Trema en apostrof - Nederlands in de onderbouw

KOPPELTEKEN
TREMA EN
APOSTROF
NA-APEN
REÜNIE `S AVONDS,
AAN HET EINDE VAN
DEZE LES WEET JE
Wanneer je een koppelteken gebruikt.
Wanneer je een trema gebruikt.
Wanneer je een apostrof gebruikt.
WAT GAAN WE DOEN
DEZE LES?
Nakijken grammatica 3.2 (zie mail) (5m)
Herhaling ww-spelling: maken opdrachten 1,4,5 (15m)
Korte startopdracht (2m)
Uitleg theorie koppelteken (10m)
Zelf bestuderen theorie trema/apostrof (5m)
Maken opdrachten 6,7,8,9
LEES DE VOLGENDE WOORDEN: WAT VALT JE OP?
Reunie
Reünie
Naapen
Na-apen
Geinformeerd
Geïnformeerd
Kopieren
Kopiëren
Logos
Logo`s
Zoeven
Zo-even
paraplus
Paraplu`s
SAMENSTELLING
Een samenstelling is een combinatie van twee of meer woorden
die samen een nieuw woord vormen.
Bad+kamer=
badkamer
Bureau+stoel=
bureaustoel
Fiets+sleutel=
fietssleutel
BIJ SAMENSTELLINGEN KRIJG JE
SOMS EEN KOPPELTEKEN
WANNEER EEN
KOPPELTEKEN?
VOORBEELDEN
1.
Bij heel lastige onoverzichtelijke
woorden
1.
Huis-aan-huisblad, doehet-zelver, jazz-zanger
2.
Bij samenstellingen waar klinkers
‘botsen’
2.
Zee-egel, na-apen, zoeven
3.
Bij letters, cijfers, tekens en St of Sint
3.
4.
In woorden met voorvoegsel als:
ex/non/oud/niet
20+-kaas, anwb-kantoor,
Sint-Lucaskerk
4.
En voor een hoofdletter ook bij Anti/
oer/ on/pro
Ex-vrouw, non-stop, nietroker, oud-president
5.
Bij twee woorden die gelijk zijn aan
elkaar
Anti-Amerikaans, oerHollands, pro-Russisch
6.
Samenstelling met eigen of
aardrijkskundige namen
Trainer-coach, ministerpresident
7.
Picasso-museum,
Noord-Holland
5.
6.
7.
EVEN OEFENEN: AAN
ELKAAR OF
LOS/KOPPELTEKEN?
Bruine bonen soep
Doe het zelf zaak
80 jarige
Auto onderdelen
Hotel restaurant
Zuid Holland
Lange afstand raket
Ex man
Pro Russisch
EVEN OEFENEN: AAN
ELKAAR, LOS OF
KOPPELTEKEN?
Bruinebonensoep>
één begrip, dus aan elkaar
Doe-het-zelf-zaak> anders onoverzichtelijk
80-jarige> samenstelling met cijfers
Auto-onderdelen> klinkerbotsing
Hotel-restaurant> gelijkwaardige delen
Zuid-Holland> aardrijkskundige samenstelling
Langeafstandsraket> één begrip, dus aan elkaar
Ex-man>voorvoegsel ex
Anti-Russisch> na anti een woord met hoofdletter? Dan een koppelteken.
WANNEER EEN
TREMA?
• In niet samengestelde woorden als twee klinkers samen
uitgesproken kunnen worden:
reünie, kopiëren
• Woorden met een Franse en Latijnse uitgang krijgen geen
trema.
elektricien, linoleum
WANNEER EEN
TREMA?
•
Bij bepaalde leenwoorden zoals:
Überhaupt, rösti, glühwein enz
•
In sommige meervoudsvormen
Bij woorden die eindigen op –ee:
idee-ideeën
•
sommige voltooide deelwoorden
Geëist, geïrriteerd, geüniformeerd enz.
WANNEER EEN
APOSTROF?
•
Weglatingsteken:
`s avonds, `s Hertogenbosch
• in een woord dat een bezit aangeeft en eindigt op -z, -s –sch of op
-a, -i, -0, -u of -y;
Mees ` telefoon, Deniz` fiets, Carla`s jurk
• Meervouds a/i/o/u/y die anders verkeerd worden uitgesproken:
paraplu`s, logo`s,
WANNEER EEN
APOSTROF?
• In afleidingen:
sms`en, wc`s, A4`tje
• Meervoudsvormen van afkortingen:
nv`s, cd`s
• Verkleinwoorden op –y:
baby`s, lolly`s