Depressie bij ouderen - Alcoholisme, depressie en positieve

Depressie bij
ouderen
Project: Alcoholisme, Depressie en Positieve Psychologie
Vanhaecke Sigrid
1BaTP A1
Inhoudstafel
• Wat is depressie?
• Prevalentie
• Diagnostiek
• Behandeling
• Verpleegkundige zorg
• Preventie
• Bronnen
Wat is depressie?
• Neerslachtigheid (houdt tenminste 2 weken aan)
• Dagelijks functioneren staat onder druk
• Weinig tot geen levenslust
• Bij ouderen:
• Grotere afhankelijkheid: Algemene Dagelijkse
Levensverrichtingen
• Leiden vaak onder chronische aandoeningen
 Depressie versterkt deze aandoeningen
• Een hoger risico om een depressie te krijgen
 meer stressvolle gebeurtenissen (bv: verlies van dierbaren,
chronische ziekten, pijn…)
• Eerder aandoeningen in centraal zenuwstelsel: stemming
(bv: dementie, Parkinson)
Prevalentie
• Depressie verschilt in ernst
• Volgens het Trimbosinstituut
• Minor depressive disorder (beperkte depressie) neemt toe
naarmate mensen ouder worden
• Prevalentie van de major depressive disorder (depressieve
stoornis) neemt af in frequentie
• Bij ouderen: minder verschil in geslacht
Factoren bij ontstaan en beloop
van depressie
predisponerend
kwetsbaarheid
precipiterend
beïnvloedende
factoren bij ontstaan
perpetuerend
beïnvloedende factoren bij
beloop
Biologisch
erfelijke
factoren,
eerdere
depressies,
slaapproblemen
alle
(onverklaarbare)
somatische ziekten (met
name
ziekte van Parkinson,
cerebrovasculair
accident (CVA))
depressogene
medicatie,
alcohol,
chronische
ziekte,
chronische pijn
Psychologisch
trauma’s,
zoals oorlogservaring,
jong verlies ouders, verlies
kinderen
psychotrauma,
chronische conflicten,
angst,
vergeetachtigheid
beperkte
coping strategie
Sociaal
sociale
isolatie
(>8 x per jaar
huisartsbezoek
opname in een ziekenhuis,
verpleeghuis)
armoede,
analfabetisme,
heimwee
recente (1 tot 2 jaar)
levensgebeurtenissen
(bijvoorbeeld verlies
dierbaren, verhuizing,
pensionering)
te veel steun,
weinig steun
Diagnostiek
• DSM-IV (Diagnostic and Statistical manual of Mental disorders)
• Major depressive disorder: min 5 van de criteria
• Minor depressive disorder: 2-4 van de criteria
Criteria:
1. verdrietig, leeg, down, sombere gelaatsuitdrukking;
2. interesseverlies;
3. verlies van eetlust, gewichtsverandering;
4. moeite met in- of doorslapen;
5. snel geïrriteerd, vijandige houding of juist geremd en apathisch;
6. moe en lusteloos, verlies van energie;
7. schuldgevoelens en gevoelens van waardeloosheid;
8. zich moeilijk kunnen concentreren en/of beslissingen kunnen nemen;
9. telkens aan de dood denken of dood willen.
Diagnostiek
• Deze symptomen belemmeren Dagelijks functioneren
• Diagnose stellen ≠ eenvoudig
• Verlies van eetlust, concentratieverlies, vermoeidheid en
slapeloosheid : kunnen oorzaken zijn van somatische
aandoeningen
• Criterium 9: speciale aandacht bieden!
Behandeling
Eerst : Lichamelijk onderzoek, screening en observatie
• Stepped Care
 interventie door arts: bepalen welke soort depressie
• Antidepressiva
medicijn
• Psychotherapie
therapie
• Beweging
• Elektroconvulsieve therapie (ect)
Verpleegkundige zorg
•
•
•
•
•
•
Herkenning: oorzaak en gevolg
Verpleegkundige diagnose en start interventies
Voorspelbaarheid en minimale eisen
Contact blijven houden, presentie
Hulp en steun
Stap vooruit : Prettige dingen doen
Stap terug: stress
• Overige interventies
Preventie
•
•
•
•
•
Kennis en kunde professionals
Psycho-educatie
Balans draagkracht, draaglast en vaardigheden
Interventiestudies, zelfmanagement en welbevinden
Dagbesteding, ondersteunende begeleiding, GGZ begeleiding
Bronnen
• Asplund, LA, MacRae, PG, & Schnelle, JF. (1996). A walking program for
nursing home residents: effect on walk endurance, physical activity,
mobility, and quality of life. Journal of the American Geriatrics Society,
44,175-180
• Babayak, MA, Blumenthal, JA, Moore, KA, e.a. (1999). Effects of exercise
training on older patients with major depression. Archives of Internal
Medicine, 159, 2349-2356
• Beck AT, Emery G, Rusch AJ, Shaw BF. Cognitive therapy of depression. 1979,
New York Guilford press
• Bowen Patricia D. MSN, APRN, BC Use of Selective Serotonin Reuptake
Inhibitors in the Treatment of Depression in Older Adults: Identifying and
Managing Potential Risk for Hyponatremia. GeriatrNurs 2009;30:85-89
Bronnen
• CBO Multidisciplinaire richtlijn Depressie, Richtlijn voor de diagnostiek en
behandeling van volwassen cliënten met een depressie, 2005
• Guthrie, MF, Mather, AS, Rodrigues, C.e.a. (2002). Effects of exercise
ondepressive symptoms on older adultswith poorly responsive
depressivedisorder. The British Journal of Psychiatry,180, 411-415
• Heeren TJ dr, Kat MG, Stek ML.Handboek Ouderenpsychiatrie,hoofdstuk
8Depressieve stoornissen, de Tijdstroom,2001, ISBN 9058980189
• Jongenelis K, Pot AM, Smalbrugge M.et al. The impact of depression
andanxiety on well being, disability anduse of health care services in nursing
home patients. Int J Geriatr Psychiatry 2006A; 21: 325-332
• Jüngen IJD, Tervoort MJ. Toegepaste geneesmiddelenkennis. Bohn Stafleu
van Loghum, Houten, 2011
• Kok R. Multidisciplinaire richtlijndepressie, Addendum ouderen. 2008,
CBO/Trimbosinstituut
Bronnen
• Marwijk van HWJ, Grundmeijer HGLM,Bijl D, Van Gelderen MG, De Haan
M,Van Weel-Baumgarten EM.NHG-Standaard Depressieve
stoornis(depressie). Huisarts Wet 2003;46:614-23.
• Meeuwissen J, Weeghel J van. (2003).Ontwikkeling, evaluatie en
implementatie van een stepped care-programma voor depressie –
Eindrapportage. Utrecht: Trimbosinstituut.
• NIGZ Factsheet alcohol en ouderen ,juni 2005
• Schoemaker C (RIVM), Poos MJJC(RIVM), Spijker J (Trimbos-instituut).Hoe
vaak komt depressie voor?In: Volksgezondheid ToekomstVerkenning,
Nationaal KompasVolksgezondheid. Bilthoven:
RIVM,www.nationaalkompas.nl Gezondheid enziekte\ Ziekten en
aandoeningen\Psychische stoornissen\ Depressie,13 december 2005
Bronnen
• Sjösten, N, & Kivelä, S-L. (2006). The effects of physical
exercise ondepressive symptoms among the aged:a systematic
review. InternationalJournal of Geriatric Psychiatry , 21, 410418
• Steverink N. Gelukkig en gezond ouderworden: welbevinden,
hulpbronnen enzelfmanagementvaardigheden.Tijdschrift
Gerontologie en Geriatrie 2009;40, 244-252
• Velde V van der. Multidisciplinairerichtlijn depressie, richtlijn
voor dediagnostiek en behandeling vanvolwassen cliënten met
een depressie,2005, Trimbos-intstituut, ISBN 9052535086