Hoe herken je en ga je om met angst en depressie
advertisement
08-12-16 Herkennen van en omgaan met Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Angst en Depressie • Kennis over angst en depressie bij (oudere) mensen met een verstandelijke • Risicofactoren beperking Dr. Heidi Hermans Gedragsdeskundige Amarant Groep Psychische problemen en verstandelijke beperking Psychische problemen en verstandelijke beperking Hebben ouderen met een verstandelijke beperking Hebben ouderen met een verstandelijke beperking q even veel q even veel q vaker V q vaker q minder vaak q minder vaak psychische problemen? psychische problemen? Psychische problemen en verstandelijke beperking Psychische problemen en verstandelijke beperking Over het algemeen komen psychische problemen vaker voor bij ouderen met een verstandelijke beperking, maar…. 1 08-12-16 Angst Prevalentie Angststoornissen 10% Vechten of vluchten • Vermijding 10% • Structuur 8% 6% 4% • Beschikbaarheid zorg 4% 2% 0% Ouderen Ouderen VB zonder VB Wat voel je als je bang bent? Ouderen met angst Wie zijn angstig? 30% 20% 10% 0% LVG 1 MVG EVG/ZEVG • Lichte verstandelijke beperking • Depressie • Weinig sociale contacten 2 08-12-16 Hoe zie je of een cliënt bang is? Symptomen angst • Lichamelijke symptomen Zweten; verhoogde hartslag; maagpijn/misselijk; versneld ademen; trillen; benauwdheid; diarree/vaak plassen • Zorgen maken/ piekeren • Vermijding • Irritatie/ frustratie • (Toename van) probleemgedrag Wie van de drie?! Wie van de drie?! Herkennen angst Begeleiding/behandeling angst • Diagnostiek • Observatie (video) • Vragenlijsten • Anamnese • Identificeer het ABC (activating event, behaviour, consequence) • Aanleiding • Gedrag • Gevolg • Slaaponderzoek • Weerbaarheid vergroten • Beschermende factoren creëren – Slaapkwaliteit – Steun – Oefenen – Andere stress verminderen • Precieze oorzaak angst achterhalen (i.p.v. vermijden) • Medicatie • Medische aandoeningen 3 08-12-16 Depressie Prevalentie depressie 10% 8% 8% 6% 2% 4% 2% 0% Ouderen VB Wie zijn depressief? • Angst • Chronische aandoeningen • Beperkte vaardigheden in het dagelijks leven • Life events Symptomen depressie Ouderen zonder VB Symptomen depressie • • • • • • • • • • • • • Sombere stemming/ huilen Verlies van plezier/interesse in activiteiten Veranderde eetlust/ gewichtsverandering Slaapproblemen Traagheid of onrust Vermoeidheid Gevoelens van minderwaardigheid/ schuldgevoelens Verminderde concentratie Gedachtes over de dood Prikkelbaar Toename probleemgedrag/ automutilatie Achteruitgang vaardigheden Obstipatie Wie van de drie?! • Sombere stemming/ huilen • Verlies van plezier/interesse in activiteiten • Vermoeidheid • Prikkelbaar • Toename probleemgedrag/ automutilatie • Achteruitgang vaardigheden 4 08-12-16 Toos Wie van de drie?! Lichamelijke klachten Meer hulp nodig bij ADL Somberheid Niet naar dagbesteding willen Vermoeid, veel slapen Vaker vragen of ze ‘t goed doet Toos Herkennen depressie AnBdepressiva • Diagnostiek in goede en slechte tijden • Vragenlijsten, interviews, anamnese Herstel contact met dochter • Observatie (video) • Familieanamnese Minder veeleisende omgeving Parkiet • Spanningen/ stress • Slaaponderzoek • Lichamelijk onderzoek (differentiaal diagnostiek) Verschillen depressie, dementie en delier Begeleiding/behandeling depressie • Activering • Beweging (in de buitenlucht) • Lichttherapie • Medicatie • Verminderen stress • Slaapkwaliteit verbeteren 5 08-12-16 Verschillen depressie, dementie en delier Depressie Dementie Delier Begin Geleidelijk Sluipend Acuut Beloop Dagschommelingen Langzaam progressief Symptomen fluctueren over etmaal Bewustzijn/ aandacht Bewustzijn/ aandacht ongestoord In beginstadium: Gedaald bewustzijn bewustzijn/ aandacht met gestoorde ongestoord aandacht Oriëntatie Ongestoord Gestoord Gestoord Geheugen Geheugen intact Korte en lange termijn geheugen gestoord Korte termijn geheugen gestoord Doorgaans afwezig Doorgaans afwezig in beginstadia Doorgaans aanwezig Hallucinaties en wanen Pag. 31 Life events 19 juni 2007 Life events checklist Life events • 97% ≥ 2 life events • 51% ≥ 2 negatieve life events • Kruis de life events die u in de afgelopen 12 maanden heeft meegemaakt. • Tel uw totaal aantal life events. 160 140 120 100 n 80 60 40 20 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 >11 • Gemiddeld 6 life events • Gemiddeld 2 negatieve life events Top 5 life events Opstapelingseffect life events 1. Structurele verandering in personeel (85%) 2. Nieuwe medebewoner (55%) 3. Lichte lichamelijke ziekte (47%) 4. Nieuwe persoonlijk begeleider (40%) 5. Problemen met een medebewoner (38%) 6 08-12-16 Opstapelingseffect life events Individueel effect life events Verschil geldt ook voor depressieve stoornis Chronische aandoeningen • • • • Lichte ziekte of verwonding Problemen met een medebewoner Vermindering of verlies van mobiliteit Verlies van vrijetijdsbesteding Chronische aandoeningen 100% 40% Score depressieschaal 56,4% 60% 20 82,0% 81,3% 80% 15 10 5 0 0 1 2 3 4 5 >6 Aantal chronische aandoeningen 20% 0% VB Algemene populatie Verpleeghuispopulatie Andere invloeden op het psychisch welzijn Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? • Minder of andere copingstrategieën • Minder controle over leven • Overvraging • Ondervraging • Minder sociale steun • Verband tussen depressie en chronische aandoeningen • Verband tussen angst en depressie • Verband tussen life events, angst en depressie • Andere woonsituatie 7 08-12-16 Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Life events Angst Depressie Drie tips/adviezen Chronische aandoeningen www.onbeperktgezond.nl [email protected] 8
