Brief

Josephine Nefkens Instituut
Pathologie
Aan de Pathologen, Gastroenterologen, Chirurgen
en Oncologen, regio IKR
Doorkiesnummer 010 408 8389
Faxnummer 010 408 9487
Kamernummer Be 312a
E-mail [email protected]
Ons kenmerk
Datum juli 2004
Betreft HNPCC-diagnostiek
Geachte collega’s,
Postadres
Postbus 1738
3000 DR Rotterdam
Bezoekadres
Dr. Molewaterplein 50
3015 GE Rotterdam
Bereikbaar met tram 8,
bus 39 of metro Calandlijn
(halte Dijkzigt).
Hierbij bieden wij microsatelliet-instabiliteit- (MSI) en immunohistochemie (IHC)testen aan voor Hereditair Non-Polyposis ColorectaalCarcinoom (HNPCC)
syndroom (of syndroom van Lynch).
HNPCC syndroom is een relatief frequent voorkomende autosomaal dominante
aandoening. Ongeveer 3% van alle gevallen van colorectaal carcinoom worden
hierdoor veroorzaakt. HNPCC wordt gekarakteriseerd door het veelal op jonge
leeftijd voorkomen van met name darm- en baarmoederkanker en soms een scala
van andere tumoren o.a. van de maag, nier, ovarium en huid. Op DNA niveau
wordt HNPCC gekenmerkt door microsatelliet-instabiliteit (MSI) in de tumoren wat
veroorzaakt wordt door een defect in het DNA-herstel (mismatch-repair)
mechanisme. De meest frequent betrokken genen hierbij zijn: MLH1, MSH2,
MSH6 en PMS2 en de eiwitexpressie van deze genen kan worden bepaald met
behulp van immunohistochemie (IHC). In meer dan 90% van de HNPCC
gerelateerde colorectaal tumoren wordt MSI gevonden, ten opzichte van
ongeveer 15% in sporadische colorectaal tumoren.
MSI en IHC analyse kunnen daarom als pre-screen gebruikt worden om patiënten
met mogelijk HNPCC te selecteren. Bij deze personen kan dan verder DNA
onderzoek van de HNPCC genen verricht worden. Dit kan van belang zijn voor
het beleid bij de patiënt zelf, maar ook voor het informeren van familieleden over
eventuele kanker risico’s. Regelmatige coloscopie verlaagt het risico op
colorectaal carcinoom bij gezonde HNPCC risicodragers met zeker 65%.
In 1996 zijn criteria opgesteld (“Bethesda Criteria”) voor het testen op MSI. In
2002 zijn deze richtlijnen gereviseerd (“Revised Bethesda Guidelines”, Umar et
al., J Natl Cancer Inst, 2004, 96, 261-268).
www.erasmusmc.nl
Pagina 2/4
De gereviseerde richtlijnen houden in dat MSI-onderzoek wordt geadviseerd als
aan één van de volgende criteria wordt voldaan:
*
Diagnose colorectaal carcinoom onder de leeftijd van 50 jaar.
*
Synchrone of metachrone colorectaal carcinomen of andere HNPCC
gerelateerde tumoren (maag, blaas, ureter, nierbekken, galwegen,
hersenen, talgklier, keratoacanthoma, dunne darm), ongeacht leeftijd.
*
Colorectaal carcinoom met “MSI-high” histologieA, gediagnosticeerd onder
de 60 jaar.
*
Colorectaal carcinoom met een of meer eerste-graads familieleden met
colorectaal carcinoom of andere HNPCC gerelateerde tumoren. Een tumor
gediagnosticeerd onder de 50 jaar, of één adenoom gediagnosticeerd
onder de 40 jaar.
*
Colorectaal carcinoom met 2 of meer familieleden met colorectaal
carcinoom of andere HNPCC gerelateerde tumoren, ongeacht leeftijd.
Aanwezigheid van tumor-infiltrerende lymfocyten, Crohn’s-achtige lymfocytaire
reactie, mucineuze/zegelring differentiatie of medullair groeipatroon.
A
Zie ook de IKR Richtlijnen Diagnostiek en Preventie van Erfelijke Darmtumoren,
november 2003.
In een groot aantal artikelen (waaronder het bovengenoemde) wordt gesteld dat
IHC niet geschikt is als MSI-test en dat de beste procedure de combinatie is van
MSI-bepaling en IHC.
Indien de resultaten van het MSI- en het IHC-onderzoek duiden op de
mogelijkheid van HNPCC is verder genetisch-onderzoek en erfelijkheidsadvisering geïndiceerd. De patiënt kan dan verwezen worden naar een afdeling
Klinische Genetica of een polikliniek Erfelijke Tumoren. Sinds kort is hiervoor een
gecombineerde Maag-, Darm-, Leverziekten en Klinische Genetica polikliniek
(Polikliniek Erfelijke MDL) in het Erasmus MC.
Ook indien er geen sprake blijkt te zijn van HNPCC, zijn er steeds meer
aanwijzingen dat het aantonen van MSI van belang kan zijn voor de behandeling
van patiënten met colorectaal carcinoom. Uit de literatuur is bekend dat ongeveer
15% van de sporadische colorectaal carcinomen een MSI-fenotype heeft. Vorig
jaar is een retrospectieve studie beschreven waaruit bleek dat patiënten met een
Pagina 3/4
stadium II of III, MSI-positieve, colorectaal carcinoom geen voordeel hebben van
fluorouracil-gebaseerde adjuvante chemotherapie wat betreft “overall” en
“disease-free survival” (Ribic et al., N Eng J Med, 2003, 349, 247-257). Wellicht
dat voor therapie-keuze MSI-bepaling ook van belang kan zijn. Tevens is al
langer bekend dat patiënten met een colorectaal carcinoom met een MSIfenotype, gecorrigeerd voor het stadium, een betere prognose hebben wat betreft
(ziekt-vrije) overleving.
In het laboratorium voor Moleculaire Diagnostiek van de Afdeling Pathologie van
het Erasmus MC worden sinds 1998 MSI-bepalingen en IHC voor MLH1, MSH2,
MSH6 en PMS2 uitgevoerd voor de HNPCC diagnostiek. Deze bepalingen
worden uitgevoerd aan routine formaline gefixeerde en paraffine ingesloten
weefsels.
Hierbij bieden wij deze MSI- en IHC-testen aan. Voor deze bepalingen hebben wij
een paraffine blokje met tumorweefsel en, indien mogelijk, een blokje met
normaalweefsel (bijvoorbeeld een tumor-negatieve lymfeklier) nodig. Met behulp
van microdissectie-technieken zal DNA uit tumor- en normaalweefsel worden
geïsoleerd. Tevens zullen een tiental coupes worden gesneden voor
immunohistochemisch onderzoek. Vier tot acht weken na ontvangst van de
weefselblokjes zijn de resultaten van het onderzoek bekend en de weefselblokjes
zullen worden geretourneerd.
De kosten voor deze bepalingen bedragen per casus:
MSI en IHC (4 eiwitten):
Alleen MSI:
Alleen (IHC):
€ 620,€ 467,60
€ 152,40
Wellicht dat een aantal van u niet goed op de hoogte is van de achtergronden en
de (on)mogelijkheden van bovengenoemde moleculaire bepalingen. Wij zijn dan
ook graag bereid om op uw verzoek en op uw locatie voordrachten hierover te
verzorgen.
Onze opgebouwde expertise stellen wij graag beschikbaar voor aanvragen van
andere laboratoria.
Pagina 4/4
Met vriendelijke groet,
Dr. Winand N.M. Dinjens
Hoofd Moleculaire Diagnostiek
Afdeling Pathologie
Josephine Nefkens Instituut
Erasmus MC
Postbus 1738
3000 DR Rotterdam
tel:
010-4088389
fax:
010-4089487
e-mail:
[email protected]
Tevens namens:
Prof. Dr. E.J. Kuipers
Hoofd Afdeling Maag-, Darm- en Leverziekten
Erasmus MC
e-mail: [email protected]
Dr. E.J. Meijers-Heijboer
Hoofd Sectie Genetische Counseling
Afdeling Klinische Genetica
Erasmus MC
e-mail: [email protected]
Prof. Dr. J. W. Oosterhuis
Hoofd Afdeling Pathologie
Josephine Nefkens Instituut
Erasmus MC
e-mail: [email protected]
Prof. Dr. R. Fodde
Hoofd Experimentele Pathologie
Josephine Nefkens Instituut
Erasmus MC
e-mail: [email protected]