Artikel zestigers inschakelen in werkervaring met een

Artikel zestigers inschakelen in werkervaring met een Vlaamse omkaderingspremie moet
mogelijk blijven
Inleiding
Artikel zestigers zijn werknemers van het OCMW die vandaag in hun hoedanigheid van artikel
zestiger
ingeschakeld
kunnen
worden
in
werkervaring.
1
Tot
2008
ontving
de
werkervaringspromotor hiervoor jaarlijks 9.000 euro omkaderingspremie per voltijdse artikel
zestiger. Vanaf 2008 werd dit bedrag verminderd naar 4.300 euro. Deze subsidie werd via een
gesloten oproep door ESF Vlaanderen aan het Vlaams Subsidieagentschap toegekend, dat
het verdeelde over de promotoren. In 2009 en 2010 werd de maatregel verlengd. Voor 2011
worden deze middelen niet meer voorzien.
In 2010 is voor 308 voltijdse artikel zestigers op die middelen ingediend (in bijlage 1 is een
tabel opgenomen met de toegekende VTE‟s voor de SLN-leden). Dit kost de Vlaamse
overheid 1.378.300 euro. Oorspronkelijk was een kleine 1.800.000 euro voorzien, goed voor
418 voltijdse artikel zestigers. Omdat de duurzaamheid van de maatregel onzeker was en de
financiering meer dan gehalveerd werd, waren de middelen onderbenut. Het bedrag van
onderbenutting werd zowel in 2009 als 2010 in mindering gebracht van de totaal beschikbare
financiële middelen.
2
De leerwerkbedrijven/werkervaringspromotoren die ingediend hebben op deze middelen,
hebben een structurele vorm van begeleiding voor deze zeer specifieke doelgroep
opgebouwd, ook al waren zij er zich van bewust dat voormelde middelen niet verankerd
waren. Aan deze realiteit van het werkveld kan het beleid niet zomaar voorbijgaan. Ook voor
de OCMW‟s die de artikel zestigers ter beschikking stellen en voor de artikel zestigers zelf zou
het wegvallen van voormelde middelen een verlies betekenen. Hieronder zetten wij uiteen
waarom.
Inhoudelijke motieven

Waardevolle begeleiding op de werkvloer in samenwerking met het OCMW
OCMW‟s stellen artikel zestigers ter beschikking van werkervaringspromotoren omdat
een intensieve begeleiding op de werkvloer verzekerd is. Artikel zestig is een
belangrijk instrument omdat hierdoor mensen met een leefloon bereikt kunnen worden
die nood hebben aan een werkervaringstraject, maar die niet tot de formele
doelgroepcriteria behoren van het besluit Werkervaring.
1
Verder verwijzen wij in bijlage 2 kort naar het wettelijk kader
Waar wij verder in de tekst werkervaringspromotoren vermelden, bedoelen wij hiermee
eveneens de leerwerkbedrijven.
2
De werkervaringspromotoren zijn pioniers met betrekking tot de opleiding en
begeleiding van kwetsbare doelgroepen. De complexiteit van hun problematieken kent
heel wat raakvlakken met het aanbod van hulpverleners en welzijnsdiensten. Vanuit
die raakvlakken werden heel wat samenwerkingsverbanden opgezet met OCMW‟s die
de basis vormen voor een gezamenlijke, integrale en complementaire begeleiding
naar werk. De artikel zestigers worden continu en met kennis van zaken door ervaren
begeleiders omkaderd. Hierdoor leren zij zowel bij op vlak van arbeidsattitudes als op
vlak van technische vaardigheden. Zij leren ook van hun collega‟s deelnemers in
werkervaring. Daarnaast kunnen de artikel zestigers tijdens de werkuren bijkomende
opleidingen volgen zoals NT2, VCA, hef- en tiltechnieken of sollicitatietraining.
OCMW‟s kiezen daarom bewust om personen, die het verst van de arbeidsmarkt
verwijderd zijn en grote randproblematieken kennen, door te verwijzen naar de
ervaren werkervaringspromotoren.
Artikel zestigers worden ook begeleid door maatschappelijk werkers van de OCMWwerkgever. Dit is echter geen begeleiding op de werkvloer. Deze begeleiding is er
eerder één op persoonlijk vlak die zich focust op andere problematieken waarmee de
artikel zestiger kampt. Ook de nazorg wordt opgenomen door het OCMW.
In die samenwerking komen de begeleider werkervaring en de maatschappelijk werker
tot een volwaardige en waardevolle begeleiding. De sterke binding en betrokkenheid
tussen het OCMW en de werkervaringspromotor betekent een grote meerwaarde voor
de begeleiding van de artikel zestigers.
Niet alleen de werkervaringspromotoren en OCMW‟s erkennen het belang van dit
instrument. Dit werd eveneens opgetekend in de Beleidsnota Werk 2009-2014 en in
het SERV-advies naar aanleiding van het ontwerpbesluit Werkervaring. In de
Beleidsnota is opgenomen dat OCMW‟s beschikken over specifieke expertise rond
welzijnsondersteuning die ingezet kan worden bij de begeleiding van een groep van
(langdurig) werkzoekenden die zonder dergelijke ondersteuning niet naar de
arbeidsmarkt kunnen toegeleid worden. Daartegenover staat dat VDAB en
derdenorganisaties inzake toeleiding naar de arbeidsmarkt de trajectbegeleiding
vanuit OCMW‟s kan versterken. Via de tewerkstelling van artikel zestigers treedt een
OCMW op als werkgever om de betrokkene te laten doorstromen naar de reguliere
arbeidsmarkt. Samenwerkingen met OCMW‟s bevinden zich vaak op het snijvlak
tussen werk en zorg en met alle betrokken spelers moeten belangrijke stappen gezet
worden om tot een sterk gemeenschappelijk verhaal tussen werk en welzijn te komen
zodat alle werkzoekenden een aangepaste begeleiding kunnen krijgen.
Het SERV-advies rond het Ontwerpbesluit Werkervaring is voorstander om de
doelgroep van artikel zestigers mee te nemen binnen de doelgroep van de
leerwerkbedrijven en dit bovenop de 10% afwijking omdat in het kader van de ESFwerkervaring deze personen wel formeel in het werkervaringsprogramma konden
meestappen. Zo zou rekening gehouden worden met de realiteit op het werkveld.

Dichter bij een volwaardige job door een ruimere waaier jobs in werkervaring
Doordat de werkvloer van werkervaringspromotoren voor artikel zestigers openstaat,
worden zij ook ingeschakeld in andere beroepen dan in de voor de hand liggende
klusjesdiensten en poetsjobs bij de lokale overheden en besturen. Hierdoor komt de
artikel zestiger veel dichter bij de realiteit van een echte (zelfs reguliere)
tewerkstelling. Bovendien wordt hij op die werkvloer minder als „artikel zestiger‟
bekeken dan elders en krijgt hij enkel daardoor al meer kansen.

Ook artikel zestigers zijn in staat uit te stromen in het NEC
Met het instrument artikel zestig staan twee doelen voorop binnen de ESFprojectoproep. Enerzijds wil men de doelgroep meer kans op tewerkstelling bieden.
Het werkervaringstraject voor artikel zestigers vormt voor de mensen een brug tussen
een periode van werkloosheid en een nieuwe periode van tewerkstelling binnen de
reguliere economie. Dit gebeurt door de betrokkenen voldoende bagage mee te geven
om (opnieuw) de stap te zetten naar het NEC. Het tweede doel is het opbouwen van
de sociale zekerheidsrechten.
Binnen het besluit Werkervaring is opgenomen dat de werknemer na het
werkervaringstraject dient uit te stromen in het NEC. De federale regelgeving rond
artikel zestigers stelt enkel dat een artikel zestiger recht moet hebben op
maatschappelijke integratie onder de vorm van leefloon of financiële steun gelijk aan
leefloon én dat hij geen volledige sociale zekerheidsrechten heeft opgebouwd. Op de
vaardigheden
en
uit-
of
doorstroommogelijkheden staan
geen
beperkingen.
Momenteel is het nog niet mogelijk om de uitstroom van de artikel zestigers in kaart te
brengen. Aan de arbeidsregisseur werd gevraagd om dit in de nabije toekomst wel
mogelijk te maken.
Elke werkervaringspromotor streeft naar een duurzame uitstroom in het reguliere
circuit voor elke doelgroepmedewerker die begeleid wordt (dus ook de artikel
zestigers), waarbij men instaat voor een begeleiding op maat gedurende het volledige
traject.
Via deze integrale begeleiding wil men elke doelgroepmedewerker de
technische kennis en vaardigheden en sociale vaardigheden bijbrengen nodig voor
het uitoefenen van een job en werken aan de randvoorwaarden die het mogelijk
maken dat deze doelgroepmedewerker zijn job zo goed mogelijk kan uitoefenen.
Werkervaringspromotoren en OCMW‟s geven aan dat deze zinvolle extra begeleiding
voor artikel zestigers een hefboom betekent naar een tewerkstelling in het reguliere
circuit, wat voor deze doelgroep een beter „resultaat‟ is dan wat in de wetgeving werd
opgenomen.
Beleid en maatschappij

Europees jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting
In het kader van de strijd tegen armoede is werkervaring een machtig wapen.
Doelgroepen die net iets tekort komen om het op de reguliere arbeidsmarkt goed te
doen, worden begeleid en gecoacht tot zij hiertoe wel in staat zijn. Elke deelnemer aan
werkervaring die aldus wordt geholpen, is één persoon die op weg is naar een beter
leven met een volwaardige job en met meer kansen. Waarom kan dat niet evengoed
een artikel zestiger zijn? De realiteit op het werkveld toont aan dat het instrument van
werkervaring ook voor deze laatste groep een meerwaarde heeft. Deze doelgroep
uitsluiten is niet aanvaardbaar in deze economisch zware tijden. Indien er geen extra
budget meer voorzien wordt voor deze artikel zestigers, kan deze persoon momenteel
enkel
worden
ondergebracht
(afwijkmogelijkheden
van
de
binnen
de
initieel
vastgelegde
10%
uitbreidingsmogelijkheden
doelgroep)
van
het
Werkervaringsbesluit. Elk instrument dat deze mensen uit een spiraal van
(kans)armoede en werkloosheid kan halen en houden, moet zo breed mogelijk worden
ingezet.
Financieel

Promotoren hebben de omkaderingspremie voor deze artikel zestigers hard
nodig
Door het niet continueren van de ESF-oproep en het verdwijnen van deze middelen
zullen ongeveer twee derde van de reeds gestarte begeleidingen met artikel zestigers
noodgedwongen afgebouwd of zelfs stopgezet worden in 2011. In elk scenario
verliezen zowel promotoren als artikel zestigers als OCMW‟s. OCMW‟s zijn overtuigd
van de duidelijke meerwaarde van de extra begeleiding van de artikel zestigers, maar
beschikken niet over andere financieringsbronnen om in deze extra begeleidingen te
blijven investeren. Anderzijds zullen opnieuw waardevolle projecten voor een
belangrijke en kwetsbare doelgroep sneuvelen.

Vlaamse investering voor een kwetsbare doelgroep
Een artikel zestiger wordt enkel gesubsidieerd in zijn loonkosten. Het OCMW ontvangt
van de federale overheid een toelage die deze loonkost meestal gedeeltelijk
(ongeveer 1/3 van de bruto loonkost) dan wel volledig dekt (geplafonneerd bedrag bij
terbeschikkingstelling aan sociale economie-initiatieven). Daarnaast is het OCMW
vrijgesteld om patronale sociale zekerheidsbijdragen te betalen. Met die besparing
moeten de OCMW‟s een omkaderings- en opleidingsaanbod voor de artikel zestigers
uitwerken. Dit volstaat echter niet. Voor begeleiding moeten zij uit eigen middelen
putten of rekenen op omkadering op de plaats van tewerkstelling. Heel wat OCMW‟s
met een positieve en ambitieuze visie op activering, hebben daar heel wat middelen
voor over. Vandaag echter zien OCMW‟s de toevloed aan cliënten groeien terwijl hun
middelen helaas dezelfde blijven.
De artikel zestigers hebben nood aan een intensieve begeleiding en kennen een laag
rendement. Deze begeleiding vraagt een financiële inspanning van de promotoren die
kan verholpen worden via een investering van de Vlaamse overheid. Deze extra
begeleiding kan voor de artikel zestigers een belangrijke hefboom betekenen naar een
tewerkstelling in het reguliere circuit, zodat deze kwetsbare doelgroep blijvend kan
geactiveerd worden.
Bijlage 1: Overzicht werkervaringspromotoren artikel zestigers en SLN-lid
ESF-promotor Art. 60 en SLN-lid
Aantal toegekende VTE’s 2010
Werkvorm
25
IGO Leuven
30
(IGO leuven, Wonen en Werken Leuven,
Velo, De Vlaspit, Job-Link, Kringwinkel Spit,
Kringwinkel Hageland)
Sociale Werkplaats De Sleutel
30
Groep Intro Vlaams-Brabant
20
Groep Intro Oost-Vlaanderen
20
Alternatief
24
(Alternatief, De Sluis, De Wroeter)
Educar
16
Levanto
17
BLM
12
(BLM, De Winning)
Grijkoort – Begeleid Werk
10
Kringloopcentrum Teleshop
10
Velo
14
De poort, sociaal verhuurkantoor
24
Werkperspectief
10
(Werkperspectief, Argos)
Televil Sociale Tewerkstelling
22
(Televil, De Strijkwinkel, Mikst)
Web
12
Totaal
296
Bijlage 2: Wettelijk kader
Tekst van de ESF-oproep ESF Vlaanderen
“Operationeel Programma 2007-2013
Prioriteit 2: bevorderen van sociale inclusie van kansengroepen via maatgericht werken
Thema (Lissaboncode) 71: trajecten voor integratie en herintreding in het arbeidsproces van
kansarmen; bestrijding van discriminatie bij het betreden van de arbeidsmarkt en het
vooruitkomen en de bevordering van de aanvaarding van diversiteit op de werkplek.
Focus: opleiding en begeleiding op de werkvloer
Doelgroep
Artikel 60 § 7 OCMW-wet

personen die vanaf 2009 in artikel 60 § 7 aan het werk zullen gaan;

personen die al in 2008 als artikel zestiger in een werkervaringsproject van ESFVlaanderen dat in 2009 doorloopt, ingeschakeld zijn;

personen die deel uitmaken van één van de 4 prioritaire kansengroepen (labeling door
VDAB: kortgeschoolden, allochtonen, personen met een arbeidshandicap en 50+-ers.
Voornaamste doelstelling
De optimale aansluiting van kansengroepen die ondervertegenwoordigd zijn in het
arbeidsproces.
Er is voor kansengroepen die ondervertegenwoordigd zijn op de arbeidsmarkt en voor wie een
regulier traject geen voldoende oplossing biedt, doorgedreven begeleiding en aangepaste
opleiding of ondersteuning op maat nodig waaronder het in kaart brengen en valideren van
hun competenties en verworven vaardigheden. Er wordt voor de moeilijk te plaatsen
werkzoekenden aldus de mogelijkheid geboden tot werkplekleren en werkervaring.
Globaal doel: arbeidsdeelname van de kansengroepen verhogen
Specifiek doel: de finale doelgroep heeft meer kansen op tewerkstelling
Operationeel doel: 400 VTE bereiken door de finale doelgroep
de technische kennis en vaardigheden voor het uitoefenen van een job mee te geven;
de sociale vaardigheden voor het uitoefenen van een job aan te leren;
de randvoorwaarden voor het uitoefenen van een job zo goed als mogelijk te vervullen.”
Werkervaring en artikel 60 § 7 OCMW-wet
Een persoon die in artikel 60 § 7 is tewerkgesteld bij het OCMW kan daarbij ingeschakeld
worden in een werkervaringsproject. In het BVR wordt geen verwijzing naar artikel 60 § 7
gedaan. Belangrijk is dat in dat geval de artikel zestiger artikel zestiger blijft en dus blijft
opbouwen in het kader van zijn sociale zekerheidsrechten. De artikel zestiger die via de
uitbreiding van de formele doelgroep in werkervaring terechtkomt, bouwt zijn rechten trager
op, m.n. zoals in de doorstromingsprogramma‟s (zie hierboven).
Aangezien de tewerkstelling van een OCMW-cliënt in artikel 60 § 7 voor het loon betoelaagd
wordt door de federale overheid (het hoogste leefloonbedrag of bij terbeschikkingstelling in de
sociale economie de verhoogde toelage – zie fiche artikel zestig), kan er geen loonpremie uit
werkervaring
worden
toegekend
bij
deelname
van
de
artikel
zestiger
aan
een
werkervaringstraject. Wel zal bovenop de federale betoelaging aan de promotor de
omkaderingspremie worden toegekend, nl. 25% van de loonpremie.
OCMW‟s kunnen niet indienen als promotor maar kunnen wel in een partnerschap toetreden.
Een OCMW dat een werkervaringsproject heeft in het kader van het BVR zal dus geen project
voor artikel zestigers kunnen indienen maar zal wel (eventueel als partner) zijn artikel
zestigers in een werkervaringsproject voor artikel zestigers van een andere promotor kunnen
inschakelen.