Suïcidaal gedrag als aparte stoornis? Dat verziekt vrije keus

BRIEVEN
Z elfmoord
Suïcidaal gedrag als aparte
stoornis? Dat verziekt vrije keus
Psychiater Damiaan Denys en
psycholoog André Aleman pleiten ervoor om zelfmoord als
aparte stoornis op te nemen.
Daarmee kan onderzoek, preventie en behandeling verder
worden geholpen (Wetenschapsbijlage, 24/25 mei). Als
leek in de psychiatrie geloof ik
dat meteen.
Toch lopen de rillingen mij over
de rug. Ik zie voor me hoe mensen hun laatste mogelijkheid tot
het uiten van vrije wil wordt
ontnomen, door als geestesziek
te worden aangemerkt wanneer ze de ultieme uiting van
protest maken. De gedetineerden in Guantanamo Bay, de
Congolees die al drie jaar als getuige vastzit, de uitgeprocedeerde asielzoeker die nergens
heen kan. Deze mensen zitten
vast in een systeem waarin de
overheid almachtig is en het
enige overgebleven middel om
te protesteren lijkt te bestaan
uit het bewust kiezen voor de
mogelijkheid te sterven.
De autoriteiten willen meestal
met man en macht voorkomen
dat de hongerstaker sterft. Vorig jaar werd door de Raad van
State nog geadviseerd dat hongerstakers in vreemdelingendetentie onder omstandigheden dwangmatig gevoed mogen
worden (Brief 15 mei 2013). Artsen hebben echter afgesproken
bij wilsbekwame hongerstakers
niet mee te werken aan dwang-
voeding (World Medical Association, Verklaring van Malta).
Dus vrees ik een situatie waarin
een overheid kan stellen dat deze personen aan een psychiatrische stoornis lijden, omdat zij
gedrag vertonen dat kan leiden
tot de dood. Het vaststellen van
een psychiatrische stoornis is
weliswaar niet voldoende om
iemand wilsonbekwaam te verklaren, het is wel een belangrijke stap in die richting.
Ik besef dat Denys en Aleman
niet doelen op hongerstakers,
euthanasie-patiënten en anderen die bewust kiezen voor de
mogelijkheid te sterven. Er is
ook een verschil tussen iemand
die de dood als doel heeft en een
hongerstaker die het risico van
sterven aanvaardt. Maar het
probleem van dergelijke etiketten is dat zij eenvoudig misbruikt worden; met het DSMhandboek in de hand zouden
autoriteiten in de toekomst
kunnen zeggen: zie je wel, deze
man dreigt zichzelf te doden, hij
heeft de stoornis ‘suïcidaal gedrag’.
Behandel suïcidaal gedrag als
onderdeel van de depressie, de
schizofrenie. Onderzoek gemeenschappelijke facetten van
suïcidaal gedrag bij psychiatrische patiënten. Maar maak van
het gedrag zelf geen stoornis.
Daarmee verziek je mensen
hun laatste vrije keus.
Tamara Buruma Amsterdam