Prof - GGZ Centraal

(Neven)effecten van behandeling;
heiligt het doel de middelen?
Innova symposium
Samenvattingen
De lezingen
prof.dr. G.C.G.Trudy Dehue
Trudy Dehue is hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze
studeerde af in de psychologie en de filosofie. Trudy promoveerde op een
proefschrift over historische veranderingen in de betekenis van het begrip
'wetenschap'. Ze schreef ‘De depressie-epidemie’. Over de plicht het lot in
eigen hand te nemen (Amsterdam: Uitgeverij Augustus, 2008).
‘Stoornissen die ‘toeslaan’. Over het reïficeren van psychiatrische diagnosen‘
Het team dat de DSM-5 samenstelt waarschuwde er weer voor: psychiatrische diagnosen
mogen niet worden gereïficeerd. Het bedoelt daarmee dat de DSM slechts beschrijvende
termen geeft met criteria voor de toepassing daarvan. Autisme of ADHD zijn dus geen
oorzaken van de problemen die zij weergeven en de criteria voor hun toepassing zijn geen
symptomen. Reïficeren gebeurt echter op grote schaal. Stoornissen worden voorgesteld als
entiteiten die vooraf gaan aan (en los bestaan van) de criteria voor hun gebruik. Het is heel
gewoon te zeggen dat ADHD 'zich bij volwassenen uit in minder symptomen’ of dat
depressie X% van de werkende bevolking ‘treft’. Wetenschapstheoreticus Trudy Dehue
analyseert deze gewoonte als een verschijnsel dat weliswaar begrijpelijk is, maar ook
vergaande consequenties heeft.
drs. H. Heidi de Kam
Heidi de Kam is sociaal wetenschapper, GGZ-VS i.o. en voormalig
projectleider ‘dwang en drang’ bij GGz Centraal. Zij is voorzitter van de
vakcommissie GGZ van de beroepsvereniging Verpleegkundigen en
Verzorgenden Nederland (V&VN).
‘Alternatieven voor dwang vergroten gevoel van veiligheid?!’
De verpleegkundige beroepsgroep staat in het centrum van de behandeling in de GGZ. Het
terugdringen van dwang- en drangmaatregelen gaat niet alleen over verpleegkundige
interventies
als onderdeel van de behandeling. Succesvol terugdringen van dwang en drang gaat ook
over veel neveneffecten. Effecten die door verpleegkundigen zelf beleefd worden, als het
gaat om het gevoel van veiligheid, om autonomie, drijfveren en tevredenheid over het werk.
Effecten die te maken hebben met patiënten, familie en andere disciplines. Over deze
effecten spreekt Heidi, aan de hand van ervaringen projectleider van het project ‘dwang en
drang’ bij GGz Centraal.
prof. dr. Peter N. van Harten
Peter van Harten is bijzonder hoogleraar psychiatrie aan de
universiteit van Maastricht en directeur van Innova, het
instituut voor opleiding, onderzoek en innovatie in GGz
Centraal. Tevens is hij hoofdredacteur van het Tijdschrift
voor Psychiatrie en van www.psychiatrienet.nl en
www.psychiatrynet.eu. Peter promoveerde in 1998 in
Utrecht op een proefschrift over bewegingsstoornissen bij
psychiatrische patiënten.
‘De klinische waarde van bewegingsstoornissen in de psychiatrie’
Geïllustreerd met video’s.
Psychiatrische beelden en bewegingsstoornissen zijn sterk met elkaar verbonden. Dit komt
omdat beide gepaard gaan met verstoringen in het dopaminesysteem. De meeste clinici
kennen bewegingsstoornissen als gevolg van medicijnen. Bewegingsstoornissen komen
echter ook voor bij psychiatrische beelden.
In deze lezing laat Peter beelden zien van bewegingsstoornissen die bij psychiatrische
ziekten voorkomen en hoe bepaalde bewegingsstoornissen elektronisch gemeten kunnen
worden.
Aan de orde komen verder het instellen op antipsychotica en de vroegdiagnostiek.
Bewegingsstoornissen kunnen namelijk zowel een bijwerking, een symptoom van een
psychiatrische ziekte, een zelfstandig syndroom en mogelijk een vroegsymptoom zijn.
De Workshops ronde 1
1. ‘Helpen werkt averechts – niets doen ook.’
Sinanda Benjamins en Isolde Jens, trainers GGz Centraal
In de training ‘Helpen werkt averechts – niets doen ook’
werken Sinanda en Isolde met verpleegkundigen,
psychiaters, woonbegeleiders, psychologen, en ieder
ander die binnen het werk met cliënten met borderline
problematiek te maken heeft. Over hoe de dynamiek
tussen aantrekken en afstoten kan leiden tot
verwaarloosde cliënten en opgebrande hulpverleners.
Het resultaat: als u uw traditionele rol van helper loslaat,
verandert het werken met mensen met borderline
problematiek als vanzelf mee. Uit hun ervaring met
trainingen in het hele land nemen zij u in deze workshop mee naar de praktijk van ‘averechts
helpen’ en werkeloos ‘niets doen’. Een nieuw doel binnen de behandeling, met geheiligde
middelen.
2. ‘Stoornissen die ‘toeslaan’. Over het reïficeren van psychiatrische
diagnosen’
prof.dr. G.C.G.Trudy Dehue
Naar aanleiding van de lezing.
3. Film is ‘grenzeloos’
Rolienke de Bruine, teamleider GGz C. Oostelijk Utrecht, ouderenpsychiatrie
Deze film laat zien welke inspanningen mensen met psychiatrische problemen die
psychofarmaca gebruiken moeten plegen om in beweging te komen en te blijven.
Duidelijk wordt het belang van inspirerende en betrokken hulpverleners die samen met deze
mensen plezier beleven aan een gezonde leefstijl en daardoor grenzen kunnen verleggen.
4. ‘Zelfbeschadiging…., een gevaar voor eigen leven?’
Liesbeth de Jong, verpleegkundig specialist, GGz C. Oostelijk Utrecht en Albertine
Kuivenhoven, ervaringsdeskundige
Zouden cliënten met zelfbeschadigend gedrag
gesepareerd moeten worden? Zelfbeschadiging is een
complex onderwerp. Het vraagt om visie en beleid op
separeren en zelfbeschadigend gedrag binnen teams.
Daar werd onderzoek naar gedaan. Uit het onderzoek
komt naar voren dat zowel zelfbeschadiging als separeren
voorkomen kan worden door de voortdurende
aanwezigheid van verpleegkundigen op een afdeling. Ook
de samenwerking met ervaringsdeskundigen en het
belang van scholing en coaching van verpleegkundigen
komen aan bod.
5. Presentaties van wetenschappelijk onderzoek van de bijwerkingenpoli
Onder leiding van dr. Diederik E. Tenback, psychiater, epidemioloog, senior
onderzoeker, GGz C., Oostelijk Utrecht
Presentaties van verschillende onderzoekers van de polikliniek bijwerkingen
De Workshops ronde 2
1. ‘Somatische complicaties bij psychofarmaca gebruik’
Marielle de Ruijter, verpleegkundig specialist poli bijwerkingen, GGz C. Flevoland
De poli bijwerkingen geeft een evidence based advies voor behandeling van de
bijwerkingklachten en ondersteunt in de uitvoering van deze behandeling. De gevolgen van
de bijwerkingen worden erg onderschat. De workshop start met de meest voorkomende
bijwerkingen van psychofarmaca. We staan langer stil bij seksuele functiestoornissen. We
willen laten zien hoe je deze uitvraagt. Daarna kunnen de deelnemers in tweetallen deze
vaardigheid oefenen.
In het laatste deel volgt een korte presentatie van screening, advies en behandeling in de
poli bijwerkingen. Marielle gaat in op de keuzes voor de verschillende meetinstrumenten en
geeft ruimte voor het stellen van vragen.
2. Slaapapneu
dr. Diederik Tenback, psychiater, senior onderzoeker, GGz C. Oostelijk Utrecht
Slaapapneu is een veelvoorkomende aandoening en komt bij 4 % van de algemene
bevolking voor. Het kan leiden tot slaperigheid overdag, lichamelijke verschijnselen als hoge
bloeddruk, hartkloppingen en hartritmestoornissen, en psychische klachten zoals
concentratieverlies, geheugenstoornissen, prikkelbaarheid en plotselinge woedeaanvallen.
Bij patiënten die langer durend zijn opgenomen komt dit syndroom bij tot 30 % van de
patiënten voor hetgeen vaak levensbedreigend is. In deze workshop wordt ingegaan op hoe
patiënten te diagnosticeren en te begeleiden.
3. (Neven)effecten van leefstijlinterventies
Sonja Hamersveld, verpleegkundig specialist GGZ, GGz C. Gooi&Vechtstreek
25% van de ziektelast is te koppelen aan leefstijlgerelateerde aandoeningen. 50% van de
Nederlanders is te dik. Binnen de GGZ zijn deze cijfers nog schrikbarender.
Na een inleiding krijgt u in deze workshop de uitdaging om na te denken over hoe u de
aandacht voor leefstijl naar een hoger niveau kunt krijgen in uw behandeling. De leefstijl
stimuleert patiënten andere of gezondere keuzes te maken. Succes is afhankelijk van een
breed gedragen platform voor leefstijl. Winst in kwaliteit van leven, preventie van
leefstijlgerelateerde aandoeningen, minder medicatie gebruik en meer economische
gezondheid! Kijkt u mee wat u morgen (anders) kunt doen om die winst te incasseren!
4. Hospitalisatie
drs. Mirjam Verhoef, psychiater en medisch manager SymforaMeander Centrum voor
Psychiatrie
‘Ieder mens heeft het onvervreemdbare recht op zelfbeschikking. Dit houdt in dat onze
patiënten recht hebben op zelfstandigheid en onafhankelijkheid en zelf verantwoordelijk zijn
voor de invulling van hun leven.’ Hoe om te gaan met ernstige en complexe psychiatrie, hoe
om te gaan met ernstige en complexe persoonlijkheidspathologie?
Tijdens de workshop geeft Mirjam een korte inleiding over de psychotherapeutische
behandelattitude, de kaders en het behandelmilieu, die door de keten heen nodig zijn. Zij
bespreekt aan de hand van een aantal vignetten de gevaren van hospitalisatie voor de
mensen met ernstige persoonlijkheidsstoornissen.
Mirjam bespreekt de dilemma’s van langdurige behandeling als dwang en drang versus
suïcidaliteit. Daarna heeft u de mogelijkheid eigen casuïstiek te bespreken en te oefenen.
5. Interventie geslaagd, patiënt overleden - suïcidaliteit als bijwerking
drs. Wessel van Beek, psycholoog, psychotherapeut GGz C. Gooi&Vechtstreek
Wessel bespreekt enkele ideeën over suïcidaliteit, mede vanuit het diathese-stress model.
Dit model is leidend in de nieuwe Multidisciplinaire Richtlijn Suïcidaal Gedrag. Wat is vanuit
dit denken zinvol om te doen rondom suïcidaliteit? Hoe kunnen we stress zodanig
kanaliseren dat de draagkracht van de suïcidale patiënt en diens omgeving niet overschrijdt?
Wanneer openleggend werken en wanneer toedekkend? Naast de inleidende theorie heeft
Wessel vooral aandacht voor praktische implicaties. Wat kunnen we leren van
behandelingen? De besproken methodiek kunt u na de workshop zelf toepassen.