Aan elkaar of los? - Nederlands in de onderbouw

Aan elkaar of los?
HOTTENTOTTENTENTENTENTOONSTELLING
Aan het einde van deze les weet je
 Welke woorden aan elkaar geschreven worden
 Hoe het koppelteken gebruikt wordt.
 Hoe het weglatingsteken gebruikt wordt
samenstelling
 Een samenstelling is een combinatie van 2 of meer woorden die samen een
nieuw woord vormen.
 Bad+kamer=
badkamer
 Bureau+stoel=
bureaustoel
 Fiets+sleutel=
fietssleutel
Wanneer moeten woorden aan elkaar?
 Als twee of meer woorden samen een nieuw woord vormen: operatiekamer,
vuilstortplaats, breedbeeldtelevisie
 Woorden met honderd en duizend: vijfhonderd, tweeduizend,
vijftienduizend
 Veel samengestelde werkwoorden: pianospelen, theedrinken, hardlopen
 Veel samengestelde bijv nw: berouwvol, veelzeggend, koolzuurhoudend
 Woorden die zijn gemaakt er/hier/daar/waar plus een voorzetsel




Hierdoor
Daarbij
Erover
Waarom
Bij samenstellingen krijg je soms een
koppelteken
Wanneer een
koppelteken?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Bij hele onoverzichtelijke
woorden
Bij samenstellingen waar
klinkers ‘botsen’
Bij letters, cijfers, tekens en
St of Sint
In woorden met voorvoegsel
als: ex/non/oud/niet
En voor een hoofdletter
ook bij Anti/ oer/ on/pro
Bij twee woorden die gelijk
zijn aan elkaar
Voorbeelden
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Huis-aan-huisblad, doehet-zelver
Zee-egel, na-apen, zoeven
20+-kaas, anwb-kantoor,
Sint-Lucaskerk
Ex-vrouw, non-stop, nietroker, oud-president
Anti-Amerikaans, oerHollands, pro-Russisch
Trainer-coach, ministerpresident
Even oefenen: aan elkaar of los/koppelteken?
 Bruine bonen soep
 Doe het zelf zaak
 80 jarige
 Auto onderdelen
 Hotel restaurant
 Zuid Holland
 Lange afstand raket
 Ex man
 Pro Russisch
Even oefenen: aan elkaar of los/koppelteken?
 Bruinebonensoep> één begrip, dus aan elkaar
 Doe-het-zelf-zaak> anders onoverzichtelijk
 80-jarige>samenstelling met cijfers
 Auto-onderdelen>klinkerbotsing
 Hotel-restaurant>gelijkwaardige delen
 Zuid-Holland>aardrijkskundige samenstelling
 Langeafstandsraket> één begrip, dus aan elkaar
 Ex-man>voorvoegsel ex
 Anti-Russisch> na anti een woord met hoofdletter? Dan een koppelteken.
 Voor- en nadelen
Wat valt je
op?>>>>>>>>
Probeer eens regel te
bedenken hiervoor.
Maak de onderstaande
zin maar eens af.
Je gebruikt het
weglatingsteken als
je…’’
 Hang- en sluitwerk
 Varkens- en kippenhouder
 Sloop- en breekwerk
Af en toe mag je een woord weglaten. Gebruik
dan het weglatingsteken
Wanneer gebruik je het
weglatingsteken?
Als je een deel van het
woord weglaat.
2. Let op!! Gebruik geen
weglatingsteken als je
een heel woord
weglaat!
1.
Voorbeelden
Voor- en nadelen
(voordelen en
nadelen) varkens- en
kippenhouder
(varkenshouder en
kippenhouder)
2. Oude en nieuwe
boeken
1.
Goed of fout? Fout>>>verbeter
Oude- en nieuwe boeken
Mooie- en lelijke kleren
Reken en taal methodes
Zon- en feestdagen
Antwoorden
Oude en nieuwe boeken> Fout, een heel woord is
weggelaten
Mooie- en lelijke kleren>Fout, een heel woord is
weggelaten
Reken- en taal methodes>Fout, een deel van het
woord is weggelaten, dus hier mag een weglatingsteken
Zon- en feestdagen>Goed> een deel van het woord is
weggelaten en vervangen door het weglatingsteken.