Meervoud - FC

Meervoud
Op deze pagina:
1.
2.
3.
4.
5.
Basis
Apostrof
Trema
Woorden op -s en -f
Enkele of dubbele medeklinker
Basis
Zoals zo vaak in het Nederlands hebben we voor de vorming van het meervoud een eenvoudig
principe, maar een rits uitzonderingen om het onszelf moeilijk te maken.
Het principe is:
Een -s krijgen de woorden van twee lettergrepen of meer, die eindigen op -el, -em, -en,
-er, of op -a, -e, -i, -o, -u en -y. Andere woorden krijgen -en.
Maar daar horen een paar opmerkingen bij:
Let vooral op de woorden op -y: baby-baby's, hobby-hobby's. Het Nederlands kent hier
dus een andere regel dan het Engels.
Er zijn behoorlijk wat uitzonderingen op deze regel, zonder dat daar regeltjes voor te
geven zijn (Koks, dictees, tralies)
Sommige woorden krijgen -eren (zoals eieren en runderen).
Traditionele beroepen die eindigen op -man krijgen in het meervoud -lui of -lieden
(koopman-kooplieden, maar noorman-noormannen).
Bij sommige woorden mag je kiezen (zoals bij aardappels/aardappelen).
Sommige woorden hebben twee vormen die een verschil in betekenis aanduiden (zoals
bladen en bladeren).
Bij sommige woorden is er een klinkerwisseling (schip-schepen)
Bij veel Latijnse woorden gebruiken we het Latijnse meervouden (chemicus-chemici).
Het lijkt gecompliceerder te worden, maar zij die met het Nederlands zijn
opgegroeid, zullen hier desalniettemin weinig problemen mee hebben. Voor hen
komen de problemen pas bij het schrijven. Vooral:
bij
bij
bij
bij
is.
het kiezen voor een apostrof,
het gebruiken van een trema,
het kiezen tussen s en z, en tussen f en v,
gevallen waarin een dubbele medeklinker logisch lijkt, maar niet correct
Daarom daarover meer.
Apostrof
Het meervoud van auto levert een uitspraakprobleem op als we gewoonweg een -s zouden
toevoegen. Immers: in autos zouden we de o van los uitspreken in plaats van de o van loos. We
zouden dat op kunnen lossen door twee o's te schrijven, maar dat is nu eenmaal niet de
"afspraak". Terwijl we een kleine auto als autootje spellen, schrijven we het meervoud als
auto's. Maar voor het meervoud van autootje is een apostrof juist niet nodig: we schrijven
autootjes. We zouden de regel hiervoor zo kunnen formuleren:
Een apostrof gebruiken we in het meervoud als een klinker eigenlijk verdubbeld zou
moeten worden vanwege de uitspraak.
Bij café hebben we dus geen apostrof nodig, vanwege het accent en bij essay en bureau hebben
we er evenmin eentje nodig. Maar als we buro willen schrijven (zolang het nog mag) moeten we
er in het meervoud buro's van maken.
Trema
Wanneer een woord op -ie eindigt, eindigt het meervoud doorgaans op -en. Om
uitspraakproblemen te voorkomen schrijven we daarbij een trema op de laatste e. Soms echter,
is die e de enige, soms zijn er twee. De regel daarvoor is:
Als het accent van een woord op de ie-uitgang valt, schrijven we voor het meervoud -
ieën, valt het accent er niet op, dan schrijven we -iën.
Dus: financiën en symfonieën.
Woorden op -s en -f
Veel woorden op een -f krijgen een -v: kloof-kloven, graaf-graven, dief-dieven. Helaas geldt dit
niet voor alle woorden op een -f (triomf-triomfen). De enige regelmatigheid die te ontdekken is,
is dat (meerlettergrepige) woorden met de uitgang -oof of -aaf, de f houden.
Dus: fotograaf-fotografen, filosoof-filosofen.
Minstens zo moeilijk is het bij woorden op een -s: sommige krijgen een -z, maar andere houden
de -s (kruis-kruisen naast kluis-kluizen). Er zit bij twijfel dus niets anders op dan het
woordenboek of het Groene Boekje te gebruiken.
Enkele of dubbele medeklinker
Als een woord eindigt op -ik, -es of -et en als het accent niet op de laatste lettergreep valt,
wordt de medeklinker niet verdubbeld. Dus: perzik-perziken, dreumes-dreumesen en lemmetlemmeten.
Maar let op: verwar de -es niet met -is of -us, want daarbij wordt de -s wel verdubbeld:
vonnis-vonnissen, krokus-krokussen.
( Bron: Taalthuis)