Van draaglast naar draagkracht! - Steunpunt Mantelzorg Land van

“Van draaglast naar draagkracht!”
Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011
Het Steunpunt Mantelzorg viert in 2012 haar tienjarig
bestaan. Sinds de invoering van de Wet Maatschappelijke
Ondersteuning (WMO in 2007) zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de mantelzorgondersteuning. Maatschappelijke ontwikkelingen, veranderingen in de wet- en regelgeving en bezuinigingen op het terrein van zorg en welzijn
hebben direct gevolgen voor mantelzorgers en vrijwilligers.
Door de kanteling van de WMO, zijn hulpvragers zelf meer
verantwoordelijk voor het inschakelen van hulp binnen
hun eigen kring, zoals familie of buren, kortom mantelzorgers. Hierdoor neemt de druk op mantelzorg toe.
Om overbelasting te voorkomen bij mantelzorgers, ziet het
Steunpunt Mantelzorg herkenning en maatschappelijke
erkenning van de mantelzorg als één van de belangrijkste
taken.
Door de herkenning en erkenning wil het Steunpunt de
draagkracht van de mantelzorger vergroten, om zo overbelasting te voorkomen. De bedoeling is dat mantelzorgers
de zorg (langer) vol kunnen houden en mensen zolang
mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en regie over
hun eigen leven behouden.
In dit jaarverslag geven we een beeld over het werk van
Steunpunt Mantelzorg. Het is een greep uit ons werk.
Verdere informatie vind u op onze website:
www.mantelzorglvc.nl.
Hebt u naar aanleiding van het lezen van dit verslag suggesties of hebt u ideeën wat uw organisatie voor mantelzorgers zou kunnen betekenen, neem dan contact op met
Steunpunt Mantelzorg.
Boxmeer, maart 2012
Marjo Mooren, Coördinator Steunpunt Mantelzorg
Het Steunpunt Mantelzorg richt zich op mantelzorgers die
intensief en/of langdurig voor een naaste zorgen, ook
wanneer deze naaste is opgenomen in een zorginstelling.
Het betreft mantelzorgers die zorgen voor: mensen met
een psychiatrische problematiek, psychogeriatrische patiënten, chronisch zieken, mensen en kinderen met een
lichamelijke en/of verstandelijke beperking, hulpbehoevende ouderen.
In het kader van informatie en voorlichting betrekt het
steunpunt ook organisaties op het gebied van zorg en
welzijn in de zorg voor mantelzorgers.
Mantelzorgers Land van Cuijk cijfers 2011
Gemeente
Inwonersaantal
Inwonersaantal Aantal mantel18 jaar of ouder zorgers 18 jaar
of ouder
Mantelzorgers
die lang of intensief zorgen
Mantel-zorgers
die lang en intensief zorgen
Zwaar- of
over-belaste
mantelzorgers
Boxmeer
Cuijk
Grave
Mill en Sint HuSint Anthonis
28.581
24.580
13.044
11.001
11.796
21.643
19.176
10.210
8.599
8.931
4.328
3.835
2.042
1.719
1.786
1.817
1.610
858
722
750
788
677
359
303
325
6.059
5.210
2.765
2.332
2.500
Inwonersaantallen zijn gebaseerd op CBS-gegevens
Aantallen mantelzorgers zijn gerelateerd aan de aantallen zoals opgenomen in de publicatie
‘Mantelzorg uit de doeken’ van het Sociaal Cultureel Planbureau (2010).
Informatie, advies en begeleiding
Individueel:
Mantelzorg overkomt je en op het moment dat je voor een
ander zorgt, kan dit veel vragen oproepen. Vragen over ziekte,
maar ook over het ondersteuningsaanbod, regelingen en alles
wat te maken heeft met zorgen voor een ander.
Het Steunpunt Mantelzorg ondersteunt en biedt begeleiding bij
het vinden van de juiste mogelijkheden, het zetten van stappen
naar instanties en het maken van keuzes.
Indien nodig kan er bemiddeld worden. De informatie wordt
op diverse manieren aangeboden, aansluitend bij verschillende
situaties en behoeften: mondeling, telefonisch, via website en
de nieuwsbrief.
Veel mantelzorgers willen graag hun verhaal kwijt en hebben
behoefte aan een luisterend oor. De mantelzorgconsulent biedt
emotionele ondersteuning in persoonlijke gesprekken over bijv.
het omgaan met gevoelens van verlies, stress en belasting.
Afhankelijk van wat de mantelzorger wil, kan een gesprek plaats
vinden op kantoor of bij de mantelzorger thuis.
Groepsgewijze informatieverstrekking aan
mantelzorgers:
Themabijeenkomsten en Cursussen:
De thema-avonden en cursussen worden roulerend per
gemeente gegeven, maar zijn voor alle mantelzorgers in het
Land van Cuijk.
Met regelmaat worden er themabijeenkomsten georganiseerd
voor mantelzorgers, over actuele onderwerpen die voor
mantelzorgers van belang kunnen zijn, bijv: “Omgaan met tijd”,
Mantelzorg en Autisme, Bezuiningen in de zorg en de gevolgen
voor mantelzorgers, enz.
Verder is de cursus de “Zorg de Baas” in Cuijk van start gegaan.
Tijdens de cursus krijgen mantelzorgers, die intensief zorgen
voor hun naaste, handvatten aangereikt om meer grip te krijgen
op hun eigen situatie.
Een compleet overzicht van cursussen staat op de website:
www.mantelzorglvc.nl vermeld.
Waarom heeft nooit iemand mij verteld
dat ik mantelzorger ben?
Lotgenotencontacten
Door samen met lotgenoten ervaringen te delen, ervaren
mantelzorgers vaak emotionele steun. Tijdens de maandelijkse contactochtenden worden informatieve onderwerpen en/of
ontspannende activiteiten georganiseerd. Daarnaast is er
voldoende ruimte om ervaringen uit te wisselen met elkaar.
De mantelzorgers reiken zelf de ideeën en onderwerpen aan.
Zo zijn er enkele excursies geweest naar o.a. het nieuwe
Maasziekenhuis Pantein, zorgcentrum St. Anna, het “Slimste huis”,
een demonstratiehuis met technische hulpmiddelen.
Ook zijn mantelzorgers in gesprek gegaan met Emile Roemer
en is er uitleg gegeven door een fysiotherapeut over o.a. tillen,
bukken,loopbegeleiding . Deze contactochtenden worden bezocht
door gemiddeld 17-19 mantelzorgers.
Ook kunnen mantelzorgers met elkaar wandelen, waarbij men op
een informele en ontspannen manier ervaringen kan uitwisselen.
Tevens is er de mogelijkheid om vragen te stellen aan de mantelzorgconsulent. Het komend jaar willen we collega’s van ketenpartners vragen om mee te wandelen, zodat mantelzorgers ook geïnformeerd worden over het brede aanbod in de regio. Tevens bezoeken
we tijdens de wandelingen ook diverse respijtvoorzieningen.
“Ik voelde me gewoon moeder van mijn meervoudige gehandicapte dochter.
Pas toen ik er bijna aan onderdoor ging om werk en de extra zorg te combineren,
wees mijn manager me erop dat ik mantelzorgster ben.
Het luchtte enorm op om de thuissituatie bespreekbaar te maken op mijn werk .”
Werkende mantelzorgers
Eén op de acht werknemers combineren een baan met
langdurige zorg voor een chronisch zieke partner, een gehandicapt kind, een hulpbehoevende ouder of buur. Bijna
de helft van de werkende mantelzorgers vindt het (te)
zwaar om een baan met mantelzorgtaken te combineren.
Er wordt weinig gebruik gemaakt van de mogelijke verlofregelingen. En lang niet alle werkende mantelzorgers
bespreken de mantelzorgtaken op het werk.
Het Steunpunt Mantelzorg informeert mantelzorgers over de verschillende verlofregelingen en stimuleert mantelzorgers om hun
situatie met hun werkgever te bespreken. Tijdens cursussen en
workshops krijgen mantelzorgers handvatten hoe ze meer balans
kunnen krijgen tussen hun baan en het zorgen voor hun naaste.
Daarnaast wil het Steunpunt Mantelzorg ook werkgevers bewust
maken van de werkende mantelzorgers binnen hun organisaties.
Via mailingen, publiciteit en de website worden werkgevers
geïnformeerd. Op de website: www.mantelzorgenwerk.nl staan
inspirerende praktijkvoorbeelden hoe werkgevers en werkende
mantelzorgers samen tot oplossingen komen.
Meer herkenning en erkenning voor mantelzorg
Een van de belangrijkste uitgangspunten van het Steunpunt
Mantelzorg is maatschappelijke herkenning en erkenning van
mantelzorg. Het richt zich op het bevorderen van erkenning en
herkenning van mantelzorgers bij zowel de beroepskrachten en
vrijwilligers als bij de mantelzorger zelf.
Regelmatig zijn er voorlichtingsbijeenkomsten voor beroepskrachten/vrijwilligers, groepen mantelzorgers en breed publiek.
Door middel van persberichten en mailingen naar de sociale
kaart en media, wordt een breed publiek geïnformeerd over mantelzorg en relevante thema’s die met mantelzorg te maken hebben, zoals respijtzorg, werkende mantelzorgers, enz.
Via de website: www.mantelzorglvc.nl en de nieuwsbrief worden mantelzorgers en andere belangstellenden op de hoogte
gehouden van de actualiteiten op het gebied van mantelzorg en
het activiteitenoverzicht voor mantelzorgers.
Campagne: “En voor wie zorgt u…?”
Mantelzorgers herkennen zich niet als mantelzorger. Nog te vaak
horen de medewerkers van het Steunpunt Mantelzorg: “ waarom
wist ik niet dat ik mantelzorger ben?” Om meer herkenning en erkenning te bewerkstelligen is er in 2011 de publiciteitscampagne:
“En voor wie zorgt u…?“ gehouden.
Symbolisch werkstuk:
De bezoekers van Samenwerkende Woon- en zorgvoorziening (SWZ)
hebben een werkstuk gemaakt, waarmee ze symbolisch willen
uitdrukken wat mantelzorg voor hen betekent en welke steun zij
ontvangen van hun mantelzorgers.
Er zijn verschillende activiteiten georganiseerd waarbij mantelzorg
centraal stond:
WereldAlzheimerdag:
In samenwerking met Alzheimerstichting Nederland, afd. Land van
Cuijk is de interactieve theatervoorstelling ‘Mantelzorg, een kwestie
van liefde en grenzen’ georganiseerd in de Schouwburg van Cuijk.
Tijdens de Wereldalzheimerdag was er gekozen voor dit thema,
omdat vooral mantelzorgers die zorgen voor een dementerende
naaste, vaak zwaar belast zijn. Deze middag is door zo’n 110 belangstellenden bezocht en het was een succes!
Debatavond:
In samenwerking met Biblioplus en de Gelderlander is er een
debatavond georganiseerd over mantelzorg, waarbij 50 belangstellenden aanwezig waren. Onder leiding van journalist Frenk van
der Linden, bekend van de documentaire ‘Verloren Band’, gingen
mantelzorgers in gesprek met bestuurders van gemeente en zorgorganisaties. Tijdens deze avond bleek de bureaucratie bij diverse
organisaties één van de grootste problemen waar mantelzorgers
tegenaan lopen.
Dag van de Mantelzorg
Als afsluiting van de campagne zijn honderden mantelzorgers in het
zonnetje gezet. Op de landelijke ‘Dag van de Mantelzorg’ konden 150
mantelzorgers genieten van een rondleiding en een lunch in Zooparc
Overloon. De wethouders van de gemeenten zijn tijdens de lunch
aangeschoven, waarbij ze in gesprek gingen met de mantelzorgers.
Tevens was er een informatiemarkt, waar mantelzorgers werden
geïnformeerd over het aanbod van respijtvoorzieningen. Hierbij
waren o.a. zorgboerderijen, Kleur, Thuiszorg en Zorgcentra Pantein,
Vrijwillige Terminale Thuiszorg, Zorghotel Veghel, Blink,GGZ, SWZ,
Radius,Zonnehuizen en Rigom aanwezig.
Om ook de mantelzorgers te bereiken, die moeilijk van huis kunnen,
waren beroepskrachten gevraagd om presentjes uit te delen aan de
mantelzorgers thuis.
Respijtzorg
Tijdelijke overname van zorg heet respijtzorg en kan gebeuren
door vrijwilligers en/of beroepskrachten. Tijdens zo’n dag
(-deel),weekend of week kan de mantelzorger weer energie opdoen. Vaak zijn mantelzorgers niet bekend met respijtzorg en zijn
ze niet op de hoogte van de mogelijkheden. Mantelzorgers vinden
het vaak moeilijk om de zorg over te dragen aan een ander.
Het Steunpunt Mantelzorg heeft een inventarisatie gemaakt van
de respijtvoorzieningen in het Land van Cuijk. Toen in 2011 de
landelijke website: www.respijtwijzer.nl in de lucht ging, heeft
het Steunpunt de regionale adressen doorgegeven, zodat Land
van Cuijk goed in beeld is op de landelijke site. De site is breed
onder de aandacht gebracht bij zowel mantelzorgers als de
verwijzers, die mantelzorgers kunnen attenderen op de mogelijkheden.
Het Steunpunt mantelzorg stimuleert mantelzorgers om gebruik
te maken van de respijtzorg en informeert mantelzorgers over
de mogelijkheden die het beste passen bij hun situatie. Tijdens
de lotgenotencontacten worden er respijtvoorzieningen bezocht,
zoals o.a. het Centrum voor psychisch herstel, verschillende zorgboerderijen, St. Anna. En tijdens de “Dag van de Mantelzorg”, was
er een informatiemarkt, waar de respijtvoorzieningen mantelzorgers konden informeren over hun aanbod.
“Na 17 jaar intensief te zorgen voor mijn man, ging ik voor het eerst
alleen op vakantie. Ik vond het heel moeilijk om de zorg over te dragen aan
de vrijwilliger, die in huis kwam. Bij terugkomst bleek mijn man zeer positief:
“ eindelijk eens andere praat en ander eten op tafel”.
Hij kijkt nu al uit naar mijn volgende vakantie.
Opgroeien met zorg: jonge mantelzorgers
Onder het begrip “jonge mantelzorgers” wordt verstaan: kinderen en
jongeren tot 21 jaar die opgroeien met een zieke ouder, broer, zus of
met een zieke opa of oma die in de directe omgeving van het gezin
woont en die intensieve zorg nodig heeft. Er kan sprake zijn van een
lichamelijke ziekte of handicap, een psychische ziekte of verslavingsproblematiek, of een verstandelijke beperking.
Zorgen voor, zorgen over en zorg tekort
Jonge mantelzorgers:
- zorgen voor hun naaste door praktische of emotionele steun te
geven
- nemen ouderlijke taken over (rolomkering)
- en/of maken zich zorgen over de zorgsituatie
- en/of komen daardoor zelf zorg tekort
Zelf zorg nodig
1 op de 4 jongeren (12-15 jaar) is jonge mantelzorger. Over andere
leeftijdscatergoriën is niet zoveel bekend. Wel is bekend dat een
aanzienlijk aantal jongeren opgroeit met een ouder met een psychiatrische problematiek.
Jonge mantelzorgers hebben meer opgroei- en opvoedproblemen en
meer lichamelijke en emotionele klachten als gevolg van overbelasting en chronische stress door de situatie thuis. Opgroeien met ziekte
en zorg kan beschouwd worden als risicofactor, zoals Staatssecretaris
Bussemakers (VWS) heeft bevestigd in het document “Basisfuncties
lokale ondersteuning mantelzorg”. Volgens Trimbosinstituut hebben
kinderen van ouders met psychische problemen- op enig moment
in hun leven- zelf 1,5 keer zo veel kans op het ontwikkelen van een
psychiatrische stoornis (50%) dan anderen (30%).
Stijn heeft een ernstig depressieve moeder:
‘Ze is veel thuis en heeft last van erge stemmingswisselingen.
Wat dat allemaal met je moeder doet, dat heeft veel impact.
Ik ben nu de moeder van mijn moeder. Ik voel een gat van vijf, zes jaar
met mijn leeftijdgenoten. Uitgaan en dergelijke, dat zie ik niet zitten.’
Steun aan jonge mantelzorgers:
Jongeren geven aan dat ze behoefte hebben aan meer herkenning en
erkenning door de hulpverleners, huisartsen en andere specialisten,
die bekend zijn met de thuissituatie. Zij kunnen een belangrijke signalerende taak hebben. Ook het onderwijs kan hierin een rol spelen,
bijvoorbeeld in de persoon van de zorgcoördinator en schoolmaatschappelijk werker.
Verder is het van belang om jonge mantelzorgers te ontlasten en hen
te informeren, over het ziektebeeld,hoe hiermee om te gaan en het
ondersteuningsaanbod.
Verder is het ontmoeten van lotgenoten tijdens een ontspannen dag
of weekend, is ook zeker van grote waarde.
Steunpunt mantelzorg:
Een steunpunt mantelzorg zet zich in om structurele aandacht en
ondersteuning te realiseren voor jonge mantelzorgers, om zo een
bijdrage te kunnen leveren aan de optimale ontwikkelingsmogelijkheden voor jonge mantelzorgers. Regelmatig wordt er voorlichting
gegeven over deze specifieke doelgroep op scholen en bij diverse
hulpverleners.
Ook is er in 2011 een weekend “er effe tussenuit” georganiseerd. Tijdens dit ontspannende weekend met lotgenoten, zijn er 27 jongeren
meegeweest. ‘s Avonds bij het kampvuur komen de verhalen los en
worden ervaringen gedeeld. Al snel worden e-mailadressen uitgewisseld.
Rond de “Dag van de mantelzorg” was er een fundag, waar 28 jongeren konden tokkelen en wandklimmen in Fitland te Mill.
Onderzoek:
Door middel van een onderzoek wil het Steunpunt Mantelzorg deze
specifieke doelgroep in het Land van Cuijk in beeld brengen. Het
Steunpunt wil zicht krijgen op het aantal jonge mantelzorgers en in
hoeverre ze in beeld zijn bij hulpverleners en/of ze gebruik maken
van het ondersteuningsaanbod.
“Eindelijk een weekend rust zonder rekening te hoeven houden
met mijn drukke broer…! “
Mantelzorg: doe je samen!
Steunpunt Mantelzorg wil graag samenwerken met netwerkpartners en hun betrekken bij de zorg om mantelzorg. Het
Steunpunt Mantelzorg richt zich op de formele en informele
organisaties, die op hun eigen manier mantelzorgers ondersteunen.
Door een sterk netwerk te vormen met gemeenten en netwerkpartners, vergroten we de mogelijkheden en kan er een krachtige impuls gegeven worden aan de samenhang en afstemming
van voorzieningen. Het Steunpunt Mantelzorg kan hierin een
belangrijke rol spelen.
Het Steunpunt Mantelzorg adviseert organisaties bij het ontwikkelen, het vormgeven en uitvoeren van een eigen mantelzorgbeleid. De organisaties hebben ook een belangrijke
signaleringsfunctie. Verder bevordert het Steunpunt de deskundigheid van beroepskrachten/vrijwilligers, door het geven van
trainingen en voorlichting, zodat ze de mantelzorgers optimaal
kunnen ondersteunen.
Informele zorg
Tot de ketenzorg rondom mantelzorg, behoort ook de informele
zorg, de zorg die geleverd wordt door mantelzorgers en vrijwilligers. Doordat de druk toeneemt, is het van groot belang
dat de ondersteuning van informele zorg goed geregeld is in
de regio. Om alle zorgvragen te kunnen bedienen en de zorg
betaalbaar te houden is het ook van groot belang dat de formele en de informele zorg gaan samenwerken. Het Steunpunt
Mantelzorg heeft de sociale kaart in beeld en zet zich in om de
positie van de informele zorg te versterken binnen de ketenzorg.
Samen met Actieradius is er een bijeenkomst georganiseerd,
waarbij de vrijwilligersorganisaties bij elkaar zijn geweest voor
een eerste kennismaking en verder te brainstormen over de
ontwikkelingen op het gebied van informele zorg in het Land
van Cuijk. Ook worden er ideeën uitgewerkt om meer samen te
werken met de formele zorg.
Schuldgevoel
Met schuldgevoel laat ik je achter,
Maar het moet.
Voor heel even ga ik van mezelf houden,
alles op zijn tijd.
Aan de andere kant van het land,
Ga ik mijn rugzak weer eens legen.
Want hij is te zwaar voor mij alleen.
Wees niet te bang, ik blijf niet lang
Over een paar dagen kan ik hem weer zelf dragen
Maatje van me, hou je goed.
Ik stuur je elke dag een groet.
Als ik terug ben zorg ik weer voor je
met een rugzak gevuld met nieuwe moed.
Geschreven door een mantelzorger
“In contact met andere mantelzorgers
hebben we aan een half woord genoeg!”