Bijlagen bij De wereld op je bord, draaiboek

Bijlage 1: Preffi
Bijlage bij ‘De wereld op je bord’
Vastgesteld door de Bestuurscommissie MOA op 29 januari 2004
Bijlage 2: Vitamine D-advies
Enige tijd geleden is het advies betreffende supplementen voor vitamine D gewijzigd. De wijzigingen zijn hoofdzakelijk
gebaseerd op nieuwe inzichten die zijn ontstaan uit onderzoeken uit de laatste jaren. Belangrijke variabelen bij de
aanmaak van vitamine D door blootstelling van de huid aan zonlicht zijn:
 De zogenaamde ‘zonuren’; uren waarin de zon schijnt;
 De huidskleur. Een donkere huid laat minder zonlicht door dan een lichte huid;
 De mate waarin men de huid blootstelt aan zonlicht. Sommige groepen ouderen komen weinig buiten,
bijvoorbeeld mensen in een verpleeg- of verzorgingstehuis. Voor hen gelden de richtlijnen alsof zij een donkere
huid zouden hebben. Let op!! Dit is reeds in de richtlijnen verwerkt.
 De leeftijd. Bijvoorbeeld voor ouderen geld dat vitamine D een rol speelt bij botontkalking. Zij krijgen in het
nieuwe vitamine D advies eerder vitamine D als volgens de oude richtlijnen.
 Zwangerschap of het zogen van een kind.
Verder is het belangrijk dat de supplementen géén gemengde vitamine AD supplementen zijn. Van vitamine A kan men
namelijk een overdosis binnenkrijgen.
De volgende hoeveelheden per dag worden in het advies vermeld:
Kinderen:
Borstvoeding
< één jaar met volledige zuigelingenvoeding (> 300 ml/dag)
< één jaar met volledige zuigelingenvoeding (< 300 ml/dag)
< één jaar met opvolgmelk (> 200 ml/dag)
< één jaar met opvolgmelk (< 200 ml/dag)
: 5 microgram per dag
: geen suppletie
: 2,5 microgram per dag
: geen suppletie
: 2,5 microgram per dag
1 – 4 jaar:
: 5 microgram
: 10
,,
Lichte huid (LH)
Donkere huid (DH):
Vanaf 4 jaar is de behoefte aan vitamine D lager dan daarvoor. Vaak voorziet de voeding dan meestal in de
behoefte. Suppletie is daarom niet nodig ook niet voor kinderen met een donkere huidskleur. In individuele
gevallen, bv. een donkere huid in combinatie met nauwelijks buiten komen, kan suppletie wel gewenst zijn.
(Bron: Het nieuwe Vitamine D-advies in de praktijk, Het Voedingscentrum, april 2001)
Vrouwen:
zwangeren en lacterenden:
50 – 60 jaar
60 – 70 jaar
Vanaf 70 jaar
Mannen:
50 – 60 jaar
60 - 70 jaar
Vanaf 70 jaar
LH:
DH:
LH:
DH:
LH:
DH:
LH:
DH:
5 microgram
10
,,
2,5
,,
7,5
,,
5
,,
7,5
,,
10
,,
12,5
,,
LH:
DH:
LH:
DH:
LH:
DH:
0 microgram
2,5
,,
2,5
,,
5
,,
7,5
,,
10
,,
Bijlage bij ‘De wereld op je bord’
Vastgesteld door de Bestuurscommissie MOA op 27 februari 2004
Bijlage 3: De Voedingswijzer
Vak 1
Vak 2
Vak 3
Vak4
Bijlage bij ‘De wereld op je bord’
Vastgesteld door de Bestuurscommissie MOA op 27 februari 2004
Bijlage 4: Weegwijzer
Bijlage bij ‘De wereld op je bord’
Vastgesteld door de Bestuurscommissie MOA op 27 februari 2004
Bijlage 5: Poetsmethode
Bijlage bij ‘De wereld op je bord’
Vastgesteld door de Bestuurscommissie MOA op 27 februari 2004
Bijlage 6: Evaluatiemethoden
Bijlage bij ‘De wereld op je bord’
Vastgesteld door de Bestuurscommissie MOA op 27 februari 2004
Bijlage bij ‘De wereld op je bord’
Vastgesteld door de Bestuurscommissie MOA op 27 februari 2004
Bijlage 7: Ondersteunend materiaal / voorlichtingsmateriaal
In het hieronder gegeven overzicht van materialen staan uiteraard niet alle beschikbare materialen en folders rondom
voeding opgenomen. Geprobeerd is om een zo volledig mogelijk overzicht te geven van mogelijk ondersteunende
materialen bij voorlichting aan asielzoekers over voeding. Meer materialen kunnen onder andere gevonden worden in de
brochure ‘Productoverzicht Voedingscentrum’ of via andere relevante instellingen of websites (zie H11: sociale kaart).
Organisatie: NIGZ
1. Materialen



De voedingswinkel
Doelgroep: (basisschool)kinderen, eventueel
bepaalde groepen volwassen
asielzoekers (zie H 7.2.3)
Organisatie: zie informatieblad ‘Instanties die het
winkelspel uitlenen’
(Voedingscentrum, tel. 070- 306 88
88 op werkdagen van 12 tot 16 uur)
Kosten:
Afhankelijk van de verhuurder
(ongeveer € 30 - 50 voor 3 à 4
weken). Daarnaast moet rekening
worden gehouden met
transportkosten
Voedingskleed
Doelgroep: (basis)kinderen, zou mogelijk als
beeldend materiaal ook voor andere
doelgroepen gebruikt kunnen worden
Organisatie: Thuiszorg, GGD IJssel-Vecht
Weegwijzer
Doelgroep: kan gebruikt worden voor alle
asielzoekers; mensen met
overgewicht
Organisatie: Voedingscentrum;
GGD Kennisnet (zoeknummer 22008)

Kleurplaten
Doelgroep: (kleine) kinderen
Organisatie: internet, bv. www.groentenenfruit.nl,
www.kleurplaten.nl

Poetskaarten
Doelgroep: kinderen
Organisatie: NIGZ


Kaart, vetwijzer
Doelgroep: Organisatie: Nederlandse Hartstichting

Gewichtswijzer
Doelgroep: Organisatie: Nederlandse Hartstichting

Kaart, zoutwijzer
Organisatie: Nederlandse Hartstichting

Kaart, Caloriewegwijzer
Organisatie: Nederlandse hartstichting

Poster, groente en fruit wijzer
Organisatie: voorlichtingsbureau voor groente en
fruit

Poster, groente en fruit bereidingswijzer
Organisatie: voorlichtingsbureau voor groente en
fruit

Eet-testen’ ( vettest, fruittest, tussendoortjestest,
vezeltest, warme maaltijdtest)
Organisatie: Voedingscentrum

Poster ‘weet wat je eet’
Organisatie: Voedingscentrum

Vel stickers met voedingsmiddelen
Organisatie: Voedingscentrum

Knipplaat met voedingsmiddelen kleur/ zwart-wit
Organisatie: Voedingscentrum
Poster ‘Gezonde voeding’ (Turks, Arabisch)
Doelgroep: Turks, Arabisch sprekende
asielzoekers
Bijlage bij ‘De wereld op je bord’
Vastgesteld door de Bestuurscommissie MOA op 27 februari 2004
2. Folders
Thema
Gezonde
voeding
Titel
Organisatie / instelling
Richtlijnen voor een vezelrijke voeding
Gezonde voeding: Nederlands/ Arabisch
Gezonde voeding: Nederlands/ Turks
Top 10 voor lekker en gezond
Koken naar hartelust
Eten naar hartelust
Geheugensteuntje voor gezonde eters
Folder: Vitamines en mineralen
Een gezonde kijk op vitamines en mineralen
Lekker eten...maar zonder al te veel vet
De voedingsdriehoek
Bordje gezond
Goed van eten en drinken
Een etiket heeft u zoveel te vertellen
Energiebeperkt voedingsadvies voor mensen die willen
vermageren: Turks
Voedingsvezel verrijkt voedingsadvies: Nederlands/
Turks
Voedingsvezelverrijkt voedingsadvies: Nederlands/
Arabisch
Informatie over koolhydraten: Nederlands/ Arabisch
Informatie over koolhydraten: Nederlands / Turks
Voedingvezelverrijkt advies voor mensen met
darmklachten: Nederlands/ Turks
Tijd voor een goed ontbijt
Leef je uit met groenten en fruit
Brood
Ontbijt Broodnodig
Tijd voor een goed ontbijt
Vezelrijke voeding
Voeding tijdens Eten als je in verwachting bent
zwangerschap
Eten voor aanstaande moeders
Gezond zwanger
Gezond beginnen
Eten als je zwanger bent
De voeding van de zuigelingen en peuters
Borstvoeding
Borstvoeding: Turks.
Borstvoeding? Natuurlijk
Borstvoeding de eerste weken
Beginnen met vaste voeding
A 4tjes, Borstvoeding in het Chinees, Arabisch, Engels,
Farsi, Hindi, Hongaars, Pools, Russisch, Spaans, Turks
Borstvoeding: Arabisch
Baby voeding
Bijlage bij ‘De wereld op je bord’
Vastgesteld door de Bestuurscommissie MOA op 29 januari 2004
NIGZ
NIGZ
Voedingscentrum
Nederlandse Hartstichting
Nederlandse Hartstichting
Voedingscentrum
Apotheek
Voedingscentrum
Vlaams instituut voor
gezondheidspromotie (VIG)
Nederlandse Hartstichting
Voedingscentrum
NIGZ
NIGZ
NIGZ
NIGZ
NIGZ
NIGZ
Zorn uitgeverij
Voedingscentrum
Voorlichtingsbureau Brood
Voorlichtingsbureau Brood
Zorn
Voedingscentrum
Voedingscentrum
Het Nederlands zuivelbureau
Het Nederlands zuivelbureau
Het Nederlands zuivelbureau
Nutricia
Voedingscentrum
Stichting LLL
Stichting LLL
Vereniging borstvoeding natuurlijk
Stichting LLL
Kruiswerk Den Bosch
Mmm… voor de eerste 12 maanden
Abboth Similac
Alles over flesbereiding: diverse talen
Nutricia
Voeding
De meest gestelde vragen over zuigelingen voeding
zuigelingen,
peuters, kleuters
Flesvoeding, Een gat in de Speen: Turks
Beter een beker
Stap met 9 maanden over van de zuigfles op een
drinkbeker: Nederlands
Het eerste flesje
Folder, Opvolgmelk
Het gat in de fles: Arabisch
Voeding voor peuters en kleuters
Lastige eters?
Goed eten voor baby en peuter
Ze moeten er nog van groeien
Nutricia
NIGZ
Ivoren Kruis / NIGZ
Ivoren Kruis / NIGZ
Nutricia
Nutricia
NIGZ
Nederlandse Hartstichting
Spectrum
Voedingscentrum
Voedingscentrum
Borstvoeding: Turks
Cholesterol
Darmklachten
Maagklachten
Verhoogd cholesterol
Te hoog cholesterol
Mediselect
Nederlandse Hartstichting
Diarree
Diarree
Slapte door vocht- en zoutverlies bij diarree
Diarree: Engels, Frans, Turks, Arabisch
Reizigersdiarree: engels
Reizigersdiarree: Turks
Diarree behandeling: Turks
Diarree
Diarree? Voorkom uitdroging
Verstopping
Verstopping
Leefregels bij verstopping
Doe de water / vezeltest
Verstopping bij kinderen
Aandachtspunten verstopping bij kinderen
NHG
Lever Darm Stichting
Maagklachten
Brandend maagzuur
Brandend maagzuur
Zit u steeds met uw maag in de knoop: nr. 2b
Zit u steeds met uw maag in de knoop: nr. 3
Zit u steeds met uw maag in de knoop: nr. 4
Voedingsadvies bij maagklachten: Nederlands/ Turks
Voedingsadvies bij maagklachten: Nederlands/ Arabisch
44 brandende vragen over maagklachten
Vraag het je maag
Spijsverteringskolder
Buikpijn bij kinderen
Aandachtspunten Buikpijn bij kinderen
NHG
Maag Lever Darm Stichting)
Apotheek
Maag Lever Darm Stichting
Maag Lever Darm Stichting
Maag Lever Darm Stichting
NIGZ
NIGZ
Maag Lever Darm Stichting
Maag Lever Darm Stichting
Maag lever darm stichting
Maag Lever Darm Stichting
Maag Lever Darm Stichting
Bijlage bij ‘De wereld op je bord’
Vastgesteld door de Bestuurscommissie MOA op 29 januari 2004
Friesland Nutrition
GGD Rotterdam
Apotheek
Friesland Nutrition
Apotheek
NHG
Janssen-Cilag
Lever Darm Stichting
Maag Lever Darm Stichting
Maag Lever Darm Stichting
Mondverzorging Tandenpoetsen
De mondhygiëniste
Een gezond gebit voor moeder en kind
Osteoporose
Overig
NIGZ
NIGZ
NIGZ
Tandenpoetsen: in verscheidene talen
Tandenpoetsen met kinderen, Neem er de tijd voor
Voor iedereen die meer wil weten over fluoride en de
toepassing ervan
Flouride
Fluoride, vragen en antwoorden
Mondhygiene, waarom en hoe?
Slijtage van het gebit
Tandletsel
Bloedend tandvlees
Gaaf gebit 12-19 jaar
Trekken van een tand of kies
NIGZ
NIGZ
NIGZ
Osteoporose, de oorzaak, de preventie
Botontkalking
Osteoporose Stichting
Searle Nederland
Vragen over gezonde voeding en osteoporose
Sterke botten voor nu en straks: Turks
Sterke botten voor nu en straks: Arabisch
Sterke botten
Osteoporose Stichting
NIGZ
NIGZ
Nederlands Zuivelbureau
Hygiëne: ook een levensmiddel; vijf regels voor een
gezonde etikette
Voedingscentrum
Bijlage bij ‘De wereld op je bord’
Vastgesteld door de Bestuurscommissie MOA op 29 januari 2004
NIGZ
NIGZ
NIGZ
NIGZ
NIGZ
NIGZ
NIGZ
NIGZ
3. Uitgewerkte voorlichtingen / cursusboeken

Kookles AMA’s
Doelgroep: AMA’s
Inhoud:
Probleemanalyse, lopende activiteiten t.a.v. gezond eetgedrag, doelstellingen, doelgroep,
randvoorwaarden, inhoud bijeenkomsten
Organisatie: Te vinden op GGD Kennisnet (zoeknummer 21636)

Voedingsles
Doelgroep: asielzoekers die Nederlandse les volgen
Inhoud:
lessen over de voedingswijzer, goedkoop en gezond eten, overgewicht, mondhygiëne, voeding voor
kinderen 4-12 jaar, met in elke les een stuk theorie en soms een oefening.
Organisatie: Te vinden op GGD Kennisnet (zoeknummer 22008)

Voeding, lesboek voor de kadercursus gezondheidsvoorlichting aan groepen allochtonen (NIGZ)
Doelgroep: voorlicht(st)ers die gezondheidsvoorlichting gaan geven in hun eigen taal en vanuit hun eigen cultuur
Inhoud:
een lesboek om te leren hoe je voedingsvoorlichting geeft en / of als voorbereiding op een voorlichting;
de volgende onderwerpen komen aan bod: gezonde voeding, gezonde voeding voor baby’s, gezonde
voeding voor peuters, gezonde voeding voor schoolkinderen, vitamine AD, kinderen mee op vakantie,
gezonde voeding voor ouder wordende mensen, voeding bij ziekte, voorlichting geven over voeding
Organisatie: NIGZ

Koken met vluchtelingen en nieuwkomers
Doelgroep: vluchtelingen
Inhoud:
Een aantal recepten, om te koken met asielzoekers
Organisatie: Vluchtelingen werk Culemborg

Gezond zijn: voeding; Cursusboek; module 3, deel 1, lessencyclus GVO 2000 (GGD Kennisnet)
Doelgroep: Asielzoekers in een AZC
Inhoud:
Informatie over gezonde voeding, toetsen, opdrachten
Organisatie: Te vinden op GGD Kennisnet, (zoeknummer 21409)

Gezond zijn: voeding; Handleiding docent, module 3, deel 1, lessencyclus GVO 2000 (GGD Kennisnet)
Doelgroep: voorlicht(st)ers die voorlichting gaan geven aan asielzoekers in een AZC
Inhoud:
handleiding voor het gebruik van het cursusboek ‘Gezond zijn: voeding voor asielzoekers in een AZC
Organisatie: Te vinden op GGD Kennisnet (zoeknummer 21409)
Bijlage bij ‘De wereld op je bord’
Vastgesteld door de Bestuurscommissie MOA op 29 januari 2004
Bijlage 8:
Sociale kaart
Landelijke instellingen

Abbott B.V.
Postbus 727
2130 AS Hoofddorp, Netherlands
Tel. 023-5544400

Friesland Nutrition
Postbus 226
8901 MA Leeuwarden
tel. 0800–0227434 / 058–2992628

Ivoren Kruis
Postbus 298
3440 AG Woerden
Tel. 0348 437690

GGD Rotterdam e.o.
Postbus 70032
3000 LP Rotterdam
Tel. 010-4339933

Maag lever darm Stichting
Postbus 430
3430 AK Nieuwegein
tel. 030-6055881

Mediselect BV
Postbus 63
3830 AB Leusden
Tel. 033-4229900

Nederlandse Hartstichting
Postbus 300
2501 CH Den Haag
tel. 070-3155555

Nederlands Huisartsen genootschap (NHG)
Postbus 3231
3502 GE Utrecht
tel. 030-2881700

Nederlands Zuivelbureau (NZB)
Louis Braillelaan 80
Postbus 165
2700 AD Zoetermeer
tel. 079-3430300

NIGZ
Postbus 500
3440 AM Woerden
tel. 0348–437600

Osteoporose stichting & vereniging
Postbus 430
5240 AK Rosmalen
tel. 073-5219445

Spectrum
Postbus 8007
6880 CA Velp
tel. 026–3846262

Stichting LLL (La Leche league)
Postbus 212
4300 AF Zierikzee
tel. 0111–413189

Thuiszorg Regio.'s-Hertogenbosch
Postbus 1700
5200 BT Den Bosch
tel: 073-6814814

TNO Voeding
Postbus 360
3700 AJ Zeist
tel. 030-6944802

Vereniging borstvoeding natuurlijk
Postbus 119
3960 BC Zeist
0343-576626

Vitamine Informatie Bureau
(Onderdeel van TNO voeding)
Vragenuur do en vr van11.00 - 12.00 uur
tel. 030-6944777

Vlaams instituut voor gezondheidspromotie
G. Schildknechtstraat 9
1020 Brussel
tel. 02-4224949

Voedingscentrum
Postbus 85700
2508 CK Den Haag
tel. 070-3068888

Voorlichtingsbureau brood
Postbus 360
6700 AJ Wageningen
tel. 0317-471222
Bijlage bij ‘De wereld op je bord’
Vastgesteld door de Bestuurscommissie MOA op 29 januari 2004

Voorlichtingsbureau Groenten en fruit
Postbus 315
2700 AH Zoetermeer
tel. 079-3470808

Voorlichtingsbureau Margarine, vetten en oliën

Postbus 3186
2280 GD Rijswijk
tel. 0800-0998810
Bijlage bij ‘De wereld op je bord’
Vastgesteld door de Bestuurscommissie MOA op 29 januari 2004
Zorn uitgeverij BV.
Postbus 434
2300 AK Leiden
tel. 071-5149141
Www-wijzer
Op het internet zijn diverse websites te vinden met informatie over voeding. Vaak kan via een website ook schriftelijk
materiaal ( folders, enz. ) worden aangevraagd. MOA-medewerkers die geen toegang hebben tot het onderstaande
websites kunnen mogelijk bij de GGD gebruik maken van het internet.



























nhg.artsennet.nl
voeding.pagina.nl
www.borstvoeding.nl
www.brood.net
www.efriso.com
www.groentenenfruit.nl
www.hartstichting.nl
www.ivorenkruis.nl
www.kankerbestrijding.nl
www.lll.borstvoeding.nl
www.mediselect.nl
www.mlds.nl
www.nigz.nl
www.nvdietist.nl
www.nutricia.nl
www.osteoporosestichting.nl
www.vbn.borstvoeding.nl
www.vig.be
www.vitamine-info.nl
www.vleesinfo.nl
www.voedingscentrum.nl
www.voeding.tno.nl
www.voedingnu.nl
www.voedsel.net
www.voorlichtingmvo.nl
www.webfit.nl
www.zuivelonline.nl
Bijlage bij ‘De wereld op je bord’
Vastgesteld door de Bestuurscommissie MOA op 29 januari 2004
Bijlage 9: Uitnodiging
Informatie over voeding
(Over)gewicht
Gezonde voeding
Nederlandse voeding /
Voeding uit eigen land
Betaalbare voeding kopen
Leren koken
Voor wie?
Waar?
Hoe laat?
Door wie?
:
:
:
:
Bijlage bij ‘De wereld op je bord’
Vastgesteld door de Bestuurscommissie MOA op 29 januari 2004