Voorstel Gemeenteraad VII- F

Voorstel Gemeenteraad VII- F
Onderwerp
Invulling mantelzorgwaardering 2016, 2017 en 2018
Portefeuillehouder
Jurgen van Houdt agendaletter (F)
Programma
Stuknummer
MO
Aangeboden aan Raad
Corsanummer
31 augustus 2016
1600068944
(invulling door Griffie)
__________________________________________________________________________________________
Wij stellen u voor te besluiten om:
1. In te stemmen met de invulling van de mantelzorgwaardering voor 2016, 2017 en 2018.
Inleiding
De gemeente Enschede waardeert mantelzorgers voor hun inzet. Daarom is er voor hen een
mantelzorgwaardering en kunnen zij indien nodig ondersteuning krijgen. Het voorstel „Actieplannen mantelzorg &
vrijwillige inzet‟ is 21 september 2015 in de gemeenteraad vastgesteld. Met het accorderen van deze
actieplannen heeft de gemeenteraad de kaders vastgesteld waarbinnen het college uitwerking kan geven aan
concrete maatregelen zoals de mantelzorgwaardering. De portefeuillehouder heeft aangegeven om hiermee bij
de gemeenteraad terug te komen. Dat doen we door middel van bijgevoegd raadsvoorstel over de invulling van
de mantelzorgwaardering .
De mantelzorgwaardering is onderdeel van de totale ondersteuning voor mantelzorgers die in Enschede geboden
wordt. Continuering van de wijze waarop de mantelzorgwaardering in 2015 werd uitgevoerd was niet gewenst,
o.a. in verband met overschrijding van het budget.
De Wmo-raad heeft in augustus 2016 positief geadviseerd over de voorgestelde invulling van de
mantelzorgwaardering.
Omdat het College de aanvraag medio oktober 2016 wil openstellen, en de voorbereiding en uitvoering van de
mantelzorgwaardering enige tijd kost, is ervoor gekozen om alvast te starten met de voorbereiding om uitvoering
in het vierde kwartaal van 2016 mogelijk te maken. Uiteraard onder voorbehoud van besluitvorming in uw Raad.
Uitgangspunten van mantelzorgwaardering
Op basis van de ervaringen in Enschede over 2015 en de input van landelijk onderzoek komen we tot een aantal
uitgangspunten voor de invulling van de mantelzorgwaardering:
 keuzevrijheid/maatwerk mogelijk maken waardoor de waardering passend is bij de wensen van de
mantelzorger;
 verbinding met het wijkteam;
 beschikbare middelen mantelzorgwaardering worden ingezet;
 lagere uitvoeringskosten.
Beoogd resultaat
Het waarderen en erkennen van de inzet van mantelzorgers. Het college wil mantelzorgers keuzevrijheid geven
en maatwerk leveren als waardering voor mantelzorgers. Daarom kunnen mantelzorgers in een webwinkel
product(en), dienst(en) of een waardebon bij (lokale) ondernemers bestellen. Hierdoor ontstaat een gemixt
aanbod van een tegemoetkoming, ondersteuning en waardering.
Waardering van de inzet van mantelzorgers helpt bij het volhouden van de zorgtaken. Dit kan bijdragen aan de
verbetering van de ondersteuning voor de mantelzorger. Waar nodig ondersteunt Wijkteams Enschede
mantelzorgers (aanvullend) in de zorgtaken die ze hebben. Het totale aantal aanvragen geeft een weergave van
de zorgtaken en verdeling van mantelzorgers over de gemeente. Die informatie helpt ons bij toekomstige
beleidsontwikkeling.
MO--. S.L. Meijer Telefoon:
Argumenten
1.1 Mantelzorgwaardering, een andere invulling in 2016.
In september 2015 heeft uw raad de kaders en het actieplan Mantelzorg(waardering en –ondersteuning)
vastgesteld. In de beraadslagingen is ook de verdeling van de middelen aan de orde geweest en voor zowel
2015 als 2016 is die voor de mantelzorgwaardering bepaald op € 300.000,- (memo wethouder Van Houdt aan de
stedelijke commissie van 16 september 2015). Voor 2015 hebben we de waardering vastgesteld op een bedrag
van € 150,- voor de mantelzorger. Daarbij heeft een rol gespeeld dat werd voorzien dat een aantal andere acties
uit het actieplan in 2015 niet tot uitgaven zouden komen. (gedeeld met de raad in antwoord op gestelde
raadsvragen).
In 2015 zijn 4557 waarderingen uitgekeerd, waardoor we meer dan twee maal het beschikbare budget hebben
overschreden. Tegelijkertijd is de druk op onze administratieve organisatie erg hoog geweest met als gevolg
extra inhuur van personeel en een niet vlekkeloos verlopen uitvoering.
We zijn op zoek gegaan naar een andere invulling, gebruikmakend van de kracht van de samenleving. Daarbij
hebben we ons laten inspireren door de wijze waarop de gemeente Deventer invulling geeft aan de waardering
van mantelzorgers.
Een flink aantal gemeenten, waaronder Almelo en Hengelo, kennen vanaf 2015 geen vorm meer van persoonlijke
waardering van mantelzorgers. Wij hechten er aan om wel een mogelijkheid voor waardering op persoonsniveau
te creëren.
1.2 Vanuit landelijk onderzoek blijkt dat mantelzorgers de voorkeur geven aan keuzevrijheid.
Waar de ene mantelzorger blij was met een activiteit (zoals een verwendag), vond een ander dat helemaal niets
(Mezzo, “Opstellen beleid mantelzorgwaardering. Een handreiking voor gemeenten.” 2016). Mezzo geeft als
landelijke vereniging voor mantelzorgers gemeenten het advies om een breed en gemixt aanbod aan te bieden,
zodat mantelzorgers keuzevrijheid hebben in wat bij hen passend is. Dit bleek ook uit de navraag tijdens één van
de mantelzorgcafé avonden in Enschede. Het bieden van dit aanbod van producten en diensten van (lokale)
ondernemers, zoals een parkeerkostenvergoeding, boodschappentas of horeca- en cultuuraanbod, sluit aan bij
het bieden van maatwerk.
1.3 Mantelzorgers geven een voorkeur aan een mix van een tegemoetkoming, ondersteuning en waardering.
Vanuit landelijk onderzoek blijkt dat mantelzorgers een gemixt aanbod prettig vinden. Hier houden we rekening
mee bij de samenstelling van de producten in de webwinkel. Ook houden we rekening met jonge mantelzorgers.
1.4 Wijkteams Enschede kan (aanvullend) maatwerk en ondersteuning bieden.
Het wijkteam is verbonden met de mantelzorgwaardering. Als tijdens een intakegesprek van het wijkteam blijkt
dat het om mantelzorg gaat, worden inwoners geattendeerd op de mogelijkheid van een aanvraag. Ook wordt
nadrukkelijk verwezen naar de mantelzorgondersteuning die het wijkteam biedt. Hierdoor komen mantelzorgers
via de mantelzorgwaardering in beeld bij het wijkteam. Inwoners die geen contact hebben met het wijkteam,
hebben uiteraard ook de mogelijkheid om de waardering aan te vragen.
1.5. Lokale ondernemers bieden hun producten en/of diensten aan als waardering voor mantelzorgers.
Lokale ondernemers worden betrokken in het waarderen van mantelzorgers en bieden op deze wijze ruimte voor
het verlenen van mantelzorg. Deelname van aanbieders kan het hele jaar door worden uitgebreid, naar gelang de
behoefte van mantelzorgers of interesse vanuit ondernemers.
1.6 De beschikbare middelen worden voor de mantelzorgwaardering ingezet.
Het totale beschikbare budget in Enschede voor mantelzorgondersteuning en –waardering in 2016 is €1.000.000.
Hiervan is €700.000 beschikbaar voor mantelzorgondersteuning, waaruit onder andere de inzet van het wijkteam,
aanbieden van trainingen en cursussen en de uitvoering van het vastgestelde actieplan mantelzorg vallen.
€300.000 is specifiek voor de mantelzorgwaardering gereserveerd, zoals vastgesteld in de gemeenteraad op 21
september 2015. De €300.000 wordt ingezet ten behoeve van de mantelzorger, de uitvoeringskosten vallen hier
buiten. Het budget voor de mantelzorgwaardering 2015 was niet toereikend. Daarom is een alternatieve invulling
noodzakelijk. Met de voorgestelde werkwijze is per mantelzorger €50,-- beschikbaar in de vorm van product(en)
en/of dienst(en) via de webwinkel. Er is sprake van een open einde-regeling.
1.7 De uitvoeringskosten voor de webwinkel zijn lager dan de mantelzorgwaarderingsopzet zoals in 2015.
MO--. S.L. Meijer Telefoon:
De uitvoeringskosten voor de mantelzorgwaardering waren in 2015 ongeveer €100.000. Om de uitvoeringskosten
in balans te laten zijn met het gereserveerde budget voor de mantelzorgwaardering, is het van belang dat de
uitvoeringskosten dalen. Met dit raadsvoorstel wordt het (lokale) bedrijf „Met Gezond Boerenverstand‟ de
uitvoeringsorganisatie voor de mantelzorgwaardering. Zij hebben hiermee ervaring bij andere gemeenten. De
uitvoeringskosten voor 2016, 2017 en 2018 vallen lager uit. De kosten voor de gemeente bedragen €140.000
voor drie jaren.
1.8 De mogelijkheden voor Social Return on Investment worden meegenomen in de uitvoering van de
mantelzorgwaardering.
De uitvoeringsorganisatie „Met Gezond Boerenverstand‟ verkent samen met de Gemeente Enschede de
mogelijkheden om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te betrekken bij de uitvoering. Het IT-systeem
wordt sowieso gemaakt door een team van ontwikkelaars waar ook een persoon met een afstand tot de
arbeidsmarkt in meewerkt.
1.9 Wmo-raad adviseert positief over de invoering van de webwinkel voor mantelzorgers.
Hierbij adviseert de Wmo-raad een evaluatie, aandacht voor communicatie en ondersteuning voor minder digitale
vaardige mantelzorgers. Deze aspecten worden meegenomen in de uitvoering van de mantelzorgwaardering.
Kanttekeningen
1.1 Er zijn mantelzorgers die minder digitaal vaardig zijn.
Voor mantelzorgers die minder digitaal vaardig zijn zoeken we samen met de uitvoeringsorganisatie „Met Gezond
Boerenverstand‟ naar een passende oplossing . Daarbij worden de mogelijkheden die het wijkteam en de
afdeling dienstverlening bieden meegenomen. Om de aanvraag toegankelijk te maken, kan zowel de
mantelzorger als de zorgvrager de aanvraag indienen. Bovendien hanteert het uitvoeringsbedrijf de hoogst
mogelijke normen voor Web Content Accessibility Guidelines (WCAG), zodat de website zo gebruikersvriendelijk
mogelijk is.
1.2 De mantelzorgondersteuning is onderdeel van de Wijkteams Enschede en niet van een andere organisatie.
De ondersteuning en maatwerk voor mantelzorgers blijft bij de wijkteams en gaat niet naar het bedrijf „Met
Gezond Boerenverstand‟. Het (lokale) bedrijf „Met Gezond Boerenverstand‟ verzorgt de uitvoering van de
mantelzorgwaardering. Zoals hiervoor beschreven is het wijkteam verbonden met de mantelzorgwaardering door
(aanvullende) ondersteuning te bieden en/of mantelzorgers te attenderen op de mogelijkheid voor de
mantelzorgwaardering.
1.3 Vertrouwen is het uitgangspunt bij het aanvragen van de mantelzorgwaardering.
Op basis van ervaringen over 2016 kijkt het wijkteam of er aanpassingen nodig zijn in de opzet van de
mantelzorgwaardering voor 2017 en 2018. Er worden reguliere analyses gemaakt op basis van de
binnengekomen aanvragen. Indien nodig neemt het wijkteam contact op met de aanvrager voor meer informatie
en/of (aanvullende) ondersteuning.
Om in aanmerking te komen voor de mantelzorgwaardering verleent een mantelzorger minimaal 8 uur per week
mantelzorg over een periode van minimaal 3 maanden over het desbetreffende jaar (wij hanteerden in 2015 10
maanden, SVB in 2014 53 weken). De aanvraagperiode loopt van april tot en met december, waarbij de
aanvraagperiode in 2016 zo spoedig mogelijk geopend zal worden na raadsbesluit.
1.4 Het budget voor de mantelzorgwaardering is gelijk gebleven.
Op basis van het raadsbesluit op 21 september 2015 is €300.000 gereserveerd voor de mantelzorgwaardering.
Een overschrijding van het gereserveerde budget voor de mantelzorgwaardering, zoals in 2015, is niet wenselijk.
Het budget voor de waardering verhogen leidt tot minder inzet op mantelzorgondersteuning. Dat zou een
vermindering betekenen voor de inzet van het wijkteam, het cursusaanbod en de uitvoering van het actieplan
mantelzorg. Een alternatieve invulling is daarom noodzakelijk.
In situaties waarbij meerdere mantelzorgers actief zijn bij één zorgvrager, kunnen meerdere
mantelzorgwaarderingen worden aangevraagd. Hierdoor kan de gemeente, en daarmee de zorgvrager, een blijk
van waardering geven aan elke mantelzorger. Wijkteams Enschede neemt, indien nodig, contact op met de
aanvrager voor meer informatie over een ingediende aanvraag. Op deze manier kan in samenspraak met de
mantelzorger maatwerk en (aanvullende) ondersteuning geboden worden.
MO--. S.L. Meijer Telefoon:
1.5. Landelijk onderzoek geeft aan dat mantelzorgers een financiële bijdrage op prijs stellen.
Mantelzorgers vinden keuzevrijheid in de mantelzorgwaardering belangrijk en prettig, zo blijkt uit landelijk
onderzoek en uit de Monitor Mantelzorg 2012-2018 van I&O Research. De mogelijkheid voor het kiezen van een
financiële bijdrage door middel van een VVV-bon wordt opgenomen in het aanbod van de webwinkel.
Bijdrage aan duurzaamheidsdoelstellingen
De uitvoeringsorganisatie „Met Gezond Boerenverstand‟ werkt met „groene‟ servers voor de webwinkel.
Bovendien benadert zij lokale ondernemers met duurzame en/of fairtrade producten om deel te nemen aan de
webwinkel voor de mantelzorgwaardering.
Kosten, opbrengsten, dekking
Het totale beschikbare budget voor mantelzorg in Enschede in 2016 is €1.000.000. Hiervan is €700.000
beschikbaar voor mantelzorgondersteuning en € 300.000 specifiek voor de mantelzorgwaardering, zoals
vastgesteld in de gemeenteraad op 21 september 2015. De uitvoeringskosten worden gedekt uit het budget
mantelzorg, specifiek vanuit de niet-geoormerkte reserveringen („onvoorzien/incidentele uitgaven‟).
Communicatie
Er zal een brede communicatie plaatsvinden om mantelzorgers te informeren over de aanvraagmogelijkheid. De
mantelzorgers die in 2015 hebben aangevraagd zullen benaderd worden middels een brief.
De wijkteams zijn geïnformeerd over deze invulling en zullen worden geïnformeerd over het uiteindelijke besluit.
Vervolg
Na raadsbesluit zal zo spoedig mogelijk de aanvraagprocedure voor de mantelzorgwaardering open gesteld
worden.
Bijlagen
1. Advies Wmo-raad invulling mantelzorgwaardering
Burgemeester en Wethouders van Enschede, _______________
De loco-Secretaris,
de Burgemeester,
E.A Smit
dr. G.O. van Veldhuizen
Besluit
Van de Raad van de gemeente Enschede, gelezen het voorstel van Burgemeester en Wethouders van
Vastgesteld in de vergadering van _______________
De Griffier,
de Voorzitter
R.M. Jongedijk
dr. G.O. van Veldhuizen
MO--. S.L. Meijer Telefoon: