Consumentengids 12 december 2016 test knackebrod

TEST VOLKOREN-KNÄCKEBRÖD
T VOLKOREN
H
MAAR VIER ZIJN EC
KNAPPERIGE
MISLEIDERS
©
38
CONSUMENTENGIDS DECEMBER 2016
TEKST NELLEKE POLDERMAN
Altijd boterhammen bij het ontbijt en de lunch is
maar saai. Niet gek dus dat je af en toe naar een
cracker grijpt. Welke merken volkoren-knäckebröd
zijn dan een lekkere én gezonde keus?
­
©
WAT IS
KNÄCKEBRÖD?
Van Dale om­
schrijft knäcke­
bröd als ‘bros
Zweeds brood, in
platte schijven ge­
bakken’. Letterlijk
is de vertaling uit
het Zweeds: ‘knap­
perig brood’.
In de simpelste
vorm bestaat
knäckebröd uit
roggemeel, water
en zout. Veel
varianten bevat­
ten ook andere
ingrediënten.
Het deeg wordt
kort en heet ge­
bakken en daarna
wordt het baksel
gedroogd. Pas na
het bakken wordt
het in kleinere
plakken gezaagd.
Knäckebröd bevat
weinig vocht
en is daarom in
vergelijking met
brood krokanter
en een stuk langer
te bewaren.
CONSUMENTENBOND.NL
De vertaling
is letterlijk:
‘knapperig
brood’
De simpelste
vorm bestaat
uit roggemeel,
water en zout
In 1960 verscheen het eerste knäcke­
bröd – van Wasa – in de Nederlandse
winkels. Veel keus was er toen niet.
Inmiddels is het assortiment enorm
uitgebreid: er is knäckebröd met spelt,
haver, zuurdesem en sesam, ‘goudbros’ en ‘lichtgewicht’ knäckebröd en
‘oerknäckebröd’. Bijna elk merk heeft
een variant die volkoren-knäckebröd
heet. Die laatste onderwierpen we
aan een test: 43 liefhebbers proefden
10 merken en we onderzochten de
voedingswaarde.
Het resultaat is duidelijk: alle merken
– ook de A-merken Bolletje en Wasa –
moeten hun meerdere erkennen in
het knäckebröd van Fjord. En dat is
ook nog eens de goedkoopste: voor
maar €0,45 koop je een pak. De
crackers scoren goed als het gaat
om de voedingswaarde: ze zijn niet
zo zout, bevatten flink veel vezels en
niet te veel ongezond vet. En ze vallen
in de smaak bij het consumenten­
panel. ‘Eindelijk een lekkere volkorencracker’, verzucht een van de proevers. ‘Heerlijke cracker, eet lekker weg,
ziet er goed uit en “smaakt” gezond’,
vindt een ander. Sommige proevers
vinden hem wat te bitter, maar de
meerderheid heeft daar geen last van
en vindt deze cracker bovendien precies luchtig en krokant genoeg.
Dat laatste geldt ook voor het volkoren-knäckebröd van Bolletje. Met de
smaak is niets mis, maar met de voedingswaarde wel. Zo zegt een van de
proevers: ‘De smaak is prima, al kan ik
niet zeggen dat de cracker echt naar
volkoren smaakt’. Daarmee slaat hij
de spijker op de kop: het is namelijk
geen echt volkoren-knäckebröd. Uit
de ingrediëntenlijst blijkt dat er behalve volkorenmeel ook bloem in zit.
Bloem is meel waar de kiemen en ze-
melen uit zijn gehaald. Het is minder
gezond dan volkorenmeel, want er
zitten veel minder vezels, B-vitaminen
en mineralen in. Bolletje’s knäckebröd
bestaat voor iets meer dan de helft
uit volkorenmeel en verder vooral uit
bloem. Daarom zitten er veel minder
vezels in dan in het knäckebröd van
Fjord (12 gram tegenover 22 gram
vezels per 100 gram). Dat is jammer,
want vezels zijn onder meer belangrijk voor een gezonde spijsvertering.
VERKEERDE SUGGESTIE
Bolletje is niet de enige die zijn
knäcke­bröd volkoren noemt terwijl
het maar voor een deel volkoren is.
Maar liefst zes van de tien merken
suggereren op de verpakking dat je
gezonder bezig bent dan in werkelijkheid het geval is. Ze zijn in de tabel
te herkennen aan twee sterren op
het onderdeel vezels. We vroegen
aan deze merken, die waarschijnlijk
allemaal van de fabrikant van Bolletje
komen, waarom ze dat doen.
Volgens Albert Heijn en Bolletje is het
technisch niet altijd mogelijk om met
alleen vol­korenmeel te bakken. Dat
kan volgens hen ten koste gaan van
de brosheid en luchtigheid.
Fabrikanten mogen er natuurlijk >>
Het knäckebröd van Bolletje
bevat veel bloem
en kun je niet
echt volkoren
noemen”
CONSUMENTENGIDS DECEMBER 2016
39
TEST VOLKOREN-KNÄCKEBRÖD
88% vindt dat
het knäckebröd
van Aldi te veel
geluid maakt”
nd
bo
B
bo
um
s
s
e n te n
TE KOO
ES
P
co n
um
nd
UIT DE T
co n
TE
T
ES
BES
DE UITBLINKERS
e n te n
©
FJORD VOLKOREN ROGGE
Prijs: €0,45 (250 gram)
Testoordeel: 7,7
De allergoedkoopste. No-nonsense knäcke­
bröd, dat bestaat uit alleen volkorenroggemeel, zout (niet te veel) en water. Het bevat
ook veel vezels. Fjord komt uit Engeland
en is in Nederland te koop bij onder andere
Jumbo, Plus, Dirk en Coop.
BOLLETJE VOLKOREN
KNÄCKEBRÖD
Prijs: €1,13 (300 gram)
Testoordeel: 6,4
Het lekkerst volgens het smaakpanel, maar
Bolletje laat steken vallen als het gaat om
de voedingswaarde. De crackers zijn niet
echt volkoren en bevatten behoorlijk wat
zout en verzadigd vet. Ze zitten in een doos
met vijf pakjes van vier stuks.
40
CONSUMENTENGIDS DECEMBER 2016
voor kiezen om ook bloem te gebruiken. Maar noem het product dan niet
volkoren! Dan is het veel te onduidelijk dat dit geen echt volkorenproduct
is. De fabrikanten beroepen zich op in
het verleden gemaakte afspraken met
de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Als 50% van de
gebruikte granen volkoren is en het
aandeel volkoren in de ingrediëntenlijst staat, mag de benaming volkoren gebruikt worden, zo zeggen de
fabrikanten.
De NVWA laat weten dat deze afspraak dateert van eind jaren 80. Volgens de Consumentenbond zet dit de
deur open voor volkorenbedrog en
dat leidt tot verwarring bij consumenten. Net als bij brood moet je ervan
op aan kunnen dat als je volkoren
koopt, het ook echt volkoren is. Want
waarom zou er op dit punt verschil
moeten zijn tussen knäckebröd en
brood? De Consumentenbond vindt
dat deze uitspraak van de NVWA nodig aan herziening toe is. We gaan dit
daarom aankaarten bij de NVWA.
DONKERE KLEUR
Zonder etiket valt niet te bepalen of
je met echt volkoren-knäckebröd van
doen hebt. Op het uiterlijk kun je vaak
niet afgaan. Zo ziet EkoPlaza’s variant
er volgens veel panelleden niet als
volkoren-knäckebröd uit, maar is
dit wel. En de meesten vinden die
van Jumbo er wel echt als volkoren
uitzien, maar die is dat niet. Vermoedelijk worden de proevers op het
verkeerde been gezet door de kleur.
Het Jumbo-knäckebröd is vrij donker
en dat associëren we nu eenmaal
vaak met volkoren. Maar die kleur
komt ook van gerstemoutextract en
gerstemoutmeel dat er, net als bij een
paar andere merken, in zit.
Van de tien onderzochte merken
knäckebröd zijn er maar vier gemaakt
van enkel volkorenmeel. Van deze
vier valt EkoPlaza na Fjord het meest
in de smaak bij de proevers. Helaas
gaat EkoPlaza de mist in met de
hoeveelheid zout. Deze crackers zijn
verreweg het zoutst: 100 gram bevat
1,5 gram zout. Dat is meer dan twee
keer zo veel als er in die van Fjord
zit. Ook EkoPlaza ziet dat in als we
de winkelketen met de testresultaten
confronteren: ‘Wij zien een duidelijk
verbeterpunt op het gebied van zout’.
Wasa verhoogde recentelijk het
volkorengehalte van 73 naar 100%.
Een positieve stap, maar de proevers
zijn niet helemaal tevreden over de
smaak. Hij is te droog, vindt de helft
van de proevers. De volkorenvariant
van Hema vinden ze niet krokant
genoeg. En krokant­heid is nu juist
waarom velen voor crackers vallen.
TE VEEL GELUID
Te weinig krokant is dus niet goed,
maar te veel ook niet. Vooral die van
Aldi en ook die van Plus zijn té krokant en niet luchtig genoeg, vinden
veel proevers. Een van hen is bij die
van Aldi zelfs bang om zijn tanden
te breken, zo hard is de cracker.
Beide supermarkten melden dat hun
knäcke­bröd inmiddels anders wordt
gebakken. ‘We vonden het wat
hard. Nu is het brosser’, meldt Plus.
Aldi geeft aan dat zijn knäckebröd
voortaan ‘bruiner gebakken, brosser
en voller van smaak’ zal zijn. Hopelijk
lost dat ook Aldi’s andere probleem
op: maar liefst 88% van ons panel
vindt dat het knäckebröd te veel
geluid maakt bij het kauwen.
Bij het beoordelen van de ingrediënten valt op dat het aantal ingrediënten enorm uiteenloopt bij de
verschillende merken. Knäckebröd
van Fjord en EkoPlaza bestaat
alleen uit volkorenroggemeel, zout
en water. Water staat vanwege de
kleine hoeveelheid niet op het etiket.
Bolletje en Jumbo bevatten naast
rogge behoorlijk wat tarwe. Dit zorgt
ervoor dat er wat minder vezels in
zitten: volkorenmeel van rogge bevat
meer vezels dan volkorenmeel van
tarwe. Verder voegt vooral Bolletje
behoorlijk wat plantaardige olie toe.
‘Voor een aangename brosse inbeet’,
zo zegt Bolletje zelf. Jammer is wel
dat dit ook zorgt voor meer ver­
zadigd vet.
OPHEF
Een minpunt is ook dat geen van de
onderzochte merken bakkerszout
gebruikt. Bakkerszout bevat jodium
en dat heb je nodig om je schildklier
goed te laten functioneren. De meeste
broodbakkers gebruiken daarom, op
advies van de Gezondheidsraad, wel
bakkerszout. Wie brood dus steevast
vervangt door knäckebröd loopt
jodium mis. Het is lastig om zonder
bakkerszout voldoende jodium binnen
te krijgen, want be­halve in zeevis en ei­
eren zit het van nature weinig in dage­
lijkse voedingsmiddelen. Bolletje meldt
dat het geen bakkerszout gebruikt om­
dat de Europese landen verschillende
eisen stellen aan het jodiumgehalte in
zout. ‘Om de complexiteit in de dose­
ring en daarmee de foutkans te beper­
ken, gebruiken we geen bakkerszout.’
Dit is opmerkelijk als je bedenkt dat
Bolletje er wel in slaagt om in Neder­
land zo’n tien soorten knäckebröd en
diverse huismerken te produceren, met
allemaal een nét andere receptuur. <<
Sommige varianten bevatten ook
gist, rijsmiddelen en paneermeel. Ook
suiker treffen we aan in de ingrediën­
tenlijsten. Daar komen aanbieders
niet altijd mee weg. Albert Heijn
maakte enkele maanden geleden een
pijnlijke fout, door over te stappen op
volkoren-knäckebröd van een andere
leverancier. Deze variant – die door
ons getest is – bevat meer suiker, kilo­
calorieën en verzadigd vet en minder
vezels dan de oude. Niet bepaald een
verbetering. Dit zorgde met name op
social media voor ophef onder consu­
menten, waarna Albert Heijn aankon­
digde met een wéér nieuwe variant te
komen. Deze ligt volgens Albert Heijn
vanaf november in de winkels en zal
geen toegevoegde suikers bevatten.
Helaas is de nieuwe versie nog steeds
niet 100% volkoren. Ook in het volko­
ren-knäckebrod van Jumbo, Lidl, Aldi
en Plus zit suiker; ongeveer eenvijfde
suikerklontje per stuk.
©
BROOD OF
KNÄCKEBRÖD?
Af en toe brood vervangen door
knäckebröd is prima voor de variatie.
Anderhalf tot twee stuks leveren ongeveer net zo veel energie als één snee
brood, namelijk zo’n 80 kilocalorieën.
Meestal krijg je daarmee iets minder
zout binnen en juist meer vezels dan
met brood. Maar jodium – onmisbaar
voor de schildklier – ontbreekt in
knäckebröd en zit meestal wel in
brood. Ook gebruik je bij knäckebrod
vaak wat meer beleg, omdat je meer
stuks eet. Aangezien juist het beleg
vaak veel zout, suiker of verzadigd
vet bevat, doet dat weer wat af aan
de plussen van knäckebröd. Tot slot
moet je bij volkoren-knäckebröd goed
opletten of het wel echt volkoren is.
Dat zit bij brood wel snor, want daarbij
is de term volkoren alleen toegestaan
als al het meel volkoren is.
TN
«««««
«««««
««««
ŸŸ
€1,03
7,2
260
€0,40
«««
««««
«««««
«««««
«««««
ŸŸ
€1,00
7,0
250
€0,40
«««
«««
«««««
«««««
«««
Ÿ
ET
5%
«««««
V
10%
««««
V
20%
€0,18
Weging voor Testoordeel
1
Fjord
2
Wasa
3
Hema
K
H RO
EI K
D A
ET
IK
ET
S
EL
EZ
T
U
ZO
A
A
SM
U
O
IN
H
K
D
R
20%
250
R
TE
ST
O
O
R
TP
H
IC
(G
R
A
M
PR
)
10 IJ
0 S
G PE
R R
A
M
D
S
IJ
PE
TY
&
K
45%
7,7
M
ER
EE
L
Test volkoren-knäckebröd
€0,45
4
EkoPlaza (biologisch)
€1,59
6,9
250
€0,64
««««
««
«««««
«««««
««««
Ÿ
5
Albert Heijn*
€0,71
6,4
300
€0,24
««««
««««
««
««
«««««
ŸŸŸ
6
Plus**
€0,53
6,4
225
€0,24
««««
«««««
««
««
«««««
ŸŸŸ
7
Bolletje
€1,13
6,4
300
€0,38
«««««
«««
««
«
«««««
ŸŸ
8
Lidl Rivercote
€0,71
6,3
300
€0,24
««««
«««««
««
««
««««
ŸŸŸ
9
10
Jumbo
€0,60
6,3
225
€0,27
««««
«««
««
««
«««««
ŸŸ
Aldi Van Vlegelaar**
€0,89
6,0
375
€0,24
«««
«««««
««
««
«««««
ŸŸŸ
Beste uit de Test
Beste Koop • Fjord, Wasa en Bolletje zijn te koop bij diverse supermarkten • Hoe meer sterren, des te beter • Bij krokantheid: hoe
meer bolletjes, des te knapperiger • * Dit product is niet meer verkrijgbaar (zie tekst hierboven onder ‘ophef’) • ** Plus en Aldi melden dat hun knäckebröd
inmiddels anders gebakken wordt; de voedingswaarde is onveranderd.
CONSUMENTENBOND.NL
CONSUMENTENGIDS DECEMBER 2016
41
SMAAKT DIT NAAR MEER?
Ontdek gratis 2 maanden* lang alle tests
en tips van de Consumentenbond.
Ja, ik wil gratis kennismaken
Ik ontvang liever de nieuwsbrief
©
nummer 11 • november 2016 • €7
ebben even beide Vijselaars erin
DAAR STA JE DAN
Waar blij de pechhulp?
64 TV’S GETEST
Steeds groter en met meer snufjes
Zuinige vaatwasser neemt de tijd
+ Hummus Vaak net mayonaise
CG1611_Cover.indd 1
KINDERMARKETING
Zo pakken fabrikanten kleintjes in
Te hoge reserves zorgverzekeraars
+ Vliegtickets Toch nog extra kosten
BESCHERM JE PC
Wat te doen tegen gijzelsoftware
De beste energieleverancier
+ Prijspeiling Drogisterijartikelen
12-10-16 10:01
*) maandelijks opzegbaar, ook tijdens de eerste 2 maanden