Slide 1 - Belgian Rail

Twisten over publieke en quasipublieke ruimte
Thuislozen in Belgische stations
Pieter Cools
Ympkje Albeda
Introductie
 Wie zijn we? Medewerkers OASeS
• Jaarboek armoede en sociale uitsluiting
• Sociale innovatie (P)
• Suburbs en private ruimte (Y)
 Ervaring
• Onderzoek De Koninckplein, Antwerpen (P)
• Onderzoek zwerfjongeren, Rotterdam (Y)
Introductie
 Wat is armoede?
“Armoede is een netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over
meerdere gebieden van het individuele en collectieve bestaan. Het scheidt de
armen van de algemeen aanvaarde leefpatronen van de samenleving. Deze kloof
kunnen ze niet op eigen kracht overbruggen (Vranken, 2005)”
 Thuisloos zijn is een bijzondere vorm van armoede
• Keuze? Schuld? Iets wat je overkomt?
Verloop van de presentatie
Maatschappelijke tendensen
Het publieke domein
Thuislozen
Sporen voor de toekomst
Maatschappelijke tendensen
‘Urban revanchism’?
Nieuwe wonen
Inter-stedelijke competitie / toerisme
Controle en bestraffing in sociaal beleid
De lelijke kant van ‘actieve inclusie’
Het publieke domein
 Publiek domein als (democratisch) ideaal
“Een openbare, gemeenschappelijke sfeer van een stedelijke samenleving waar de burgers
van een stad met hun grote variëteit aan koop- en levensstijlen en voorkeuren aan hun
trekken kunnen komen. Het zijn plaatsen of momenten waar uitwisseling tussen vreemden
kan plaatsvinden en ook effectief plaatsvindt (Hajer en Rijendorp, 2001: 88)”
 Staat tegenover ‘mono-functionaliteit’ en het ‘allure denken’
• Geen ‘public’ maar ‘publics’ (Fraser, 1990; Crawford, 1995)
 Quasi-publieke ruimte
• Privaat- Publiek - Parochiaal
• Weerspiegeling van de lokale gemeenschap??
Publiek domein
Het publieke domein
 Leven in een wereld van vreemden
• Bruisend, verrijkend, angstaanjagend, ‘overload’, druk, onduidelijk, divers…
• Samenleven en samenwerken met mensen die anders zijn dan jij  een
vaardigheid die je kan leren (Sennett, 2012)
 Zelf versterkend effect van privatisering
 Ruimtelijke ordening in functie van maatschappelijke
integratie?
•
•
•
•
Parochialisering en kolonialisering
Visuele overlast en ‘signs of incivility’
Controle en toegankelijkheid
Tijdsdimensie
Thuislozen
 Gevolg van bredere sociale problematiek
• Variërende situaties
• Niet enkel een probleem van huisvesting
• Sociaal-psychologische problemen
 Mensen straffen voor een gebrek aan private ruimte en
sociaal kapitaal?
• Criminalisering van overlevingsstrategieën (onsamenhangende praktijken)
• Gevoelens van onveiligheid
 Tijdelijke onderkomens
Thuislozen
 Geen samenhangende groep
• Probleem representatie
• Vaak indirect slachtoffer van veranderingen
 Nood aan erkenning en rust: “kunnen zijn”
• Zichtbaarheid heeft politieke waarde
• Betrokken zijn vs. Zwaard boven het hoofd: “iets kunnen doen”
 Onzichtbaarheid en maatschappelijke integratie
• Controle vanuit welzijnsperspectief vs. administratief
Sporen voor de toekomst
 Het station: een heterotopia?
 Voordelen van een centrale plaats
 Positieve zichtbaarheid en participatie
 Overstapplaatsen en quasi-publieke ruimte als opportuniteit
 Sociale innovatie (Feantsa)
Bedankt voor uw aandacht