Klimaatverandering in de klas Mieke Brekelmans Oratierede Het

Klimaatverandering in de klas Mieke Brekelmans
Oratierede
Het gaat over de sociale betekenis van het klimaat in de klas. Het gaat om de interpersoonlijke
relaties. Doordat we klassikaal lesgeven leren de lln. vakinhoudelijk kennis en vaardigheden maar
doen ook sociale vaardigheden op.
Aard van de interacties in de klas geven:
Structuur
Warmte
samen vormen ze klassenklimaat. Dit klimaat is een cruciale factor bij leren en
Veiligheid
motivatie
In deze oratie gaat het om 3 vragen:
Is er sprake van klimaatverandering i de afgelopen 25 jaar
Verandert het klimaat gedurende loopbaan van de docent
Hoe ontwikkelt zich het klimaat in de eerste 3 maanden in de klas.
De basis wordt gevormd door :
De interactie docent leerling
dit noemen we de interactiesetting. Deze
De interactie tussen de leerlingen onderling
komt tot stand op basis van beelden van elkaar=
interpersoonlijke perceptie
Interpersoonlijke perceptie komt tot stand door:
Perceptie docent leerling
Perceptie leerling docent
Perceptie leerling-leerling
Definitie klassenklimaat: totaal aan interpersoonlijke relaties tussen docent en lln. en lln. onderling
Brekelmans stelt dat gaat over het beeld van de leerling over de docent. Het gaat om de betekenis
die de lln. er zelf aan geeft wat er in de klas gebeurt en daarmee krijg je inzicht in het leerproces en
de leeropbrengst.
Personmodel Kenny: maakt onderscheid in de bronnen die zorgen voor variantie in interpersoonlijke
percepties. Er worden 6 bronnen onderscheiden:
1. Personality
= hoe de persoon in algemeen door anderen wordt ervaren
2. Error
= het deel van de interpersoonlijke perceptie van gedragingen dat niet
gedeeld wordt door anderen en geen verband houdt met de interpretatie
van andere gedragingen
3. Residual
= unieke persoonlijke element in de stereo typering
4. stererotype
= gebaseerd op formele functie die iemand heeft b.v. docent en fysieke
voorkomen
5. opinion
= unieke element in de mening over de persoonlijkheid van anderen
6. norm
= de gedeelde interpersoonlijke betekenis die in het algemeen worden
toegekend aan bep. Specifieke gedragingen
Drie van 6 bronnen zijn interpretaties die mensen met elkaar delen en die samen een oordeel
vormen over de persoon. STEREOTYPE, NORM en PERSONALITY. De andere drie betreffen private
interpretaties in de interpersoonlijk perceptie.
In het geval van school:
1. Componenten die de lln. met elkaar delen
a. Algemeen onder lln. gangbare stereotyperingen voor docenten
b. De door de lln. gedeelde mening over de persoonlijkheid
c. Betekenis die lln. toekennen aan specifieke gedragingen van docenten
1
20-7-2017
2. Unieke persoonlijke elementen van de leerling
Interpersoonlijke woorden die mensen zeggen kun je een plaats geven in een cirkel= circumplex
Voor docenten kan je ook een circumplex maken. De cirkel brengt in beeld dat interpersoonlijke
betrekkingen een conglomeratie is van twee dimensies. De twee dimensies zijn invloed en nabijheid.
Invloed kan gedefinieerd worden als de mate waarin de docent controle over interactie heeft
Nabijheid kan gedefinieerd worden als de mate waarin de lln het gevoel heeft begrepen te worden.
Autoritaire
•dwingend
relatie
Strenge
discipline
Weinig
mogelijkheden
eigen initiatief
corrigerend
lln.
I
n
v
l
o
e
d
psychische
controle
•sturend
gedragscontrole
Gezaghebbende
relatie
Lessen
gestructureerd en
ontspannen
vriendelijk
nabijheid
ontevreden
Wanordelijke
relatie
Onaangenaam
karakter
Regelmatig
dreigen met straf
begrijpend
•inschikkelijk
•onzeker
Tolerante relatie
zorg voor lln.
Vriendelijke sfeer
rommelig
Interpersoonlijke cirkel docent
Gedragscontrole= het creeeren van een gestructureerde omgeving. De structuur zorgt voor
verwachtingen die passen bij de structuur. Dit biedt de lln. ruimte en autonomie en zij kunnen zelf
beslissingen nemen
Psychische controle= docent regelt het gedrag van lln. door druk, door het stellen van eisen en
gerichtheid op gehoorzamen. Beperkt juist de autonomie en de ruimte van de lln. Roept negatieve
gevoelens op tov docent, leidt af.
Gedragscontrole is nodig in een klas van 25 lln.
Deze interpersoonlijke cirkel kan je in beeld brengen met een vragenlijst VIL (vragenlijst inpersoonlijk
gedrag leraarsgedrag)
Gewenst klimaat
Om dit te weten moet je ook bepalen wat een gewenst klimaat is. De interpersoonlijke cirkel levert
geen info op over gewenst klimaat. Drie bronnen”
a. Onderzoek naar verbanden tussen docent-lln. relatie en leeropbrengsten
b. Onderzoek naar verbanden docent-lln. relatie en kwaliteit beroepsuitoefening
(arbeidsstificatie, burnout drop out)
c. Onderzoek dat in beeld brengt welke docent lln relatie volgens lkr en lln, maar ook door
minder direct betrokkenen zoals ouders en maatschappelijke groeperingen, gewenst is.
De ideale docent wordt beschouwd als iemand zie zowel gezaghebbend als vriendelijk is.
Gepositioneerd in de cirkel komt het in de rechterbovenhoek te staan. Blauw zijn vlakken die
klassenklimaat aangeven.
2
20-7-2017
Lln. die meer van hun docenten meer invloed en nabijheid ervaren hebben hogere cognitieve
opbrengsten (gestandaardiseerde toetsen, cijfers opdrachten en rapportcijfers)
Ook affectieve leeropbrengsten( plezier in het vak, nut en relevantie van het vak, vertrouwen van lln
over eigen functioneren in vak, inzet voor het vak, doelmatigheidsverwachting en motivatie voor
school in het algemeen) zijn eveneens hoger.
Tot slot zorgt nabijheid van de docent dat lln. meer actiever participeren in het leerproces.
De ervaren relatie met de lln. zijn de belangrijkste reden van docent om in begin loopbaan naar
andere baan over te stappen. Voor oudere docenten komt dit tot uiting in stress en burn out
Bij gewenst klimaat hoort dus een docent-lln. relatie waarin de docent gezien wordt als degene die
verantwoordelijk is voor de structuur in de klassikale leeromgeving, die zorgzaam is voor de lln. Een
zekere mate van de dimensie INVLOED is gewenst in combinatie met een behoorlijke mate van
NABIJHEID.
Vier perspectieven om rol van de docent te analyseren:
1. VAKINHOUDELIJK PERSPECTIEF Studie van kennis, concepten, theorieën ik inzet en hoe
daarmee bijgedragen orden aan uitbreiding van kennis.
2. LEERACTIVITEITENPERSPECTIEF welke activiteiten worden opgeroepen door docent zodat de
lln. regie neemt over zijn eigen leerproces
3. OPVOEDINGSPERSPECTIEF welke bijdrage de docent levert aan de ontwikkeling van normen
en waarden om als burger te participeren in de maatschappij
4. INTERPERSOONLIJK PERSPECTIEF welke bijdrage aan de relatie wordt geleverd door de
docent
Het gaat er dus om je multidisciplinair moet kijken om een allesomvattend beeld te schetsen van de
docent. Taak van docent complex:
1. Creeeren van een goed sociaal klimaat
2. Inbrengen van juiste kennis
3. Aansturen van relevante leeractiviteiten
4. Opvoeden
Klimaatverandering in de afgelopen 25 jaar VO
Klassenklimaat is in de afgelopen 25 jaar stabiel gebleven. Gewenste docent-lln. relatie is ook niet
veranderd. Lln. willen docent die zorgzaam is en structuur biedt.
Klimaatverandering gedurende loopbaan docent
In het algemeen sprake van een toenemende invloed van de docent in eerste jaren in loopbaan. Dit is
een positieve ontwikkeling richting gewenst klimaat. (niet voor alle docenten haalbaar)
Eerste 10 jaar toename ervaren nabijheid docenten bij lln. daarna lichte afname.
Vergelijken 4 groepen docenten: LIO, 1-3 jaar ervaring, 10 jaar ervaring en meer dan 25 jaar ervaring:
LIO klimaat meest tolerant. Daarna neemt gezag toe van docent. Langer in het onderwijs meer
emotionele afstand en meer autoritair karakter.
Klimaatverandering bij start van schooljaar
Ambady en rosenthal hebben aangetoond dat lln. maar weinig tijd nodig hebben om zich een beeld
te vormen van de docent.
Belangrijke vaardigheden als docent:
Scientist practioner
=
3
onderzoek doen in het kader van kwaliteitsverbetering en
innovatie in het onderwijs en van het beroep docent
20-7-2017
relective practioner
4
=
in staat zijn om op geordende wijze te reflecteren op
werkzaamheden zodanig, dat, indien gewenst, wijzigingen
kunnen worden aangebracht. Praktijkervaringen tillen op
metaniveau gekoppeld aan literatuur en onderzoek. Betere
onderbouwing eigen handelen
20-7-2017