Palliatieve zorg Richtlijnen voor de praktijk Jos Konings Boekbespreking Redactie: A. de Graeff, J.M.P. van Bommel, e.a. Uitgever: Vereniging van Integrale Kankercentra (VIKC), Utrecht, 2010 Eerste druk ISBN: 978 90 72175 39 7/ NUR-code 871 Aantal pag: 863 Prijs: € 39,95 Aantal sterren: 5 Dit boek bevat de recente inzichten van diagnostiek en behandeling van de meest voorkomende ziektebeelden en symptomen in de palliatieve zorg, beschreven in veertig richtlijnen. De geschiedenis van het richtlijnenboek beslaat inmiddels twee decennia. Deze nieuwe uitgave bevat 31 herziene en 9 nieuwe richtlijnen. Er zijn ondermeer 4 nieuwe symptoomrichtlijnen (angst, koorts, slaapproblemen en zweten) en palliatieve zorgrichtlijnen bij COPD, dementie, bij mensen met een verstandelijke beperking en over zorg in de stervensfase toegevoegd. De richtlijnen zijn bedoeld voor artsen, verpleegkundigen en apothekers zowel in de eerste- als in de tweedelijn. In het eerste inleidende hoofdstuk worden de kenmerken van curatieve en palliatieve zorg naast elkaar gezet, de verschillende stadia van de palliatieve fase beschreven en pre- 146 2011|04 Tijdschrift voor Ouderengeneeskunde valentiecijfers van symptomen bij patiënten met kanker in de palliatieve en terminale fase gepresenteerd. Tevens wordt in dit hoofdstuk een methodiek aangereikt voor een systematische aanpak van de besluitvorming. De 40 richtlijnen worden in alfabetische volgorde besproken. De ziekte en symptoom georiënteerde richtlijnen bevatten allemaal dezelfde opbouw: inleiding, voorkomen, oorzaken, diagnostiek, beleid, stappenplan en gebruikte literatuur. Voor wetenschappelijke evidence van de diverse behandelingen in de verschillende richtlijnen staan steeds de niveaus van bewijsvoering vermeld. Er zijn 27 bijlagen. Deze bevatten zowel screeningslijsten, scoreformulieren, als protocollen voor ascitespunctie en hypodermoclyse en een wondmaterialenoverzicht. Minpuntje in de presentatie van deze bijlagen: hier en daar moeilijk leesbaar door de gebruikte kleine letter. Deze uitgave is ondanks het grote aantal pagina’s handzaam gebleven vanwege het gebruikte dunne papier. Het boek eindigt met een synoniemen-geneesmiddelenlijst en een uitgebreide index. Alle richtlijnen kunnen ook worden geraadpleegd op www.pallialine.nl, de richtlijnen database van de VIKC. Een must voor elke specialist ouderengeneeskunde. Correspondentieadres [email protected]