Beschouwing van ethische aard

‘Beschouwing’
over samenwerking
Drs. Menno de Bree
UMCG Expertisecentrum Ethiek in de Zorg
[email protected]
Moet dat zo met die pijn?
7 oktober 2005
Beschouwen, hoe doe je dat?
Aristoteles over de
opbouw van een betoog:
Pathos – Logos – Pathos
Vragen
• Wat hebben samenwerking en zorg met elkaar te maken?
• Hoe staat het met de samenwerking (is het een probleem)?
• Zo ja, is het dan relevant dat een ethicus hierover een
beschouwing houdt?
• En wat kan de filosofie, de ethiek, toevoegen aan het
nadenken over samenwerking?
Samenwerking zit al in de zorg
Neem bv. de officiële omschrijving van palliatieve zorg:
Palliatieve zorg is de actieve algehele zorg voor patienten wier ziekte
niet meer reageert op curatieve behandeling.
Behandeling van pijn en andere symptomen, bestrijding van
psychologische en sociale problemen en aandacht voor
zingevingsaspecten zijn van cruciaal belang.
Het doel van palliatieve zorg is het bereiken van de best mogelijke
kwaliteit van leven, zowel voor de patient als voor diens naasten.
(WHO)
Is samenwerken een (belangrijk) probleem?
Een empirische vraag:
• Wat vinden de gevers?
• En de ontvangers?
Is het een ethisch probleem?
• Kwaliteit en recht op goede zorg
• Vertrouwen
• Efficiency
• …
Wat voor type probleem is het?
• Type 1:
we weten niet wat juist is om te kiezen
(dilemma: conflicterende waarden)
• Type 2:
we weten wel wat juist is om te doen, maar we
doen het niet
• Type 3:
we weten niet wat we moeten doen
Hoe om te gaan met dit type 2 probleem?
Er zijn twee mogelijkheden:
1.
Men wil niet (of men wil iets anders liever)
2.
Men kan niet
Men weet wel, maar wil niet
Een typisch geval van akrasia…
•
‘Zij begeren één ding en wensen een ander;
dat is het kenmerk van onbeheerste
mensen.’ [1166b8]
•
‘Er zijn twee vormen van onbeheerstheid
[akrasia]: impulsiviteit en zwakheid.
Mensen die aan het laatste lijden beraden
zich wel, maar onder invloed van hun
hartstocht [pathos, d.i. emoties] houden zij
zich niet aan de uitkomst van hun beraad.
Mensen die aan het eerste lijden laten zich
door hun hartstocht [meevoeren], doordat zij
zich niet beraden.
[E]erstgenoemden zijn te gejaagd,
laatstgenoemden te heftig om af te wachten
wat de rede zegt; zij zijn geheel geneigd hun
voorstellingen te volgen.’ [1150b19-29]
Men wil wel, maar kan niet
•
•
•
•
Organisatie-probleem
Communicatie-probleem
…
Wellicht waardenprobleem?!
‘waardenproblemen’ – binnen teams
• Normatieve opvattingen (over wat je van belang vind) kleuren
zowel hulpverlener als patiënt
• Opvattingen over goede zorg verschillen:
Thematisch:
bv goed sterven – welke doelen
zijn nastrevenswaardig?
Professioneel:
wat maakt iemand tot een goede
arts, verpleegkundige, patiënt (?) ..
Interprofessioneel:
wie is verantwoordelijk voor wat,
ten opzichte van wie?
Kunnen we daar iets mee (in teams)?
Dialoogvoering:
• Socratische gespreksvoering
• Reflection Enhancement Tool
Kost even tijd, geen ‘clear cut answer’, maar….
Waarden in arts-pt relaties
• Informatieve model
• Paternalistische model
• Deliberatieve/interpretatieve model