Hoofdstuk 2 - Noordhoff Uitgevers

Auteur: Roeland Vrolijk
www.nieuwgeluid.noordhoff.nl
isbn: 978-90-01-81543-1
© 2013 Noordhoff Uitgevers bv
Hoofdstuk 2
Klank-vorm-betekenismodel
Paragraaf 2.1 KVB- model
Deze paragraaf zet het begrippenkader uiteen.
De kennisbasis muziek heeft voor de beschrijving van het onderwijsaanbod
de volgende definitie als uitgangspunt genomen: Muziek is in vorm gezette
klank die betekenis heeft voor mensen.
Bron: Smit & Van der Lei, 1983
Samenvatting - hoofdstuk 2 |
1
Auteur: Roeland Vrolijk
www.nieuwgeluid.noordhoff.nl
isbn: 978-90-01-81543-1
© 2013 Noordhoff Uitgevers bv
Paragraaf 2.2 klank
We kunnen de begrippen over klank in de volgende tabel als volgt
samenvatten:
Tabel Klank-vorm-betekenismodel samengevat
Aspect
Facet
Klank
Klankduur
•
maat: is de regelmatige wijze waarop in de
muziek de geaccentueerde en
ongeaccentueerde delen elkaar afwisselen.
•
ritme: De afwisseling tussen korte en lange
klanken
•
•
tempo: geeft de snelheid van de muziek aan
•
melodie: Een melodie is een soort muzikale
gedachte, met een specifiek karakter en met
een duidelijk begin en eind.
•
harmonie: is een aangenaam klinkende
vereniging van tonen en we noemen het dan
een akkoord
Klanksterkte
•
tekens en termen: houdt in hoe sterk en
zacht muziek klinkt. Dynamiek is de leer van de
klanksterkte.
Klankkleur
•
klankbronnen: de eigenschap van een klank
waarmee een instrument of stem zich
onderscheidt
•
samenspel: Het samenspelen heeft een sociale
en bindende werking bij mensen en dat creëert
een gevoel van harmonie
Klankhoogte
articulatie: Klassieke musici hanteren termen
als staccato en legato en daarmee worden meer
dan alleen klankeigenschappen en
vormprincipes aangegeven
Paragraaf 2.3 vorm
We kunnen de begrippen over vorm in de volgende tabel als volgt
samenvatten:
Vorm: Vorm is de algehele structuur van een muziekstuk
Vormprincipes
•
•
•
Vormeenheden
•
herhaling: een muzikaal element dat
terugkeert
contrast: tegenstelling
variatie: herhaling met een contrasterend
element
motief: is in de muziek het kleinste gedeelte
Samenvatting - hoofdstuk 2 |
2
Auteur: Roeland Vrolijk
www.nieuwgeluid.noordhoff.nl
isbn: 978-90-01-81543-1
© 2013 Noordhoff Uitgevers bv
•
•
Vormtechnieken
Compositievormen
van de melodie
thema: is dan een herkenbare muzikale zin of
frase die als uitgangspunt dient voor de
verdere compositie.
muzikale zin: Het thema is te ontleden in een
voorzin en een nazin. Je kunt het zien als een
‘vraag’ en een ‘nazin’ als het antwoord op die
vraag.
•
echo: een natuurkundig verschijnsel waarbij
geluidsgolven die afkomstig zijn van een bron
door een object worden teruggekaatst richting
de bron.
•
imitatie: de meest voor de hand liggende
imitatie is het exact nadoen van de andere
stem
•
ostinaat: is afkomstig van het Italiaanse
woord ostinato, dat ‘hardnekkig’ betekent.
Deze term wordt gebruikt als een muzikaal
motief of muzikale zin steeds herhaald wordt.
•
sequens: Een speciale vorm van herhaling is
de sequens. In een sequens wordt een melodie
één of een aantal keren op een andere
toonhoogte herhaald.
•
canon: een muziekvorm waarbij een thema
herhaald wordt in verschillende stemmen
•
rondo: In de rondovorm keert steeds het
hoofdthema, het zogenaamde rondothema, als
een soort refrein terug.
variatie: Het gebruikte thema bij de
variatievorm is meestal een eenvoudige
herkenbare melodie. Dit thema wordt daarna
telkens herhaald waarbij op diverse manieren
gevarieerd kan worden.
bluesschema: een muziekstijl die aan het
eind van de negentiende eeuw is ontstaan en
zijn oorsprong vindt in de muziek die slaven in
het Zuiden van de Verenigde Staten maakten.
De vorm van de blues is te herkennen aan het
schema van akkoorden waaruit het is
opgebouwd.
•
•
Samenvatting - hoofdstuk 2 |
3
Auteur: Roeland Vrolijk
www.nieuwgeluid.noordhoff.nl
isbn: 978-90-01-81543-1
© 2013 Noordhoff Uitgevers bv
Paragraaf 2.4 betekenis
We kunnen de begrippen over betekenis in de volgende tabel als volgt
samenvatten:
Betekenis
Programmamuziek:
Muziek kan een
boodschap hebben, een
verhaal vertellen of iets
uitbeelden.
•
Geluiden en bewegingen van de natuur,
omgeving enzovoorts
•
•
•
•
Karakters van mensen en dieren
Gebeurtenissen en verhalen
Stemmingen, gevoelens en sfeer
Eigen
Associaties, eigen gevoelens
betekenisgeving:
persoonlijke betekenis
van mensen
Functie zegt iets over het element dat muziek iets met mensen doet en
dat het iets concreets kan verwezenlijken. Dit is de praktische functie van
muziek. Mensen worden beïnvloed als ze naar muziek luisteren. Bewust of
onbewust. Muziek heeft daarmee grote invloed op hoe je je voelt als mens
en dat zegt iets over de psychologische functie van muziek.
Samenvatting - hoofdstuk 2 |
4