje al
veroverd.
Dezelfde creativiteit vind je terug in allerlei uitdrukkingen waarin men wel iets heeft horen
luiden maar niet meer weet waar de klepel hangt: „Dat is vechten tegen de bierkraan‟. „We
hoeven niet opnieuw het ei uit te vinden‟. „Ons bedrijf gaat fusiëren.‟ „Ik maak wel eens
taalfouten, maar ik ben dan ook geen Neerlandici.‟ „Ik spreek vloeibaar Nederlands.‟


Echt foutloos schrijven kan
bijna niemand.
Vergissingen zijn menselijk.
Maar je kunt het wel oefenen.
Hoe?Simpelweg door heel
veel te lezen. Van Piet
Paaltjens tot Kees van Kooten
en van Ronald Giphart tot
Harry Mulisch. Lees, verslind
en leer.
En voor de diehards onder ons
natuurlijk door zo nu en dan
een Groot Dictee te oefenen of
deel te nemen aan een van de
dicteewedstrijden die
regelmatig in Nederland en
Vlaanderen worden gehouden.
Maar hoe zorg je er nou voor
dat je niet in de valkuilen
duikt?
Een aantal handige tips:
Neem de praktische waaier
Hoe spel je dat? geschreven
door Jolanda Bouman
(Thema, ISBN 90.5871.114.5)
altijd overal mee naar toe.



Abonneer jezelf op KriQ en
ontvang elke dag gratis per email een onbekend woord,
waarmee aangetoond wordt
hoe moeilijk, mooi, lelijk,
grappig, afgrijselijk, dom,
inspirerend, origineel of plat
onze taal is. Bovendien
vergroot je zo spelenderwijs
dagelijks je woordenschat en
verhoog je tegelijkertijd je
IQ.www.kriq.nl
Bereid je nu al voor op het
Groot Dictee om eind
december indruk te
kunnen maken op je collega‟s,
vrienden en kennissen. Dat
kan ook digitaal!
www.volkskrant.com/grootdict
ee
Voor al je vragen over taal en
spelling kun je terecht op
www.taalunieversum.org.
Meld elke taalfout of vorm van
taalterreur die je ontdekt in
kranten,tijdschriften,
advertenties, boeken en
websites op
www.taalpuristen.nl.


Onmisbaar voor in de
boekenkast:Woordenlijst
Nederlandse Taal (het Groene
Boekje), Stukken beter
schrijven van Johannes de
Geus en Natasja Loomans
(Thema, ISBN 90.5871.104.8)
en Noteer je dit even? van
Ellis Buis (Thema, ISBN
90.5871.315.6).
Thema: Hoe schrijf je dat? van
Jolanda Bouman
(ISBN 90.5871.325.3), een
boek voor iedereen die
regelmatig teksten schrijft, vol
tips voor prettig leesbare
teksten, een uitgebreid
register en veel voorbeelden
uit de praktijk. U vindt er snel
en eenvoudig oplossingen
voor allerlei schrijfproblemen.