Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces

Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Module 1: Ouder worden en het
verouderingsproces
1
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 1: AGID-opleidingsmodules
Slide 1 AGID-opleidingsmodules
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Auteur: Raghu Raghavan (De Montfort University), Assistent: Gemma Fox
(De Montfort University)
Ontwikkeld door: Steve Mackenzie (De Montfort Universiteit), Jonathan
Yaseen (Northumbria Universiteit)
25 februari 2014
AGID - PROJECTNUMMER - 518175-LLP-1-2011-1--LU-LEONARDOLMP
OVEREENKOMST 2011 – 4000/001-001
2
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 2: Copyright en disclaimer
Slide 2 Copyright en disclaimer
Auteursrechten: De AGID-opleidingsmodules van het AGID-Consortium
vallen onder een Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieelGeenAfgeleideWerken 3.0 Unported licentie. Gebaseerd op een project
van http://agid-project.eu. Voor bijkomende voorwaarden zie: http://agidproject.eu. De gebruikte Microsoft media-elementen (zoals foto’s en clip
art) vallen niet onder deze licentie. Ze werden gebruikt met de toestemming
van Microsoft en vallen onder hun licentievoorwaarden (zie voor meer
informatie www.microsoft.com/permission).
Dat betekent dat je deze bron mag delen (kopiëren, verspreiden, vertonen)
op voorwaarde dat je correct naar de module verwijst, de originele staat
ervan respecteert, en het niet voor commerciële doeleinden gebruikt. Je
mag deze modules dus niet aanpassen, bewerken of herwerken. Voor de
volledige licentiegegevens, zie: : http://creativecommons.org/licenses/bync-nd/3.0/nl/.
Naamsvermelding: Gelieve als volgt naar ons te verwijzen:
AGID-Consortium, Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces,
AGID-Modules, Luxemburg, 2014.
Disclaimer: Deze reeks modules moet mensen er bewust van maken dat
ook personen met een verstandelijke beperking ouder worden. Daarmee
hopen we de aangeboden dienstverlening te verbeteren. Om je
vaardigheden, kennis en kwaliteiten bij de zorg voor ouder wordende
personen met een verstandelijke beperking verder te ontwikkelen, raden
we je aan om na deze eerste inleiding verder te studeren.
3
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 3: Welkom
Slide 3 Welkom
Welkom bij deze module. Dit is de eerste van zes opleidingsmodules over
het thema Ouder worden met een verstandelijke beperking.
Deze reeks modules werd ontwikkeld door het AGID-Consortium, een
Europese groep van universiteiten en dienstverleners uit de sociale
zorgsector. Verantwoordelijke coördinator is La Fondation A.P.E.M.H.
(Association de Parents d’Enfants Mentalement Handicapés) (LUX)
Andere partners:
ARFIE- (Association de Recherche et de Formation sur l’Insertion en
Europe) (BE)
CADIAI (Cooperativa Assistenza Domiciliare Infermi Anziani Infanzia) (IT)
De Montfort University (GB)
Les Genêts d’Or (Association Médico-sociale pour personnes handicapées
et/ou dépendentes) (FR)
University of Vienna (AUT)
Zonnelied vzw (Dienstverleningscentrum voor volwassen personen met
een handicap) (BE)
Wij hopen dat je deze modules in de praktijk goed zult kunnen gebruiken.
Heb je de module met succes doorlopen? Dan kun je een certificaat
behalen voor alle modules van de reeks. Als dit niet je eerste module is,
mag je rustig de inleidende hoofdstukken overslaan en direct naar het
onderdeel Over deze module gaan.
4
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 4: Belangrijke begrippen en afspraken - Deel 1
Slide 4 Definities en begrippen - Deel 1
Voor je begint kan het nuttig zijn om de juiste terminologie te kennen. We
overlopen dan ook even de betekenis die bepaalde instanties aan
bepaalde termen geven.
Beperking: De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) definieert het
Engelse disabilities als een overkoepelende term voor (functie)stoornissen,
(activiteiten)beperkingen en participatieproblemen. De Nederlandse
overkoepelende term daarvoor is "functioneringsproblemen". Daarbij gaat
het bij een stoornis om verminderde lichaamsfuncties of anatomische
eigenschappen; bij een beperking heeft iemand het moeilijk om activiteiten
of acties uit te voeren; en participatie slaat op iemands deelname aan het
maatschappelijk leven. Een functioneringsprobleem is dus een complex
fenomeen, een wisselwerking tussen iemands lichaam en persoonlijke
kenmerken en zijn of haar leefomgeving.
Het VN-verdrag over de mensenrechten voor personen met een handicap
geeft daar volgende definitie van:
Personen met een handicap zijn personen met permanente, langdurige,
tijdelijke of kortstondige fysieke, mentale, verstandelijke of zintuiglijke
beperkingen die hen in wisselwerking met afzonderlijke fysieke,
economische, sociale, culturele en persoonlijke factoren, of een combinatie
daarvan, beletten om volledig, daadwerkelijk en op voet van gelijkheid met
anderen aan de samenleving deel te nemen.
5
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 5: Belangrijke begrippen en afspraken - Deel 2
Slide 5 Definities en begrippen - Deel 2
In deze modules gebruiken we "verstandelijke beperking", gedefinieerd
zoals de AAIDD (American Association on Intellectual and Developmental
Disabilities) intellectual disability omschrijft:
Een verstandelijke beperking is een functioneringsprobleem dat zowel
belangrijke intellectuele beperkingen kan inhouden (redeneren, leren,
problemen oplossen) als een beperkt aanpassingsvermogen zoals dat tot
uitdrukking komt in alledaagse sociale en praktische vaardigheden. Deze
beperking ontstaat voor de leeftijd van 18 jaar.
Andere definities die we in deze leeromgeving gebruiken:
Oudere persoon met een beperking: Een oudere persoon met een
beperking is iemand die al met de gevolgen van een beperking leefde voor
hij of zij met de gevolgen van veroudering werd geconfronteerd.
Gezondheidswerkers: Betaalde, speciaal opgeleide deskundigen die in
brede zin betrokken zijn bij het verstrekken van gezondheid, sociale zorg of
opleiding, zoals dokters, psychiaters, psychologen, maatschappelijk
werkers, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, pedagogen en logopedisten.
Begeleiders: Mensen die in hun rol van verzorgers en opvoeders ouder
wordende personen met een verstandelijke beperking dagelijks en
rechtstreeks bijstaan, ongeacht waar ze wonen.
Mantelzorgers: Familieleden die de verstandelijk beperkte persoon
rechtstreeks ondersteunen.
6
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 6: Belangrijke begrippen en afspraken - Deel 3
Slide 6 Definities en begrippen - Deel 3
Opgelet dat je bepaalde pathologische symptomen niet verkeerd toeschrijft
aan verstandelijke beperking of veroudering.
Elke noemenswaardige verandering in iemands houding, smaak of gedrag
moet gemeld worden zodat de arts een correcte diagnose kan stellen.
Enkele voorbeelden van mogelijke indicaties die regelmatig aan een
beperking worden toegeschreven, maar evengoed kunnen wijzen op een
pathologische oorzaak (zie ook module 5, Pathologische veroudering):
Afzondering, ongeïnteresseerdheid, snel moe = tekenen van depressie
Ongeduld, onoplettendheid, vergeetachtigheid = tekenen van dementie
Onsamenhangendheid, snel moe, verlies van eetlust = tekenen van
uitdroging
Verlies van eetlust, prikkelbaarheid, afzondering = tekenen van pijn
Afzondering, onsamenhangendheid, agressiviteit = tekenen van doofheid
7
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 7: Structuur van deze module
Slide 7 Structuur van deze module
Hoe gebruik je deze module?
Over deze module
Inleidende oefening
Deel 1: Wat is veroudering?
Deel 2: Maatschappelijke beeldvorming
Deel 3: Ouderenbeleid
Deel 4: Oud worden met een verstandelijke beperking
Samenvatting en Eindtest
8
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 8: Hoe gebruik je deze module?
Slide 8 Hoe gebruik je deze module?
Is dit je eerste module uit deze reeks of je eerste contact met deze
leeromgeving? Neem dan even de tijd om de informatie in dit deel "Hoe
gebruik je deze module?" door te nemen. Je vindt hier informatie over
volgende onderwerpen:
Voor wie zijn de AGID-modules bestemd?
Hoe werkt een AGID-module?
Navigatie en Zoeken
Nuttige Links
Reflecteren, oefenen en testen
Beoordeling en certificaat
Toegankelijkheid en gebruik
Softwarevereisten
Systeemvereisten
9
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 9: Voor wie zijn de AGID-modules bestemd?
Slide 9 Voor wie zijn de AGID-modules bestemd?
De modules zijn vooral bestemd voor:
Professionele begeleiders die werken met personen met een verstandelijke
beperking.
Ze kunnen ook zeer waardevol zijn voor:
Andere mensen die werken met oudere personen met een verstandelijke
beperking zoals artsen, verpleegsters, psychologen, ... en
Mantelzorgers - vaders, moeders, zussen, broers, tantes, ... die voor een
ouder familielid zorgen.
Je kan deze module volledig zelfstandig afwerken, maar je zal er meer
uithalen als je de onderwerpen en oefeningen ook met anderen bespreekt,
vooral met collega's waar je nauw mee samenwerkt.
Voor de denkoefeningen is het zelfs ten zeerste aan te bevelen die in
groep te maken, samen met een collega of met de hulp van een mentor.
Je kan deze module gebruiken:
als een zuiver online hulpmiddel dat je alleen voor jezelf raadpleegt;
als onderdeel van een inleidende workshop met doorlopende toegang tot
de module;
als onderdeel van een reeks doorlopende workshops.
10
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 10: Hoe werkt een AGID-module?
Slide 10 Hoe werkt een AGID-module?
Deze AGID-module bestaat uit een inleiding, een reeks inhoudelijke
onderdelen en een samenvatting. Elk deel heeft een eigen kleur en bevat
naast informatieve slides oefeningen om aan zelfreflectie te doen, en
denkoefeningen en testen die je helpen bij je studie.
We raden je aan om langzaam en systematisch te werken en vooral veel te
reflecteren over de problemen die in de module aan bod komen.
In het begin kun je best slide per slide gewoon in volgorde afwerken. Het
menu links laat je toe om elk onderdeel van de module op elk moment
opnieuw te bekijken.
Alle afbeeldingen van personen zijn louter illustratief en dus niet bedoeld
als reële voorstelling van de werkelijkheid.
Voor bijkomende nuttige links en referenties kun je steeds terecht op de
website van AGID (http://agid-project.eu/).
Als je de module hebt afgewerkt, krijg je eenvoudig toegang tot alle links en
media uit de module via de website van AGID (http://agid-project.eu/).
11
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 11: Navigatie en Zoeken
Slide 11 Navigatie en Zoeken
Navigatie
Navigeren kun je met de muis in het navigatiemenu (aan de linkerkant van
het scherm). Met de linkermuisknop klikken op de knoppen "Volgende" of
"Vorige" rechts onderaan brengt je respectievelijk naar de volgende of de
vorige slide. (Opmerking: Op oefenslides kun je enkel naar de volgende
slide als je het navigatiemenu gebruikt of de knoppen "Einde", "Verder" of
"Volgende").
Je kan ook door de module navigeren via volgende sneltoetsen:
Pijl-links, Pijl-omhoog of Page Up: ga naar de vorige slide.
Pijl-rechts, Pijl-omlaag of Page Down: ga naar volgende slide.
O/T/S - Selecteer tabbladen: Outline (Overzicht), Thumbnails (Miniaturen),
Search (Zoeken).
Tab: met deze toets kun je van link naar link navigeren.
Gebruik deze toets om naar de Bijlagen te gaan en E-mail te versturen.
Enter: opent een link in een nieuw venster of tabblad.
Home: ga naar de eerste slide en End: ga naar de laatste slide.
Zoeken
Het volledige navigatiemenu is te vinden onder het tabblad "Overzicht".
Rechts daarvan vind je het tabblad "Zoeken". Hiermee kan je een woord of
zin in deze module opzoeken. Je krijgt dan een lijst met links naar alle
slides die dat woord of die zin bevatten.
12
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 12: Nuttige Links
Slide 12 Nuttige Links
Je kunt deze module helemaal afwerken zonder gebruik te maken van de
aangeboden links naar websites en referenties. Die links helpen je echter
wel om je veel grondiger in het onderwerp te verdiepen.
Alle links in deze module die naar webpagina's verwijzen, zijn blauw. De
verschillende links in deze module verwijzen naar:
websites of pagina's zoals http://agid-project.eu/ of de website van het
AGID-Project;
documenten op externe websites en AGID-documenten;
oefenbladen;
andere slides in deze module;
e-mailadressen.
Als de module een verklarende woordenlijst bevat, dan zijn de
overeenkomstige links pastelblauw.
Alle links werkten op het moment van publicatie. Blijkt een link toch
onbruikbaar, stuur dan een e-mail naar APEMH via [email protected]
met vermelding van het slidenummer en de url. We trachten de module dan
zo vlug mogelijk bij te werken.
13
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 13: Reflecteren, oefenen en testen
Slide 13 Reflecteren, oefenen en testen
Op verschillende plaatsen in de module zijn reflectie-oefeningen en testen
ingebouwd.
Je kunt je antwoorden op de testen afdrukken en bewaren. Als je de
oefeningen 'opnieuw' maakt (zowel de denkoefeningen als de testen),
worden je eerdere antwoorden overschreven.
Bij de reflectie-oefeningen krijg je de optie een oefenblad af te drukken om
op te werken.
Opmerking: Het kan handig zijn om notities te nemen en enkele van je
denkpistes neer te pennen.
14
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 14: Beoordeling en certificaat
Slide 14 Beoordeling en certificaat
De studie
Terwijl je deze module doorneemt, zullen we je af en toe vragen even aan
zelfreflectie te doen of een korte oefening te maken. Die zijn enkel bedoeld
om te studeren. Ze tellen niet mee bij de definitieve beoordeling en de
daaropvolgende certificatie.
Je mag de inhoud van deze module tijdens je studie rustig met je collega's
bespreken, we moedigen dat zelfs aan. Maar voor de definitieve
beoordeling, de Eindtest, moet je wel verklaren dat jij en jij alleen die hebt
ingevuld.
De beoordeling
Nadat je de module hebt ingestudeerd, kun je de Eindtest afleggen. Om
voor die test te slagen heb je een score van 80% nodig. Ben je geslaagd?
Dan kan je een certificaat afdrukken dat je de cursus met succes beëindigd
hebt. Je mag de test zo vaak maken als je wil.
De waarde
Een certificaat is i) een verklaring van jezelf dat je tijd hebt geïnvesteerd
om een inleidende basiskennis over het onderwerp te verwerven, iets wat
je kan helpen in je taak als verzorger; en ii) het biedt een formele erkenning
dat je die tijd inderdaad geïnvesteerd hebt.
15
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 15: Toegankelijkheid en gebruik
Slide 15 Toegankelijkheid en gebruik
Technische vereisten
Om in deze online leeromgeving te werken heb je ADOBE Flash Player
nodig. Je browser moet de nieuwste versie daarvan ondersteunen. Deze
module is vooral een visuele presentatie die je met de muis of de toetsen
kunt bedienen (zie: Navigeren en Zoeken).
Ondersteunende programma's
Je kunt eventueel ook met andere formaten werken. Ondersteunende
programma's (waarvan er minstens een beschikbaar is op de AGIDwebsite):
Microsoft PowerPoint: Om de inhoud van de tekstslides te bewaren
gebruiken we PowerPointnotities. Veel softwarepakketten kunnen daarmee
overweg zodat de toegankelijkheid verbetert.
Adobe PDF: Adobe Reader beschikt over een aantal interessante functies
om o.a. tekst te vergroten en kleuren aan te passen. Voor meer informatie
kun je steeds terecht in het helpbestand van jouw Adobe Reader.
16
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 16: Softwarevereisten
Slide 16 Softwarevereisten
Het belangrijkste programma om het online leerplatform van de AGIDmodules te kunnen gebruiken is Adobe Flash. Dat moet geïnstalleerd zijn
in de webbrowser die je gebruikt om naar de AGID-website te surfen en de
AGID-modules te bekijken.
Download Adobe Flash
Populaire webbrowsers waarmee je de AGID-website en onze modules
kan bezoeken:
Microsoft Internet Explorer 7.x of hoger (bezoek de Internet Explorer
downloadpagina)
Mozilla Firefox 3.x of hoger (bezoek de FireFox Downloadpagina).
Google Chrome (bezoek de Google Chrome Downloadpagina)
Safari (bezoek de Safari Downloadpagina)
Opera (bezoek de Opera Downloadpagina)
Wil je de inhoud van de modules, de oefenbladen of ander
referentiemateriaal op een andere manier bekijken, installeer dan een van
volgende twee programma's:
voor het Adobe PDF-format: Adobe reader (bezoek de Adobe Reader
Downloadpagina) of
Microsoft PowerPoint Viewer voor het Microsoft PowerPoint formaat
(bezoek de Microsoft PowerPoint Viewer downloadpagina)
Het AGID-Consortium is niet aansprakelijk voor eender welk verlies of
eender welke beschadiging, rechtstreeks of onrechtstreeks het gevolg van
17
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
het gebruik van deze online module of van de software van een derde
partij.
18
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 17: Systeemvereisten
Slide 17 Systeemvereisten
Je hebt een internetverbinding nodig.
Adobe heeft Adobe® Flash® Player 9 uitgebreid getest op de volgende
configuraties:
Windows®, Intel® Pentium® II 450 MHz of sneller (of een equivalent), 128
MB RAM
Macintosh, PowerPC® G3 500 MHz of sneller of Intel Core™ Duo 1.33
GHz of sneller, 128 MB RAM
Linux®, Modern processor (800 MHz of sneller), 512 MB RAM, 128 MB
grafisch geheugen
Bron: Systeemvereisten op de website van Adobe
19
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 18: Over deze module
Slide 18Over deze module
Voor je deze module begint te studeren, kun je best even het deel "Over
deze module" doornemen, samen met de leidraad op de AGID-website.
Dit deel bevat:
een overzicht van de module
de doelstellingen van de module
de leerdoelen van de module
een overzicht van de structuur van de module
De geschatte tijdsduur om deze module af te werken: 6-8 uur.
20
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 19: Overzicht
Slide 19 Overzicht
Dankzij betere geneeskunde en gezondheidszorg boekte ook de
zorgsector veel vooruitgang: de levensverwachting van mensen met een
verstandelijke beperking stijgt. (IASSID, 2002) Aangezien zij voor dezelfde
leeftijdsgebonden ziekten en ouderdomskwalen vatbaar zijn als andere
ouderen hebben ze ook dezelfde behoeften, zowel op medisch en sociaal
als op emotioneel gebied.
Door hun handicap hebben zij echter ook nood aan specifieke
gezondheidszorg en extra maatschappelijke ondersteuning. Ze zijn vaak
kwetsbaarder voor bepaalde ziekten en aandoeningen, voelen zich eerder
geïsoleerd, eenzaam en hulpeloos, stellen probleemgedrag dat hun
gezondheid en welzijn kan ondermijnen, en ook hun persoonlijke
verzorging vereist doorgaans meer hulp en ondersteuning.
Deze vergrijzende bevolkingsgroep vormt voor veel zorgverleners een heel
nieuwe uitdaging. Om de juiste aangepaste zorg en ondersteuning te
kunnen bieden en aan de soms complexe behoeften van hun zorgnemers
te voldoen, moet je dan ook niet alleen de leeftijdsgebonden problemen
van de algemene bevolking begrijpen, maar ook en vooral die van mensen
met een verstandelijke beperking.
21
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 20: Structuur van de module
Slide 20 Structuur van de module
In Deel 1 - Wat is veroudering? - bakenen we het verouderingsproces af en
introduceren we een aantal begrippen over 'goed' of 'succesvol' ouder
worden. Aan de hand van vignetstudies en reflectie krijg je in dit deel meer
inzicht in:
Het verouderingsproces.
Goed/succesvol/actief ouder worden.
Actief ouder worden met een verstandelijke beperking.
Deel 2 - Maatschappelijke beeldvorming - beschrijft onze sociale
opvattingen over ouderen en de impact daarvan op de dienstverlening. Het
deel omvat:
Leeftijdsdiscriminatie.
Hoe leeftijdsdiscriminatie de dienstverlening beïnvloedt.
Hoe we dit kunnen verhelpen.
In het derde deel - Ouderenbeleid - leer je over de nood aan goede
beleidsmaatregelen die de rechten van ouderen beschermen. We besteden
dan aandacht aan:
Schending van de mensenrechten.
De gevolgen van het beleid op de praktijk.
22
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 21: Structuur van de module - Vervolg
Slide 21 Structuur van de module - Vervolg
Deel 4 - Ouder worden met een verstandelijke beperking - geeft je meer
inzicht in de typische problemen van ouderen met een verstandelijke
beperking en hoe je deze bevolkingsgroep kan helpen om succesvol oud te
worden. We besteden dan aandacht aan:
De meest gangbare problemen bij het ouder worden met een verstandelijke
beperking.
Het zorgresultatenmodel: ook ouderen met een verstandelijke beperking
kunnen succesvol oud worden.
Gevolgen in de praktijk
De module wordt afgerond met een samenvatting van de belangrijkste
punten. Daarna krijg je de kans om de kennis die je in deze module hebt
opgedaan te testen.
23
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 22: Doelstellingen van de module
Slide 22 Doelstellingen van de module
Met deze module willen we begeleiders de nodige kennis verschaffen over
het verouderingsproces en de gevolgen daarvan voor mensen met een
verstandelijke beperking.
Daarom zullen we het hebben over volgende thema's:
Basiskennis over het verouderingsproces.
De manier waarop het verouderingsproces mensen met een verstandelijke
beperking beïnvloedt.
De biologische, psychologische en sociale problemen die gepaard gaan
met veroudering.
Gezond en succesvol ouder worden vanuit verschillende perspectieven.
Deze module moet begeleiders een goede basiskennis aanreiken over het
verouderingsproces en de gevolgen ervan zodat ze mensen met een
verstandelijke beperking kunnen helpen gezond en succesvol oud te
worden.
24
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 23: Leerdoelen
Slide 23 Leerdoelen
In deze module leer je:
de basis over ouder worden en het verouderingsproces, specifiek bij
mensen met een verstandelijke beperking;
reflecteren over het verouderingsproces en het concept van ouder worden;
de verschillende opvattingen over veroudering;
gezond actief ouder worden in een sociale context plaatsen;
de maatschappelijke beeldvorming van veroudering onder de aandacht
brengen;
mensen met een verstandelijke beperking helpen om gezond en actief oud
te worden.
De specifieke leerdoelen vind je op de titelpagina van elk onderdeel. Bekijk
thema's en leerdoelen voor:
Deel 1
Deel 2
Deel 3
Deel 4
25
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 24: inleidende kennismakingsoefening
Slide 24 Deze slide bevat een inleidende kennismakingsoefening. Heb je
de inleiding gelezen? Beantwoord dan onderstaande acht vragen.
Inleiding
We beginnen deze module met een kennismakingsoefening om je al even
te laten nadenken over ouder worden en het verouderingsproces. Je kan
de vragen op de volgende slides beantwoorden in de daarvoor bestemde
tekstvakken of enkele aantekeningen maken op Oefenblad 1. Klik op
"Volgende" om naar de vragen te gaan.
Welke beelden schieten je zoal te binnen als je aan ouderen denkt?
Hieronder zie je een aantal afbeeldingen van oudere mensen. Geven die
volgens jou negatieve of positieve stereotypen weer? Op welke manier?
3. Ben je anders gaan denken over ouder worden naarmate je zelf ouder
werd. Zo ja, op welke manier?
4. We bekijken het even vanuit een ander perspectief! Denk aan een
oudere persoon die je kent en vraag je af in welke mate die persoon al dan
niet beantwoord aan de stereotype voorstelling van een ouder iemand.
Noteer welke typische of atypische kenmerken je bij die persoon
waarneemt.
5. Ten slotte raden we je aan om een tijdje met een oudere persoon te
praten over zijn of haar leven en hoe hij of zij zichzelf ziet. Noteer daarna
op deze pagina welke inzichten je tijdens dat gesprek hebt opgedaan.
Op de volgende slides gaan we dieper in op ouder worden en het
verouderingsproces. Druk je antwoorden af zodat je achteraf je notities nog
kunt raadplegen. OPMERKING: Je kan later altijd opnieuw bekijken hoe je
ideeën over dit onderwerp geëvolueerd zijn.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
26
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
27
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 25: Inleidende oefening
Slide 25 Inleidende oefening - Meerkeuze-oefening Waar of niet waar?
Beantwoord onderstaande 10 vragen met Waar of Niet waar
Inleiding
In deze voorbereidende oefening maak je kennis met de thema's die in
deze module aan bod komen.
Je krijgt deze oefening slechts een keer. Werk ze volledig af voor je verder
gaat. Je kan jouw antwoorden op de vragen en de correcte antwoorden
steeds opnieuw bekijken.
Je krijgt dezelfde of een gelijkaardige oefening opnieuw aan het einde van
de module. Klik op "Volgende" om naar de vragen te gaan.
Ouderdom begint op 65.
Succesvol ouder worden is afhankelijk van hoe lang je leeft: iemand van 90
werd succesvoller ouder dan iemand die slechts 75 werd.
Dankzij de vergrijzing komt leeftijdsdiscriminatie in onze westerse
maatschappij niet veel meer voor.
Een kwaliteitsvolle zorgverlening bieden is een manier om iets te
ondernemen tegen leeftijdsdiscriminatie.
Leeftijdsdiscriminatie is een van de meest voorkomende problemen
waarmee ouderen wereldwijd te kampen hebben.
Er zijn recent een aantal beleidswijzigingen doorgevoerd die zich richten op
een beter leven voor ouderen met een verstandelijke beperking.
Oudere mensen met leerstoornissen zijn meestal vrij begaafd en gezond
en functioneren over het algemeen goed.
28
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Ouderen met een verstandelijke beperking worden doorgaans beter en
sterker ondersteund door bemiddelaars en kunnen bogen op een groter
informeel sociaal netwerk dan hun jongere tegenhangers.
De meeste volwassenen met een verstandelijke beperking worden door
hun ouders verzorgd.
Je kunt niet meten of ouderen met een verstandelijke beperking al dan niet
succesvol ouder worden.
Antwoorden: 1 Niet waar, 2 Niet waar, 3 Niet waar, 4 Waar, 5 Waar, 6
Waar, 7 Waar, 8 Niet waar, 9 Waar, 10 Niet waar
Jouw score: punten
Dit was een inleidende kennismakingsoefening over de thema's die in deze
module aan bod komen. Aan het einde van deze module krijg je deze of
een gelijkaardige oefening opnieuw. Je kan jouw antwoorden op de vragen
altijd opnieuw bekijken.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
29
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 26: Deel 1: Wat is veroudering?
Slide 26 Deel 1: Wat is veroudering?
Aan de hand van vignetstudies en oefeningen krijg je in dit deel een
overzicht van volgende thema's:
Het verouderingsproces.
Goed/succesvol/actief ouder worden.
Ouder worden met een verstandelijke beperking.
Leerdoelen
Als je de theorie en de oefeningen in dit deel hebt doorgenomen, ken je:
de factoren die een invloed hebben op het verouderingsproces en de
persoonlijke gevolgen die dat bij iemand teweegbrengt;
de factoren die verbonden zijn met goed/succesvol/actief ouder worden en
het belang ervan;
de toepassing van actief ouder worden bij mensen met een verstandelijke
beperking.
30
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 27: Deel 1: Oefening 1
Slide 27 Deel 1: Oefening 1
1. Vul de zin aan met het juiste antwoord uit onderstaande
keuzemogelijkheden. Ouderdom begint op:
Geen enkel antwoord is correct
2. Welke van onderstaande beweringen is niet waar?
Oudere mensen leven in andere omstandigheden (bv. inwonend bij familie,
in bejaardentehuizen).
Ouderen houden van vrijetijdsbesteding en houden er verschillende
hobby's op na.
Oudere mensen zijn in staat om van seksualiteit te genieten en kunnen
verschillende seksuele voorkeuren hebben.
Ouderen hebben geen baan of werken niet.
Oudere mensen kennen verschillende niveaus van 'kwetsbaarheid' ten
gevolge van hun leeftijd en/of andere oorzaken.
De bewering "Ouderen hebben geen baan of werken niet" is niet waar.
Jouw score: punten
Deze vragen toonden je dat je veroudering eerder moet zien als een
proces dan als een opzichzelfstaande gebeurtenis. Op de volgende slides
gaan we daar dieper op in.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
31
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 28: 1.1 Wat is veroudering?
Slide 28 1.1 Wat is veroudering?
Het AGID-project dankt zijn naam aan de Engelse titel van het project,
Ageing and Intellectual disability. Volgens de Oxford English Dictionary is
ageing: "the process of growing old". Verouderen staat dus voor het hele
verouderingsproces. Het is essentieel dat we ouder worden beschouwen
als een voortdurende ontwikkeling, niet als een eenmalige gebeurtenis.
De meeste westerse culturen zien mensen vanaf 65 als oud. Dat heeft
echter eerder te maken met de leeftijd waarop we pensioengerechtigd
worden dan met een echt chronologisch onderscheid tussen een
volwassene en een oudere volwassene. (WHO, 2013)
Aangezien het verouderingsproces enorm verschilt van persoon tot
persoon, heb je 60-jarigen die zichzelf al heel oud voelen, terwijl er
evengoed mensen zijn die zich op hun 70ste nog jong voelen.
Verschillende factoren beïnvloeden iemands verouderingsproces, o.a.:
Levensstijl.
Levensverhaal.
Vroegere informele en formele ondersteuning.
Genetische aanleg.
Stimulerende en/of beperkende omgevingsfactoren.
32
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 29: 1.2 Ouderen vormen een heterogene groep
Slide 29 1.2 Ouderen vormen een heterogene groep
Veel mensen hebben een vooringenomen beeld van ouderen en denken
vaak dat ze allemaal een boel kenmerken gemeen hebben. In werkelijkheid
vormen ze echter een zeer heterogene groep:
Ze zijn tussen 50 en 110 jaar oud.
Hun groep omvat mannen en vrouwen wiens genderidentiteit kan variëren.
Je hebt rijke en welgestelde oudjes, maar evengoed arme senioren.
Met een verschillende culturele achtergrond.
Met verschillende godsdiensten en/of geloofsovertuigingen.
Met een verschillende etnische achtergrond, vaak ook afkomstig uit zeer
uiteenlopende migrantengroepen.
Ze leven in verschillende omstandigheden (bv. inwonend bij familie, in
bejaardentehuizen, zelfstandig alleenwonend).
Ze besteden hun vrije tijd graag zinvol en houden er veel verschillende
hobby's op na.
Ze kunnen van hun seksualiteit genieten en verschillende seksuele
voorkeuren hebben.
Ze bevinden zich allemaal in een andere gezondheidstoestand (zowel
geestelijk als lichamelijk).
Ze werken, zijn gepensioneerd, hebben een part-time baan, doen aan
vrijwilligerswerk, kortom: ze vervullen zeer verschillende rollen in onze
maatschappij.
33
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Het feit dat ze zo'n gevarieerde groep vormen, betekent ook dat er,
naargelang hun leeftijd en/of omwille van andere oorzaken, verschillende
niveaus van 'kwetsbaarheid' bestaan.
34
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 30: 1.3 Het verouderingsproces
Slide 30 1.3 Het verouderingsproces
Hoewel veroudering vaak als een uitgemaakt proces wordt gezien, zijn er
ook mensen die geloven dat het allemaal niet zo vast ligt:
"Verouderen is geen vastomlijnd (op leeftijd of genen gebaseerd)
biologisch of chronologisch proces, maar een subjectieve en sociale
ervaring met een open einde. De persoonlijke beleving van je eigen
verouderingsproces kan heel erg verschillen naargelang de betekenis die
je je eigen lichaam toedicht en de manier waarop je in het leven staat en
jezelf ziet." Gebaseerd op Hepworth, 2000
Ouder worden is dus een combinatie van lichamelijke, psychische en
sociale veranderingen die ons op verschillende manieren beïnvloeden. Zo
ziet de ene persoon zijn pensionering als een positieve verandering (Koen
heeft nu veel meer vrije tijd om zich aan zijn hobby's te wijden), terwijl de
ander deze mijlpaal als een negatieve verandering ervaart (Anja voelt zich
nu opeens overbodig en waardeloos en mist de structuur in haar leven). De
manier waarop je tegen dergelijke veranderingen aankijkt, bepaalt in grote
mate hoe goed je je kunt aanpassen en dus hoe goed je met veroudering
kunt omgaan.
35
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 31: 1.4 Verschillende begrippen
Slide 31 1.4 Verschillende begrippen
Sommigen hebben het over actief ouder worden (zoals de WHO), anderen
over gezond ouder worden, zinvol ouder worden, succesvol, productief,
competent, …
Al die begrippen gaan dieper in op het verouderingsproces en bieden
inzicht in de manier waarop mensen zich succesvol aan hun veroudering
aanpassen. Het zijn begrippen die je doen nadenken over het
verouderingsproces en ze worden allemaal gebruikt om mensen te helpen
naarmate ze ouder worden hun levenskwaliteit te behouden of zelfs te
verbeteren. Op de volgende slides gaan we dieper in op een aantal van die
concepten:
Een goede oude dag.
Succesvol ouder worden.
Actief ouder worden.
Gezond ouder worden.
36
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 32: Deel 1: Oefening 2
Slide 32 Deel 1: Oefening 2 Meerkeuze-oefening
Een goede oude dag.
Een goede oude dag wordt in verband gebracht met vier factoren: een
goede lichamelijke gezondheid, materiële zekerheid, netwerken van
familieleden en verwanten, en sociaal verkeer (Fry e.a., 1997). De
volgende slides bevatten een aantal beweringen over deze onderwerpen.
Je krijgt steeds de keuze uit twee opties om aan te vullen. Klik op
'VOLGENDE' om verder te gaan.
1. Een goede lichamelijke gezondheid verwijst naar:
Het vermogen om deel te nemen aan zelfgekozen activiteiten, en
voldoende energie, kracht en vitaliteit om die activiteiten te blijven
uitoefenen.
Het vermogen om deel te nemen aan een specifiek trainingsprogramma
met oefeningen die ontworpen zijn om gezond en in goede conditie te
blijven en fysiek te blijven functioneren.
2. Materiële zekerheid verwijst naar:
Geld, recht op uitkeringen en vergoedingen, voldoende middelen om
zonder extra overheidssteun te kunnen leven.
Geld, recht op uitkeringen en vergoedingen, voldoende middelen om een
bepaalde levensstandaard te behouden.
3. Netwerken van familieleden en verwanten:
De aanwezigheid van iemands naaste familieleden en hun vermogen om
de persoon in kwestie ondersteuning, zorg, advies, informatie en een
gevoel van bevestiging en eigenwaarde te bezorgen.
37
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
De sociale structuren in de onmiddellijke omgeving waarmee ouderen
verbonden zijn en die hen ondersteuning, zorg, advies, informatie en een
gevoel van bevestiging en eigenwaarde bezorgen.
4. Sociaal verkeer verwijst naar:
Levensaspecten die ervoor zorgen dat mensen positieve feedback
ontvangen, ze gaan zich dan goed voelen over zichzelf, voelen zich een
deel van de maatschappij. Ze zijn burgers die over keuzevrijheid
beschikken en hebben het gevoel de belangrijke dingen in hun leven onder
controle te hebben.
Levensaspecten die mensen aanmoedigen om zich eerder op externe
factoren te richten dan op zichzelf, bv. door anderen te helpen via
vrijwilligers- of liefdadigheidswerk en maatschappelijk betrokken te zijn bij
gemeenschaps- en buurtprojecten.
De juiste antwoorden: 1) Het vermogen om deel te nemen aan zelfgekozen
activiteiten, en voldoende energie, kracht en vitaliteit om die activiteiten te
blijven uitoefenen; 2) Geld, recht op uitkeringen en vergoedingen,
voldoende middelen om een bepaalde levensstandaard te behouden; 3) De
sociale structuren in de onmiddellijke omgeving waarmee ouderen
verbonden zijn en die hen ondersteuning, zorg, advies, informatie en een
gevoel van bevestiging en eigenwaarde bezorgen; 4) Levensaspecten die
ervoor zorgen dat mensen positieve feedback ontvangen, ze gaan zich dan
goed voelen over zichzelf, voelen zich een deel van de maatschappij. Ze
zijn burgers die over keuzevrijheid beschikken en hebben het gevoel de
belangrijke dingen in hun leven onder controle te hebben.
Jouw score: punten
Je hebt nu even kunnen reflecteren over wat een goede oude dag zou
kunnen betekenen. Op de volgende slide gaan we daar dieper op in.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
38
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 33: 1.4.1 Een goede oude dag
Slide 33 1.4.1 Een goede oude dag
Een goede oude dag wordt in verband gebracht met vier factoren: een
goede lichamelijke gezondheid, materiële zekerheid, netwerken van
familieleden en verwanten en sociaal verkeer. (Fry e.a., 1997)
Een goede lichamelijke gezondheid:
Het vermogen om deel te nemen aan zelfgekozen activiteiten, en
voldoende energie, kracht en vitaliteit om die activiteiten te blijven
uitoefenen.
Materiële zekerheid:
Geld, recht op uitkeringen en vergoedingen, voldoende middelen om een
bepaalde levensstandaard te behouden.
Netwerken van familieleden en verwanten:
De sociale structuren in de onmiddellijke omgeving waarmee ouderen
verbonden zijn en die hen ondersteuning, zorg, advies, informatie en een
gevoel van bevestiging en eigenwaarde bezorgen.
Sociaal verkeer verwijst naar:
Levensaspecten die ervoor zorgen dat mensen positieve feedback
ontvangen, ze gaan zich dan goed voelen over zichzelf, voelen zich een
deel van de maatschappij. Ze zijn burgers die over keuzevrijheid
beschikken en hebben het gevoel de belangrijke dingen in hun leven onder
controle te hebben.
39
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 34: 1.4.1.1 Casus: Gladys
Slide 34 1.4.1.1 Casus: Gladys
Gladys is 68 en woont samen met haar gezonde 71-jarige man in hun
eigen huis. Hoewel ze voor de rest zelf ook gezond is, heeft Gladys wel wat
last van milde artritis in haar handen en knieën. Ze zijn allebei
gepensioneerd en kunnen comfortabel van hun pensioen leven.
Gladys vindt het leuk om elke dag minstens een uur in de tuin te werken en
ze wandelt tweemaal per week naar de plaatselijke dorpswinkel (ongeveer
400 meter). Ze hebben twee dochters: een is geëmigreerd maar ze bellen
wel regelmatig met haar en de ander woont in de buurt en brengt hen om
de twee weken een bezoekje.
Gladys deed vroeger vrijwilligerswerk bij de plaatselijke
liefdadigheidswinkel, maar onlangs moest die winkel dicht en op dit
moment heeft ze nog geen ander interessant buurtproject gevonden om
zich voor in te zetten.
Op de volgende slide vind je een aantal vragen over Gladys en haar
situatie.
40
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 35: Deel 1: Oefening 3
Slide 35 Deel 1: Oefening 3
De goede oude dag van Gladys
Gladys' verhaal - Geheugensteuntje
Gladys is 68 en woont samen met haar gezonde 71-jarige man in hun
eigen huis. Hoewel ze voor de rest zelf ook gezond is, heeft Gladys wel wat
last van milde artritis in haar handen en knieën. Ze zijn allebei
gepensioneerd en kunnen comfortabel van hun pensioen leven.
Gladys vindt het leuk om elke dag minstens een uur in de tuin te werken en
ze wandelt tweemaal per week naar de plaatselijke dorpswinkel (ongeveer
400 meter). Ze hebben twee dochters: een is geëmmigreerd maar ze
bellen wel regelmatig met haar en de ander woont in de buurt en brengt
hen om de twee weken een bezoekje.
Gladys deed vroeger vrijwilligerswerk bij de plaatselijke
liefdadigheidswinkel, maar onlangs moest die winkel dicht en op dit
moment heeft ze nog geen ander interessant buurtproject gevonden om
zich voor in te zetten.
Op de volgende slide vind je een aantal vragen over Gladys en haar
situatie. Klik op "VOLGENDE" om verder te gaan.
Is dit een voorbeeld van een goede oude dag? Ja of neen?
2. Welke van de vier onderstaande factoren moet beter om Gladys'
levenskwaliteit te verbeteren?
Sociaal verkeer
Netwerken van familieleden en verwanten.
Materiële zekerheid.
Een goede lichamelijke gezondheid.
41
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
De correcte antwoorden: 1) Neen, 2) Sociaal verkeer
Jouw score: punten
Je hebt nu even kunnen nadenken over wat een goede oude dag eigenlijk
inhoudt. Op de volgende slides gaan we dieper in op het concept succesvol
ouder worden.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
42
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 36: 1.4.2 Succesvol ouder worden
Slide 36 1.4.2 Succesvol ouder worden
Door de jaren heen hebben Lawton en Nahemow ons een aantal inzichten
bijgebracht over succesvol ouder worden, zoals:
Succesvol verouderen staat in verband met op latere leeftijd actief blijven.
Zo moet je bereid zijn om in een nieuwe rol te stappen, bij de maatschappij
betrokken blijven en sociale relaties in stand kunnen houden (Lawton en
Nahemow, 1973).
Actief blijven alleen is echter niet genoeg. Ook cognitieve uitdagingen zijn
belangrijk. Zij laten ouderen namelijk toe hun kennis en kunde te tonen
(Lawton e.a., 1995).
Last but not least is ook de omgeving van belang: die mag niet te
veeleisend zijn, maar ook niet te weinig stimuleren (Nahemow, 1990).
Een uitgebreid overzicht over succesvol ouder worden vind je op de
website http://healthyandsuccessfulaging.wordpress.com/papers/.
43
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 37: 1.4.2.1 Casus: Ronnie
Slide 37 1.4.2.1 Casus: Ronnie
Ronnie is 76 en baatte voor zijn pensionering een ijzerwinkel uit. Op dit
moment woont hij samen met zijn 77-jarige vrouw in een flatgebouw met
een conciërge. Sinds ze naar dit appartement verhuisden, raakte hij al met
een aantal medebewoners bevriend.
Samen met twee van hen organiseert hij elke week een koffiekransje in de
gemeenschapsruimte van het gebouw. Ze zien elkaar ook eens per week
tijdens een lunch in de plaatselijke pub.
Ronnie hield vroeger enorm van boeken lezen en kruiswoordpuzzels maar
zijn ogen zijn zo erg achteruitgegaan dat hij dat niet meer kan. Hij brengt
veel van zijn vrije tijd tegenwoordig met zijn vrouw door, pratend over wat
er op tv is, of hij zit met zijn vrienden in de gemeenschappelijke delen van
het gebouw.
Op de volgende slide vind je een aantal vragen over Ronnie en zijn situatie.
44
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 38: Deel 1: Oefening 4
Slide 38 Deel 1: Oefening 4
Ronnie en succesvol ouder worden
Een geheugensteuntje: Ronnie
Ronnie is 76 en baatte voor zijn pensionering een ijzerwinkel uit. Op dit
moment woont hij samen met zijn 77-jarige vrouw in een flatgebouw met
een conciërge. Sinds ze naar dit appartement verhuisden, raakte hij al met
een aantal medebewoners bevriend. Samen met twee van hen organiseert
hij elke week een koffiekransje in de gemeenschapsruimte van het
gebouw. Ze zien elkaar ook eens per week tijdens een lunch in de
plaatselijke pub. Ronnie hield vroeger enorm van boeken lezen en
kruiswoordpuzzels maar zijn ogen zijn zo erg achteruitgegaan dat hij dat
niet meer kan. Hij brengt veel van zijn vrije tijd tegenwoordig met zijn vrouw
door, pratend over wat er op tv is, of hij zit met zijn vrienden in de
gemeenschappelijke delen van het gebouw.
Op de volgende slides vind je een aantal vragen over Ronnie. Klik op
"VOLGENDE" om verder te gaan.
Welke ervaringen in het leven van Ronnie zijn goede voorbeelden van
succesvol ouder worden? Geef alle levensdomeinen op die daarvoor in
aanmerking komen.
Zijn betrokkenheid bij zijn lokale gemeenschap.
Zijn deelname aan activiteiten die zijn cognitieve vermogens uitdagen.
Zijn sociale contacten.
Zijn aanpassing aan zijn pensionering.
Welk levensdomein moet beter om Ronnie succesvol ouder te laten
worden?
45
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Zijn betrokkenheid bij zijn lokale gemeenschap.
Zijn deelname aan activiteiten die zijn cognitieve vermogens uitdagen.
Zijn sociale contacten.
Zijn aanpassing aan zijn pensionering.
Correcte antwoorden: 1) Zijn betrokkenheid bij zijn lokale gemeenschap,
zijn sociale contacten en zijn aanpassing aan zijn pensionering. 2) Zijn
deelname aan activiteiten die zijn cognitieve vermogens uitdagen.
Jouw score: punten
Je hebt nu even de kans gehad om na te denken over succesvol ouder
worden. Op de volgende slides gaan we dieper in op een ander aspect van
verouderen: actief ouder worden.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
46
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 39: Deel 1: Oefening 5
Slide 39 Deel 1: Oefening 5
Op de vorige slide vertelden we je al dat actief zijn en blijven bijzonder
belangrijk is om succesvol ouder te worden, maar wat is actief ouder
worden nu precies? In 2002 stelde de Wereldgezondheidsorganisatie dat
als je ouderen een actieve oude dag met een behoorlijke levenskwaliteit wil
bezorgen, je hen een aantal zaken moet kunnen bieden. Kies uit
onderstaande zaken de drie hoofdzaken waarvan je denkt dat ze actief
ouder worden stimuleren (we vergelijken je antwoorden daarna met de
definitie van de WHO).
De mogelijkheid om aan meer activiteiten deel te nemen
Toegang tot gezondheidszorg
Omgang met jongere mensen
Veiligheid
Betere pensioenregeling
Toegang tot gratis openbaar vervoer
Toegang tot de arbeidsmarkt
Correct antwoord: de mogelijkheid om aan meer activiteiten deel te nemen,
toegang tot gezondheidszorg en veiligheid.
Jouw score: punten
Deze oefening heeft je meer inzicht gegeven in de algemene
aandachtspunten die gepaard gaan met actief ouder worden. Op de
volgende slides kun je je kennis verder uitdiepen.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
47
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
48
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 40: 1.4.3 Actief ouder worden
Slide 40 1.4.3 Actief ouder worden
De WHO (2002) definieert actief ouder worden als "het proces om de
kansen op gezondheid, participatie en veiligheid te optimaliseren, met als
doelstelling de levenskwaliteit bij het ouder worden te verbeteren." Het is
daarbij van belang te weten dat ‘actief’ hier niet enkel verwijst naar fysieke
activiteit, maar naar een blijvende betrokkenheid bij sociale, spirituele,
economische, culturele, en maatschappelijke activiteiten, burgerzin en
participatie aan de arbeidsmarkt. Een fysieke beperking is dus niet
noodzakelijk een hindernis om actief oud te worden, de persoon in kwestie
kan op verschillende andere manieren actief zijn: gepensioneerden of
ouderen die ziek of beperkt zijn, kunnen op een actieve manier binnen hun
familie, vriendenkring of buurt een bijdrage aan de samenleving leveren.
Actief ouder worden is erop gericht ieders levensverwachting en
levenskwaliteit te verhogen, ook van mensen die kwetsbaar, gehandicapt
of hulpbehoevend zijn. Volgens de WHO kan verouderen een positieve
ervaring zijn als dat langere leven gepaard gaat met voortdurende
mogelijkheden en kansen op het gebied van gezondheid, participatie en
veiligheid. Als zorgverlener is het dan ook jouw taak om ervoor te zorgen
dat je cliënten deze kansen kunnen grijpen.
Meer informatie over actief ouder worden vind je op Active Ageing: A Policy
Framework, WHO (2002)
49
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 41: 1.4.3.1 Casus: Petra
Slide 41 1.4.3.1 Casus: Petra
Een toonbeeld van actief ouder worden:
Petra is 61 en licht verstandelijk beperkt. Ze gaat naar een lokaal
dagcentrum voor mensen met een verstandelijke beperking.
Daar brengt ze haar tijd niet alleen door in haar eigen basisgroep met vier
andere oudere dames, ze vindt het ook heel leuk om de tuiniersgroep te
helpen. Ze werkt actief mee en geeft regelmatig de andere groepsleden en
de begeleiders advies over groenten kweken, iets wat ze als kind altijd al
samen met haar vader deed.
Zo helpt Petra bijvoorbeeld groenten telen voor het jaarlijkse zomerfestival
waarvan de opbrengst naar het dagcentrum gaat en wint ze regelmatig de
verkiezing van de Grootste Ui op het oogstfeest van de plaatselijke
kerkgemeenschap waar ze lid van is.
50
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 42: Deel 1: Oefening 6
Slide 42 Deel 1: Oefening 6
Petra en actief ouder worden
Petra's verhaal - Geheugensteuntje
Petra is 61 en licht verstandelijk beperkt. Ze gaat naar een lokaal
dagcentrum voor mensen met een verstandelijke beperking.
Daar brengt ze haar tijd niet alleen door in haar eigen basisgroep met vier
andere oudere dames, ze vindt het ook heel leuk om de tuiniersgroep te
helpen. Ze werkt actief mee en geeft regelmatig de andere groepsleden en
de begeleiders advies over groenten kweken, iets wat ze als kind altijd al
samen met haar vader deed.
Zo helpt Petra bijvoorbeeld groenten telen voor het jaarlijkse zomerfestival
waarvan de opbrengst naar het dagcentrum gaat en wint ze regelmatig de
verkiezing van de Grootste Ui op het oogstfeest van de plaatselijke
kerkgemeenschap waar ze lid van is.
Op de volgende slide vind je een vraag over Petra's situatie. Klik op
"VOLGENDE" om verder te gaan.
Waarom biedt tuinieren Petra een bijzonder grote kans om goed actief
ouder te worden?
Het houdt haar lichamelijk actief.
Haar beperking verhindert haar niet om aan de activiteit deel te nemen.
Ze vindt het leuk en zinvol.
Correct antwoord: Ze vindt het leuk en zinvol.
Jouw score: punten
51
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Je hebt nu kunnen nadenken over een aantal zaken die bijdragen tot
positief ouder worden. Op de volgende slide hebben we het over gezond
ouder worden en gaan we dieper in op ouder worden met een
verstandelijke beperking.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
52
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 43: 1.4.4 Gezond ouder worden
Slide 43 1.4.4 Gezond ouder worden
De WHO schetst een aantal praktische zaken die gezond ouder worden
stimuleren, waaronder:
De levensverwachting verhogen door een goede gezondheid te promoten
en de oorzaken van een slechte gezondheid aan te pakken, in het
bijzonder door al vroeg in het verouderingsproces (vanaf 50 jaar) een
andere levensstijl aan te nemen.
Een aan de leeftijd aangepaste omgeving creëren door mobiliteit,
infrastructuur, milieuvervuiling, huisvesting, openbare ruimten en
overheidsdiensten te verbeteren.
Gezondheidsvoorziening en sociale dienstverlening verbeteren door de
zorg beter te coördineren, op personeelstekorten te anticiperen en
overheidssubsidies te bestendigen.
Enkele andere aanbevelingen:
De pensioenleeftijd optrekken en de arbeidsparticipatie verhogen tot 75%.
Een Europese eenheidsmarkt verwezenlijken voor gezondheidsproducten
en -diensten.
53
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 44: 1.5 Ouder worden met een verstandelijke
beperking
Slide 44 1.5 Ouder worden met een verstandelijke beperking
Bovenstaande begrippen bieden een basis om de levenskwaliteit van
ouderen in het algemeen te verbeteren, maar ze zijn niet altijd relevant
voor mensen met een verstandelijke beperking. Zo is een stimulerende
omgeving doorgaans belangrijk voor een goede oude dag, maar sommige
mensen met een bepaalde verstandelijke beperking (bv. autisme)
verkiezen omwille van hun problemen met zintuiglijke informatieverwerking
net een vrij neutrale omgeving.
Het eindrapport van de WHO, in het Nederlands Veroudering en
verstandelijke handicap: Verbetering van de levensverwachting en
bevordering van gezond oud worden, noemt zes resultaten die ouderen
gezonder oud kunnen laten worden:
Praktische vaardigheden, vrijetijdsbesteding en zaken die de
levenskwaliteit verhogen (iemand toelaten tussen verschillende activiteiten
te kiezen en de gebruikelijke mogelijkheden te benutten);
Een beter of duurzamer voedingspatroon en een algemene
gezondheidstoestand waarbij activiteiten niet door lichamelijke problemen
worden gehinderd;
Een gevarieerd levensritme (met zelfgekozen activiteiten);
Erkennen dat uitdagingen en productiviteit ook op latere leeftijd moeten
blijven bestaan;
Een uitgebreid en goed verankerd sociaal netwerk;
Regelmatige deelname aan het gewone gemeenschapsleven binnen de
samenleving, met zelfgekozen vrienden of kennissen.
Zie Veroudering en verstandelijke handicap, WHO (2000)
54
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 45: 1.6 Casus: Andraiz
Slide 45 1.6 Casus: Andraiz
In dit praktijkvoorbeeld zie je hoe zorgdiensten gezond, actief ouder
worden kunnen stimuleren bij mensen met een verstandelijke beperking.
De 60-jarige Andraiz woont in een klein groepshuis voor verstandelijk
beperkte personen. Zes maanden geleden werd er bij Andraiz osteoartritis
vastgesteld. Die aandoening bezorgde hem veel pijn en beïnvloedde zijn
hobby's en dagelijkse bezigheden. Bijgevolg werd hij een pak minder
actief, met zijn humeur ging het van kwaad naar erger, en hij kreeg
overgewicht. Het personeel in de voorziening gaf hem aangepaste
medicatie om de pijn te verzachten, iets wat ze regelmatig opnieuw
bekijken, en een aantal hulpmiddelen om de druk op zijn gewrichten te
verminderen.
Ze zorgden ook voor een uitgebalanceerd dieet en maakten een aangepast
bewegingsplan op. Door al deze maatregelen ging Andraiz' humeur er
ondertussen erg op vooruit en werd hij opnieuw actiever. Hij is afgevallen
en heeft zijn pijn beter onder controle. Zijn vroegere vrijetijdsbesteding
werd lichtjes aangepast zodat hij er opnieuw van kan genieten en hij houdt
er nu een actievere, gezondere en succesvolle levensstijl op na.
55
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 46: Deel 1: Oefening 7
Slide 46 Deel 1: Oefening 7
Bill: oplossingen voor actief ouder worden
In het praktijkvoorbeeld van Adraiz kon je zien hoe een goede
zorgverlening mensen met een verstandelijke beperking kan helpen om
gezond en actief ouder te worden. Nu is het jouw beurt om over een
gegeven situatie na te denken en oplossingen voor te stellen. Dat kan aan
de hand van de casus van Bill.
Bill is een 64-jarige man met het syndroom van Down. Hij woont met vier
anderen in een groepshuis en brengt regelmatig een dag per week door bij
de plaatselijke liefdadigheidsinstelling waar hij de jeugdwerkers helpt met
het organiseren van naschoolse activiteiten in de buurt. De laatste zes
maanden nam Bills gewicht gestaag toe. Ondertussen is hij dan ook ook
pak te zwaar geworden. Onlangs stelde de dokter diabetes type 2 vast. Als
onderdeel van zijn behandeling kreeg Bill het advies om wat te
vermageren.
Hoe kun je Bill helpen een gezond en actief leven te leiden? Maak notities
in het tekstvak op de volgende slide of gebruik Oefenblad 2 om enkele
opmerkingen te noteren. Klik op "VOLGENDE" om verder te gaan.
Hoe kun je Bill helpen een gezond en actief leven te leiden?
Je bent bijna aan het einde van dit deel. Om goed te onthouden wat je in
dit deel hebt geleerd, kun je de oefening op de volgende slide maken.
Daarna krijg je ook nog een samenvatting van dit hoofdstuk voor we verder
gaan.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
56
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 47: Deel 1: Oefening 8
Slide 47 Deel 1: Oefening 8
Gelieve op de volgende slide de korte test in te vullen om dit deel af te
sluiten. Klik op "VOLGENDE" om verder te gaan.
Schrijf in onderstaand tekstvak in je eigen woorden op hoe je over
veroudering denkt. Je kan ook steeds Oefenblad 3 gebruiken om enkele
aantekeningen te maken.
Hoe kun je ouder worden het best omschrijven? Als een eenmalige
gebeurtenis of als een proces?
Verouderen impliceert vooral:
Biologische veranderingen.
Psychologische veranderingen.
Sociale veranderingen.
Alle bovengenoemde veranderingen.
Actief ouder worden betekent:
Op een voor jezelf zinvolle manier actief zijn binnen de gemeenschap.
Zo lang mogelijk zoveel mogelijk fysiek actief kunnen blijven.
Zo lang mogelijk blijven werken.
Een actief sociaal leven behouden.
Mensen met een verstandelijke beperking kunnen omwille van hun
aandoening(en) meestal niet succesvol ouder worden. Waar of niet waar?
57
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Mensen met een verstandelijke beperking hebben er naarmate ze ouder
worden bijzonder weinig aan dat je nog nieuwe uitdagingen voor hen
bedenkt. Waar of niet waar?
Nu je aan het einde van dit deel gekomen bent, mag het geen probleem
zijn om in onderstaand tekstvak vijf punten op te schrijven die je kunnen
helpen om ouderen met een verstandelijke beperking een betere
zorgverlening te bieden. Je kan ook steeds Oefenblad 3 gebruiken om
enkele aantekeningen te maken.
De juiste antwoorden: 2) Als een proces; 3) Alle bovengenoemde
veranderingen; 4) Op een voor jezelf zinvolle manier actief zijn binnen de
gemeenschap; 5) Niet waar; en 6) Niet waar.
Jouw score: punten
Je bent aan het einde van dit hoofdstuk gekomen. Op de volgende slide
krijg je nog een laatste samenvatting van dit deel en dan gaan we verder
met het tweede deel over de maatschappelijke beeldvorming rond
verouderen.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
58
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 48: 1.8 Samenvatting van deel 1
Slide 48 1.8 Samenvatting van deel 1
Samenvatting
Ouder worden is een proces dat bij iedereen anders verloopt.
Ouderen vormen dan ook een heterogene groep.
Er zijn een aantal begrippen die mensen kunnen helpen op een positieve
manier te verouderen en hun levenskwaliteit ook op latere leeftijd nog te
verbeteren (bv. een goede oude dag, succesvol ouder worden, actief ouder
worden).
Actief ouder worden slaat niet alleen op fysieke activiteit, maar ook op
sociale, economische, spirituele, culturele en maatschappelijke activiteit.
Veel van deze concepten kunnen ook toegepast worden bij ouderen met
een verstandelijke beperking, al zullen er soms aanpassingen moeten
gebeuren om aan hun specifieke behoeften tegemoet te kunnen komen.
Verder in deze module:
De maatschappelijke beeldvorming rond verouderen en hoe die de
zorgverlening beïnvloedt.
De behoefte aan beleidsmaatregelen die de rechten van ouderen
beschermen.
De specifieke behoeften van ouderen met een verstandelijke beperking en
hoe je deze bevolkingsgroep kan stimuleren om succesvol ouder te
worden.
59
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 49: Deel 2: Maatschappelijke
beeldvorming rond verouderen
Slide 49 Deel 2: Maatschappelijke beeldvorming rond verouderen
Dit deel beschrijft de opvattingen van onze maatschappij over ouderen en
de impact daarvan op de dienstverlening. Het deel omvat:
Leeftijdsdiscriminatie.
Hoe leeftijdsdiscriminatie de dienstverlening beïnvloedt.
Hoe we dit kunnen rechtzetten.
Leerdoelen
Als je de theorie en de oefeningen in dit deel hebt doorgenomen, ken je:
De maatschappelijke beeldvorming rond veroudering en het probleem van
leeftijdsdiscriminatie.
De gevolgen van leeftijdsdiscriminatie op de dienstverlening.
Manieren om op leeftijdsdiscriminatie te reageren.
60
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 50: 2.1 Maatschappelijke beeldvorming
Slide 50 2.1 Maatschappelijke beeldvorming
De maatschappelijke beeldvorming rond verouderen verwijst naar de
relaties tussen de verschillende opvattingen over ouderdom, het beeld dat
we hebben over ouder worden en de zorg voor en behandeling van
ouderen. Het is:
"Een voedingsbodem voor overtuigingen en opvatingen die een bepaalde
bevolkingsgroep identificeert op basis van leeftijd en de leden van die
groep afschildert in een negatieve, stereotype terminologie die niet alleen
meer angst voor het verouderingsproces veroorzaakt maar bovendien de
degeneratie van ouderen nog in de hand werkt" (Hughes, 1995)
Deze discriminatie op basis van ouderdom noemen we
leeftijdsdiscriminatie.
Een dergelijke negatieve kijk op veroudering is typisch westers en deels
het gevolg van het belang dat we in onze westerse cultuur en samenleving
hechten aan individualisme en productiveit. Naarmate iemand ouder wordt
en minder in staat is om volledig zelfstandig te leven (als gevolg van
ziekte/beperking/inkomensverlies) en als een minder productief lid van de
samenleving wordt beschouwd (als gevolg van pensionering), wordt die
persoon voor onze maatschappij minder waardevol geacht (Gergen &
Gergen, 2000).
61
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 51: 2.2 Leeftijdsdiscriminatie
Slide 51 Deel 2.2 Leeftijdsdiscriminatie
Ray, Sharp en Abrams (2006) beschrijven drie soorten discriminatie:
Negatieve discriminatie die openlijk schade berokkent - directe
discriminatie.
Positieve discriminatie om iemand te beschermen - geeft de doelgroep een
voorkeursbehandeling.
Ondervertegenwoordiging - passieve, indirecte discriminatie door bv.
bepaalde groepen over te slaan.
62
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 52: Deel 2: Oefening 1
Slide 52 Deel 2: Oefening 1
Ray, Sharp en Abrams (2006) beschrijven drie soorten discriminatie:
Negatieve discriminatie die openlijk schade berokkent - directe
discriminatie.
Positieve discriminatie om iemand te beschermen - geeft de doelgroep een
voorkeursbehandeling.
Ondervertegenwoordiging - passieve, indirecte discriminatie door bv.
bepaalde groepen over te slaan.
Op de volgende slide krijg je een aantal scenario's voorgeschoteld. Om
welk type van leeftijdsdiscriminatie gaat het? Klik op "VOLGENDE" om
verder te gaan.
Een gezonde, bewame 65-jarige man die in de marketingsector werkt,
wordt ontslagen. Zijn bazen vinden namelijk dat hij op zijn leeftijd "geen
voeling meer" kan hebben met zo'n jonge sector. Welk soort discriminatie
wordt hier toegepast?
Negatieve discriminatie
Positieve discriminatie
Ondervertegenwoordiging
Hoewel een aanzienlijk deel van de bevolking ouder is dan 65, spendeert
een ziekenfonds in het Verenigd Koninkrijk zijn budgetten voornamelijk aan
pediatrische gezondheidszorg. Welk soort discriminatie wordt hier
toegepast?
Negatieve discriminatie
Positieve discriminatie
63
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Ondervertegenwoordiging
Een 60-jarige vrouw solliciteert voor een baan en krijgt die ook, ondanks
het feit dat er een aantal beter gekwalificeerde sollicitanten waren die ook
nog eens meer relevante ervaring konden voorleggen. Het bedrijf wil
namelijk niet bekendstaan als een firma die ouderen discrimineert. Welk
soort discriminatie wordt hier toegepast?
Negatieve discriminatie
Positieve discriminatie
Ondervertegenwoordiging
Correcte antwoorden: 1) Negatieve discriminatie; 2)
Ondervertegenwoordiging; 3) Positieve discriminatie.
Jouw score: punten
Je kent nu een aantal leeftijdsdiscriminerende factoren. Op de volgende
slide gaan we dieper in op de gevolgen van leeftijdsdiscriminatie voor de
zorgverlening.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
64
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 53: 2.3 Gevolgen van leeftijdsdiscriminatie
Slide 53 2.3 Gevolgen van leeftijdsdiscriminatie
Het is een algemeen gegeven dat de bevolking vergrijst. Wereldwijd zorgen
een hogere levensverwachting en dalende geboortecijfers ervoor dat we
met z'n allen ouder worden (WHO, 2013). Nu er zoveel meer ouderen zijn
dan vroeger, de pensioenleeftijd overal wordt opgetrokken en iedereen
steeds langer aan het werk blijft, zou je denken dat er niet meer op basis
van leeftijd wordt gediscrimineerd. Toch zien we overal de gevolgen van
leeftijdsdiscriminatie:
In sociale en economische beleidsmaatregelen die ouderen discrimineren.
Zo werd pas in oktober 2011 de verplichte pensioenleeftijd in het Verenigd
Koninkrijk (65) afgevoerd waardoor ouderen er nu voor kunnen kiezen om
langer te werken.
In de algemene opvattingen en waarden over ouderen en de manier
waarop die bepalen hoe we met hen omgaan en hen behandelen, zowel op
persoonlijk als op professioneel gebied.
Meervoudige discriminatie - Onze standpunten inzake ouderdom staan in
wisselwerking met andere aspecten van maatschappelijke identiteit zoals
ras, geslacht, seksuele geaardheid en invaliditeit.
Zo stellen Walker en Walker (1998) dat ouderen met een verstandelijke
beperking niet enkel te maken hebben met leeftijdsdiscriminatie maar ook
met discriminatie op basis van hun beperking en door de gevolgen van die
combinatie dubbel nadeel ondervinden.
Dit dubbele gevaar heeft tot gevolg dat de verwachtingen dalen en wettigt
een onaangepaste zorgverlening (Walker e.a., 1996).
65
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 54: 2.4 Leeftijdsdiscriminatie en dienstverlening
Slide 54 2.4 Leeftijdsdiscriminatie en dienstverlening
Leeftijdsdiscriminatie en de maatschappelijke beeldvorming rond ouderen
liggen vaak aan de basis van de dienstverlening en de zorg die ze krijgen
en kunnen die dan ook op verschillende manieren negatief beïnvloeden. Zo
zijn veel sociale diensten contraproductief door hun afhankelijkheidscultuur
die ouderdom automatisch associeert met onvermijdelijke achteruitgang,
passiviteit en een teruggetrokken 'leven' (Biggs, 1993).
Deze bekrompen opvatting zien we ook terug de ouderenzorg, iets wat
doorgaans wordt beschouwd als een taak die lagere kwalificaties en
minder kennis of vakbekwaamheid vereist dan werken met andere
bevolkingsgroepen. Denk maar aan de vele sociale diensten die vanuit die
visie aan de behoeften van ouderen tegemoetkomen en vooral de nadruk
leggen op het 'routine'werk. Ze voorzien vaak enkel in
kortetermijnoplossingen met standaard hulpmiddelen en zorgpaketten. Dat
kan leiden tot negatieve vooronderstellingen en opvattingen zoals:
De aanname dat je heel gemakkelijk in de behoeften van ouderen kunt
voorzien, m.a.w. het is niet nodig om speciaal voor hen personeel op te
leiden.
Negatieve beeldvorming rond ouderen en hun zorgverleners.
Aan de basis hiervan ligt de lage status die aan oudere mensen wordt
toegekend, wat op zijn beurt de lage status van hun begeleiders en
verzorgers versterkt. Zo stelden Walker en Walker (1998): "van zodra
iemand louter op basis van zijn of haar leeftijd van de ene dienstverlener
naar de andere overstapt, verschuift de dienstverlening van het
ondersteunen van zelfstandigheid naar het opnieuw genereren van
afhankelijkheid" (p.127).
66
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 55: 2.5 Leeftijdsdiscriminatie aanpakken
Slide 55 2.5 Leeftijdsdiscriminatie aanpakken
Al deze aannames over dienstverlening voor ouderen zijn ook toepasbaar
op ouderen met een verstandelijke beperking: de vooroordelen die ouderen
discrimineren op basis van leeftijd en de afhankelijkheidscultuur die de
discriminerende fundamenten van de ouderenzorg nog verstevigen, leiden
ertoe dat ouderen met een verstandelijke beperking vaak niet echt met
beide benen in het leven kunnen staan en in afzondering leven (Thompson,
2002). Net zoals je bij oudere mensen met een verstandelijke beperking
kunt zeggen dat ze 'dubbel nadeel' ondervinden (Walker & Walker, 1998),
geldt dat ook voor de diensten die op hen gericht zijn.
Gelukkig zijn deze negatieve opvattingen en vooroordelen langzamerhand
aan het veranderen en kunnen we een aantal dingen doen om daarbij te
helpen:
De mensenrechten van ouderen en mensen met een beperking steunen en
handhaven.
Werken in overeenstemming met het beleid inzake gezondheid en
ouderenzorg, d.w.z.: respect opbrengen voor hun rechten, hun waardigheid
en hun onafhankelijkheid en hen helpen een actief, participatief leven te
leiden.
Gemotiveerd personeel aanwerven met voldoende kennis over de
gezondheids- en zorgbehoeften van ouderen en/of voorzien in
voortdurende, relevante opleiding voor het bestaande personeel.
Kwaliteitszorg leveren aan de hand van een persoonsgerichte dienst- en
zorgverlening.
67
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 56: Deel 2: Oefening 2
Slide 56 Deel 2: Oefening 2
Gelieve op de volgende slide de korte test in te vullen om dit deel af te
sluiten. Klik op "VOLGENDE" om verder te gaan.
De westerse cultuur is geneigd ouderen niet naar waarde te schatten.
Waar of niet waar?
Dankzij de vergrijzing is leeftijdsdiscriminatie geen probleem meer.
Duidt in onderstaande lijst alle beweringen aan die van toepassing zijn Op
leeftijd discriminerende vooroordelen en aannames kunnen binnen de
zorgdiensten leiden tot:
een afhankelijkheidscultuur
gebrek aan personeelsopleiding
negatieve opvattingen over ouderen
negatieve opvattingen over begeleiders
Oudere mensen met een verstandelijke beperking ondervinden dubbel
nadeel als gevolg van (selecteer de 2 zaken die van toepassing zijn):
discriminatie op basis van hun leeftijd.
discriminatie op basis van hun leeftijd.
het feit dat ze zorgdiensten nodig hebben.
discriminatie op basis van hun beperking.
Opleiding voorzien voor begeleiders is een manier om vooroordelen als
gevolg van leeftijdsdiscriminatie te counteren. Waar of niet waar?
68
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Nu je aan het einde van dit deel gekomen bent, mag het geen probleem
zijn om in onderstaand tekstvak vijf punten op te schrijven die je kunnen
helpen om ouderen met een verstandelijke beperking een betere
zorgverlening te bieden. Je kan ook steeds Oefenblad 4 gebruiken om
enkele aantekeningen te maken.
Correcte antwoorden: 1) Waar; 2) Niet waar; 3) gebrek aan
personeelsopleiding; 4) discriminatie op basis van hun leeftijd en
discriminatie op basis van hun beperking; 5) Waar
Jouw score: punten
Je bent aan het einde van dit hoofdstuk gekomen. Op de volgende slide
krijg je nog een laatste samenvatting van dit deel en dan gaan we verder
met het derde deel over het beleid inzake veroudering.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
69
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 57: 2.6 Samenvatting van deel 2
Slide 57 2.6 Samenvatting van deel 2
Samenvatting
De maatschappelijke beeldvorming rond verouderen verwijst naar de
relaties tussen de verschillende opvattingen over ouderdom, het beeld dat
we hebben over ouder worden en de zorg voor en behandeling van
ouderen.
Ouderen worden in onze huidige maatschappij niet erg gewaardeerd.
Discriminatie op basis van leeftijd, leeftijdsdiscriminatie, is dan ook een
wijdverbreid gegeven.
Die maatschappelijke leeftijdsdiscriminatie brengt niet alleen binnen de
zorgdiensten een afhankelijkheidscultuur voort, het bezorgt ouderen en hun
verzorgers ook een bijzonder lage sociale status.
Toch zijn er een aantal manieren waarop we leeftijdsdiscriminatie kunnen
tegengaan.
Verder in deze module:
De behoefte aan beleidsmaatregelen die de rechten van ouderen
beschermen.
De specifieke behoeften van ouderen met een verstandelijke beperking en
hoe je deze bevolkingsgroep kan stimuleren om succesvol ouder te
worden.
70
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 58: Deel 3: Ouderenbeleid
Slide 58 Deel 3: Ouderenbeleid
In dit deel zullen we het hebben over de nood aan beleidsmaatregelen die
de rechten van ouderen beschermen. We besteden daarbij aandacht aan:
Mensenrechten voor ouderen.
Het huidige beleid.
De gevolgen van het beleid op de praktijk.
Leerdoelen
Als je de theorie en de oefeningen in dit deel hebt doorgenomen, ken je:
De problemen waarmee ouderen geconfronteerd worden op het gebied van
mensenrechten en de behoefte aan beschermende beleidsmaatregelen.
Recente, belangrijke beleidsmaatregelen inzake veroudering.
De impact van een dergelijk beleid op de praktijk.
71
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 59: 3.1 Nood aan ander beleid
Slide 59 3.1 Nood aan ander beleid
De wereldbevolking vergrijst. World Population Ageing, een rapport van de
Verenigde Naties uit 2009, zegt: "Aangezien de bevolking wereldwijd
almaar ouder wordt, verhoogt ook de nood aan meer en betere informatie
en is er meer onderzoek naar vergrijzing nodig. Om beleidsmakers te
helpen hun doelstellingen en programma's op te stellen, in te voeren en te
evalueren, de bevolking bewuster te maken en meer steun te krijgen voor
beleidsveranderingen, is kennis namelijk essentieel." Voor verdere
informatie, zie: World Population Ageing (Working Paper), UN (2009).
Waarom betekent een vergrijzende bevolking een ander beleid? Zoals je in
het eerste deel al zag, veranderen onze behoeften naarmate we ouder
worden. Het beleid moet die verandering weerspiegelen en aan de
behoeften van een steeds groter aantal ouderen tegemoet kunnen komen.
Daarom moeten bepaalde beleidsdomeinen herbekeken worden:
Gezondheidszorg.
Huisvesting.
Pensioenen.
Toegang tot zorgdiensten, inclusief woonzorgcentra.
Werkgelegenheid en pensionering.
72
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 60: 3.2 Uitdagingen op het gebied van
mensenrechten
Slide 60 3.2 Uitdagingen op het gebied van mensenrechten
De vergrijzing van de bevolking zorgt voor steeds meer
mensenrechtenkwesties. De Verenigde Naties werden dan ook genoopt tot
actie. Hun werkgroep voor ouderenrechten stelt dat het recht op de best
mogelijke fysieke en mentale gezondheid de kern moet uitmaken van het
mensenrechtendebat. Andere gebieden omvatten:
Leeftijdsdiscriminatie werd gedefinieerd als een van de vaakst
voorkomende problemen waar ouderen wereldwijd mee te maken hebben.
Meervoudige discriminatie: een combinatie van verschillende
discriminatiegronden. Ouderen zijn vatbaarder voor meervoudige
discriminatie dan de rest van de bevolking. Dat is vooral het geval bij
oudere vrouwen en is ook van toepassing op ouderen met een
verstandelijke beperking.
Leeftijdsdiscriminatie en vooroordelen werden bovendien erkend als
oorzaak van verschillende mensenrechtenschendingen, inclusief het feit
dat ze ouderendiscriminatie nog verergeren.
Ook geweld en ouderenmishandeling was een belangrijk aandachtspunt.
Toegang tot rechtspleging: de noodzaak van ondersteunende maatregelen
voor de wettelijke zelfbeschikking van ouderen in verband met bijvoorbeeld
gezondheidsbehandelingen, eigendom en nalatenschap.
Recht op sociale bescherming: ouderen hebben recht op een aangepaste
sociale zekerheid.
Zie UN Progress and Challenge for the protection of the Rights of older
persons: An International Perspective, UN (2011)
73
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 61: 3.3 Casus: Kate
Slide 61 3.3 Casus: Kate
Kate is een 88-jarige vrouw die de eerste tekenen van dementie vertoont.
Ze woont in een verzorgingstehuis en heeft geen levende familieleden
meer. Onlangs beklaagde ze zich erover dat er juwelen uit haar kamer
verdwenen waren en ze beschuldigde het personeel van diefstal.
Ze uitte de wens om de zaak op te helderen en wilde graag formeel een
klacht indienen maar de manager van de zorginstelling veegde het voorstel
van tafel en ging ervan uit dat Kate zelf haar juwelen op een verkeerde
plaats had gelegd.
74
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 62: Deel 3: Oefening 1
Slide 62 Deel 3: Oefening 1
De mensenrechten van Kate
Kates verhaal - Geheugensteuntje
Kate is een 88-jarige vrouw die de eerste tekenen van dementie vertoont.
Ze woont in een verzorgingstehuis en heeft geen levende familieleden
meer. Onlangs beklaagde ze zich erover dat er juwelen uit haar kamer
verdwenen waren en ze beschuldigde het personeel van diefstal.
Ze uitte de wens om de zaak op te helderen en wilde graag formeel een
klacht indienen maar de manager van de zorginstelling veegde het voorstel
van tafel en ging ervan uit dat Kate zelf haar juwelen op een verkeerde
plaats had gelegd.
Op de volgende slide vind je een vraag over Kates situatie. Klik op
"VOLGENDE" om verder te gaan.
Welke van Kates mensenrechten staat hier onder druk?
Leeftijdsdiscriminatie
Meervoudige discriminatie
Geweld en mishandeling
Toegang tot gerechtspleging
Het juiste antwoord is toegang tot gerechtspleging.
Jouw score: punten
Je hebt nu de kans gehad om even na te denken over een aantal
mensenrechtenkwesties waar ouderen met een verstandelijke beperking
75
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
vaak mee te maken krijgen. Op de volgende slides gaan we daar dieper op
in.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
76
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 63: 3.4 De verklaring van Graz
Slide 63 3.4 De verklaring van Graz
De verklaring van Graz is een document dat werd opgemaakt door (en
voor) een aantal Europese betrokkenen uit de zorg- en
gehandicaptensector: ouderen, mensen met een verstandelijke beperking,
zorgverleners, wetenschappers en beleidsmakers. Volgens het document
hebben beleidsmaatregelen totnogtoe geen rekening gehouden met de
behoeften van mensen met een verstandelijke beperking.
Een aantal aanbevelingen die gedaan worden:
Specifieke zorgprogrammma's ontwikkelen die een goede gezondheid en
ziektepreventie bij ouderen met een beperking stimuleren.
De nationale wetgevingen moeten ondersteunend informatiebeleid en
besluitvorming door ouderen met een beperking propageren.
Een persoonsgerichte aanpak implementeren die rekening houdt met de
mensenrechten en ouderen met een beperking toelaat hun leven te leiden
en deel te nemen aan de maatschappij.
Zorgpersoneel en andere zorgverleners officiële opleidingsprogramma's
aanbieden, bijscholing en informatie over ouder worden met een beperking
(kennis, vaardigheden en waarden), vanuit het perspectief van
mensenrechten en burgerparticipatie.
Proactief te werk gaan en anticiperen op specifieke ondersteuning voor
ouder wordende personen met een beperking die thuis verzorgd worden
door ouder wordende begeleiders.
Meer informatie vind je via de Verklaring van Graz.
77
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 64: 3.5 Recente beleidsmaatregelen
Slide 64 3.5 Recente beleidsmaatregelen
Naarmate betere gezondheidszorg en sociale dienstverlening de
levensduur van mensen met een beperking verlengen, zullen beperkingen,
zowel fysieke als mentale, steeds vaker op de agenda van het
ouderenbeleid staan. Het is echter een vrij nieuwe uitdaging en het huidige
beleid is dan ook ontoereikend. Toch werden er al een aantal
beleidsmaatregelen genomen om deze problematiek het hoofd te bieden,
o.a. in het VK:
In juli 2013 verleende het Engelse ministerie van Volksgezondheid
subsidies voor de bouw van 3544 nieuwe, betaalbare woningen voor
ouderen of gehandicapten. Deze huizen worden specifiek ontworpen om
de toekomstige bewoners te helpen zelfstandig te leven: aangepaste
badkamers, leuningen, rolstoeltoegankelijke kasten, weinig of geen
trappen, ...
In juni 2012 publiceerde de Britse regering een witboek, Caring for our
future, met een aantal voorstellen om de zorg- en welzijnssector te
hervormen, zoals:
Als lokale autoriteiten al in een vroeg stadium steun bieden, stimuleren ze
zelfstandigheid en kunnen ze eventuele tussenkomsten in noodsituaties
mogelijk vermijden of uitstellen.
De criteria voor steunverlening moeten voor het hele land gelijkgesteld
worden in plaats van de verschillende lokale regelgevingen die nu bestaan.
Betere ondersteuning voor zorgverleners, zoals voor instellingen die hun
persoonlijke budget naar eigen goeddunken mogen beheren.
Nieuwe nationale normen voor de basisopleiding van zorgverleners en
begeleiders, meer gericht op waardigheid en respect.
Meer informatie over deze hervormingsvoorstellen vind je op de website
van Caring for our future: http://caringforourfuture.dh.gov.uk
78
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 65: 3.6 Gevolgen in de praktijk
Slide 65 3.6 Gevolgen in de praktijk
Als deze voorgestelde beleidswijzigingen en aanbevelingen worden
opgevolgd, zal de levenskwaliteit van ouderen met een verstandelijke
beperking op een aantal manieren verbeteren. Bijvoorbeeld:
Als het accent verschuift naar het ondersteunen van zelfstandig leven, dan
kunnen meer mensen met een verstandelijke beperking in hun eigen huis
geholpen worden.
Een betere ondersteuning van mantelzorgers en niet-professionele
zorgverleners zal leiden tot een betere kwaliteitszorg.
Betere opleiding voor zorgverleners en begeleiders zal leiden tot een
betere kwaliteitszorg.
Een persoonsgerichte aanpak, gebaseerd op het respecteren van de
mensenrechten, zal leiden tot een betere behandeling en minder
discriminatie van oudere mensen met een verstandelijke beperking.
Specifieke gezondheidsbevorderende en preventieve maatregelen zullen
leiden tot een betere gezondheid voor ouderen met een verstandelijke
beperking.
79
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 66: 3.7 Casus: Judith
Slide 66 3.7 Casus: Judith
Judith is een 57-jarige vrouw en licht verstandelijk beperkt.
Ze woont in het Verenigd Koninkrijk in een klein huis samen met haar
jongere zus en zwager. Nu Judith ouder wordt, ijvert haar familie er erg
voor dat ze haar onafhankelijkheid en actieve levensstijl niet verliest.
80
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 67: Deel 3: Oefening 2
Slide 67 Deel 3: Oefening 2
Judith en beleid
Judiths verhaal - Geheugensteuntje
Judith is een 57-jarige vrouw en licht verstandelijk beperkt.
Ze woont in het Verenigd Koninkrijk in een klein huis samen met haar
jongere zus en zwager. Nu Judith ouder wordt, ijvert haar familie er erg
voor dat ze haar onafhankelijkheid en actieve levensstijl niet verliest.
Op de volgende slide vind je een vraag over Judiths situatie. Klik op
"VOLGENDE" om verder te gaan.
Hoe kunnen de recente beleidsmaatregelen Judith en haar familie helpen
om dit te bereiken? Selecteer alle antwoorden die van toepassing zijn.
Door financiële ondersteuning voor Judiths familie, zodat ze voor haar
kunnen zorgen.
Door Judith een plaats in een woonzorgcentrum te bezorgen.
Door Judith een betaalbare woning aan te bieden, aangepast aan haar
noden.
Door te zorgen dat begeleiders die worden aangenomen om voor Judith te
zorgen goed opgeleid zijn.
De correcte antwoorden zijn: Judiths familie financiële ondersteuning
garanderen zodat ze voor haar kunnen zorgen, Judith een betaalbare,
aangepaste woning aanbieden, en zorgen dat begeleiders die worden
aangenomen om voor Judith te zorgen goed opgeleid zijn.
Jouw score: punten
81
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Je bent bijna aan het einde van dit deel. Om goed te onthouden wat je in
dit deel hebt geleerd, kun je de oefening op de volgende slide maken.
Daarna krijg je ook nog een samenvatting van dit hoofdstuk voor we verder
gaan.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
82
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 68: Deel 3: Oefening 3
Slide 68 Deel 3: Oefening 3
Gelieve op de volgende slide de korte test in te vullen om dit deel af te
sluiten. Klik op "VOLGENDE" om verder te gaan.
Om de uitdagingen van de vergrijzing het hoofd te kunnen bieden zijn
beleidsaanpassingen nodig. Waar of niet waar?
Welke van onderstaande mensenrechtenschendingen is niet direct typisch
voor ouderen?
Toegang tot gerechtspleging
Meervoudige discriminatie
Geweld en mishandeling
Vrijheid van meningsuiting
In de verklaring van Graz worden een aantal voorstellen gedaan. Welke?
Officiële, relevante opleidingen voor zorgpersoneel.
Specifieke zorgprogramma's die een goede gezondheid bij oudere mensen
met een verstandelijke beperking stimuleren.
Ouderen met een verstandelijke beperking helpen zelf hun eigen
beslissingen te nemen.
Specifieke ondersteuning voor ouderen met een verstandelijke beperking
die samenwonen met ouder wordende mantelzorgers.
Recente beleidsmaatregelen negeren de behoeften van oudere mensen
met beperkingen. Waar of niet waar?
83
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Recente beleidsmaatregelen kunnen ertoe leiden dat meer ouderen met
een verstandelijke beperking ondersteund worden om zelfstandig in hun
eigen huis te wonen. Waar of niet waar?
Nu je aan het einde van dit deel gekomen bent, mag het geen probleem
zijn om in onderstaand tekstvak vijf punten op te schrijven die je kunnen
helpen om ouderen met een verstandelijke beperking een betere
zorgverlening te bieden. Je kan ook steeds Oefenblad 5 gebruiken om
enkele aantekeningen te maken.
De correcte antwoorden: 1) Waar; 2) Vrijheid van meningsuiting; 3) Alle
voorstellen staan erin; 4) Niet waar; 5) Waar
Jouw score: punten
Je bent aan het einde van dit hoofdstuk gekomen. Op de volgende slide
krijg je nog een laatste samenvatting van dit deel en dan gaan we verder
met deel vier over verouderen met een verstandelijke beperking.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
84
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 69: 3.8 Samenvatting van deel 3
Slide 69 3.8 Samenvatting van deel 3
Samenvatting
De vergrijzing van de bevolking brengt veel nieuwe uitdagingen met zich
mee. Om die het hoofd te bieden zijn beleidswijzigingen nodig.
De Verenigde Naties erkennen nu dat ouderen te maken hebben met een
aantal specifieke schendingen van hun mensenrechten.
Maar oudere mensen met een verstandelijke beperking vielen bij de
beleidsmakers tot nu toe vaak uit de boot. De verklaring van Graz over
ouder worden met een verstandelijke beperking bracht daar verandering in.
Zo werden in het VK recent nog een aantal nieuwe beleidsmaatregelen
genomen.
Deze beleidsveranderingen hebben gevolgen voor de praktijk en zullen niet
alleen een invloed hebben op de ouderen met de verstandelijke beperking
zelf, maar ook op hun families, hun begeleiders en hun dienstverleners.
Verder in deze module:
De specifieke behoeften van ouderen met een verstandelijke beperking en
hoe je deze bevolkingsgroep kan stimuleren om succesvol ouder te
worden.
85
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 70: Deel 4: Ouder worden met
een verstandelijke beperking
Slide 70 Deel 4: Oud worden met een verstandelijke beperking
Dit hoofdstuk geeft je meer inzicht in de typische problemen van ouderen
met een verstandelijke beperking en hoe je deze bevolkingsgroep kan
helpen om succesvol ouder te worden. We besteden daarbij aandacht aan:
De belangrijkste gangbare problemen bij het ouder worden met een
verstandelijke beperking.
Het zorgresultatenmodel: ook ouderen met een verstandelijke beperking
kunnen succesvol oud worden.
Gevolgen in de praktijk.
Leerdoelen
Als je de theorie en de oefeningen in dit deel hebt doorgenomen, kun je:
De meest gangbare problemen en aandachtspunten voor mensen met een
verstandelijke beperking beschrijven.
Het zorgresultatenmodel om succesvol ouder te worden toepassen op je
werk zodat je mensen met een verstandelijke beperking kunt
ondersteunen.
De behoeften van oudere mensen met een verstandelijke beperking
begrijpen en eraan tegemoetkomen.
86
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 71: 4.1 Ouder worden met een verstandelijke
beperking
Slide 71 4.1 Ouder worden met een verstandelijke beperking
Dankzij de vooruitgang in de gezondheidszorg en betere sociale
voorzieningen worden mensen met een verstandelijke beperking in de
ontwikkelde landen doorgaans ouder dan vroeger. De IASSID
(International Association for the Scientific Study of Intellectual Disability)
stelt:
"Mensen met een verstandelijke beperking, wereldwijd op ongeveer 60
miljoen geschat, vormen een van de grootste bevolkingsgroepen met een
levenslange handicap. Degenen met een lichte beperking wonen meestal
ook nog op oudere leeftijd zelfstandig, maar mensen met een ernstigere
beperking blijven levenslang afhankelijk van familie of liefdadigheid.
Naarmate ze ouder worden hebben ze zelfs nog meer ondersteuning
nodig. Deze bevolkingsgroep verdient dan ook extra aandacht." (IASSID,
2002)
De IASSID brengt zes belangrijke punten over ouder worden met een
verstandelijke beperking onder de aandacht:
Ouderen met een verstandelijke beperking hebben dezelfde behoeften als
andere ouderen.
Het staat vast dat ook bij mensen met een verstandelijke beperking de
levensverwachting stijgt.
Ouderen met een verstandelijke beperking worden steeds vaker op
verschillende manier gestigmatiseerd.
Miljoenen volwassenen met een verstandelijke beperking wonen nog bij
hun familie.
Volwassenen met een verstandelijke beperking worden vaak uitgesloten bij
de inplanning van voorzieningen.
87
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Zorg- en dienstverlening voor ouderen helpen leeftijdsgerelateerde
aandoeningen verminderen en stimuleren gezond en actief ouder worden.
Zie het factsheet van de IASSID op IASSID Ageing Fact Sheet (2002)
88
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 72: 4.2 Gezondheidsprofiel en behoeften
Slide 72 4.2 Gezondheidsprofiel en behoeften
De verschillen tussen de behoeften van ouderen met een verstandelijke
beperking en die van andere ouderen zijn heel erg persoonlijk en
afhankelijk van iemands specifieke aandoening. Toch zien we ook bij
ouderen met een verstandelijke beperking een aantal tendensen:
Een betere gezondheidszorg en zorgverlening zorgen ervoor dat veel meer
mensen met leerstoornissen een hoge leeftijd bereiken.
De grootste toename is te zien bij mensen met eerder lichte
leerstoornissen en minder ernstige lichamelijke beperkingen, en vooral bij
vrouwen.
Ouderen met leerstoornissen zijn doorgaans vrij begaafd en gezond en
functioneren goed.
Leeftijdsgerelateerde lichamelijke aandoeningen die bij deze
bevolkingsgroep vaak voorkomen zijn artritis en reuma, hart- en
longziekten, stofwisselingsstoornissen en infecties.
De belangrijkste mentale problemen: depressie, angst en dementie.
Dementie bijvoorbeeld, is bij ouderen met leerstoornissen minstens even
wijdverspreid dan bij andere ouderen van dezelfde leeftijd. Bij mensen met
het syndroom van Down komt het vaker voor. De kans op dementie neemt
toe met de leeftijd.
Voor wat betreft toegang tot aangepaste gezondheidszorg zijn er een
aantal dienst- en beperkingsgebonden hindernissen. Zo screent de
eerstelijnsgezondheidszorg mensen met leerstoornissen niet automatisch
naarmate ze ouder worden.
Hoewel onderzoek aantoont dat vroege diagnose en ondersteuning op
jonge leeftijd de symptomen kunnen verlichten, worden maar weinig
ouderen met leerstoornissen doorverwezen naar de psychiatrie.
89
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 73: 4.3 Gangbare sociale problemen
Slide 73 4.3 Gangbare sociale problemen
Niet alleen de gezondheidsbehoeften van mensen met een verstandelijke
beperking kunnen verschillen van die van andere mensen van hun leeftijd.
Als gevolg van hun beperking moeten mensen met een verstandelijke
beperking, ongeacht hun leeftijd, ook allemaal het hoofd bieden aan
bepaalde maatschappelijke problemen.
Bijvoorbeeld:
Mensen met een verstandelijke beperking leven eerder aan de rand van de
samenleving dan dat ze er actief deel van uitmaken.
Ze krijgen minder kansen en mogelijkheden om een actief leven te leiden
dan andere ouderen.
Ze leven doorgaans eerder in gemeenschappelijke wooncentra of samen
met familie of vrienden dan alleen in hun eigen huis. In sommige gevallen
vertonen ze als gevolg van hun aandoening storend gedrag, iets wat het
voor familieleden, vrienden en begeleiders nog moeilijker maakt om voor
hen te zorgen.
(Bigby, 2005)
90
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 74: 4.3.1 Casus: Thom
Slide 74 4.3.1 Casus: Thom
Thom is een 58-jarige man met het syndroom van Down. Hij woont in een
zorgcentrum en geniet een goede gezondheid. Het personeel is zijn
toekomstige zorgplan aan het opstellen. Daarbij stellen ze zich volgende
vragen:
Welke van de volgende lichamelijke aandoeningen zal Thom waarschijnlijk
ontwikkelen?
Type 2-diabetes
Osteoporose
Beroerte
Levercirrose
Welke van de volgende psychische aandoeningen zal Thom waarschijnlijk
ontwikkelen?
Schizofrenie
Dwangneurose
Depressie
Anorexie
Thom zal dement worden want hij lijdt aan het syndroom van Down.
Waar of niet waar?
Merk op dat Thom alleen een grotere kans maakt ('waarschijnlijk') om deze
aandoeningen te ontwikkelen. Dat wil niet noodzakelijk zeggen dat hij ze
91
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
ook effectief zal krijgen, noch dat hij geen andere aandoeningen kan
krijgen.
92
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 75: Deel 4: Oefening 1
Slide 75 Deel 4: Oefening 1
Thom en het syndroom van Down
Thoms verhaal - Geheugensteuntje
Thom is een 58-jarige man met het syndroom van Down. Hij woont in een
zorgcentrum en geniet een goede gezondheid. Het personeel is zijn
toekomstige zorgplan aan het opstellen. Daarbij stellen ze zich volgende
vragen:
Welke van de volgende lichamelijke aandoeningen zal Thom waarschijnlijk
ontwikkelen?
Welke van de volgende psychische aandoeningen zal Thom waarschijnlijk
ontwikkelen?
Zal Thom dement worden? Hij lijdt tenslotte aan het syndroom van Down.
Merk op dat Thom alleen een grotere kans maakt ('waarschijnlijk') om deze
aandoeningen te ontwikkelen. Dat wil niet noodzakelijk zeggen dat hij ze
ook effectief zal krijgen, noch dat hij geen andere aandoeningen kan
krijgen.
Op de volgende slides kun je deze vragen over Thom beantwoorden. Klik
op "VOLGENDE" om verder te gaan.
Thom zal dement worden want hij lijdt aan het syndroom van Down. Waar
of niet waar?
Welke van de volgende lichamelijke aandoeningen zal Thom waarschijnlijk
ontwikkelen?
Type 2-diabetes
Osteoporose
93
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Beroerte
Levercirrose
Welke van de volgende psychische aandoeningen zal Thom waarschijnlijk
ontwikkelen?
Schizofrenie
Dwangneurose
Depressie
Anorexie
De correcte antwoorden: 1) Niet waar; 2) Type 2-diabetes; 3) Depressie
Jouw score: punten
Je hebt nu de kans gehad om te reflecteren over een van de aspecten van
ouder worden met een verstandelijke beperking, namelijk potentiële
lichamelijke en geestelijke problemen. In de rest van dit deel bekijken we
nog een aantal andere problemen waarmee je rekening moet houden.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
94
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 76: 4.3.2 Specifieke sociale problemen
Slide 76 4.3.2 Specifieke sociale problemen
Ouderen met een verstandelijke beperking moeten het hoofd bieden aan
een aantal extra problemen en uitdagingen:
Hoewel ze even snel verouderen als de rest van de bevolking, kunnen ze,
afhankelijk van hun beperking, een iets kortere levensduur hebben dan de
anderen (bv. bij mensen met het syndroom van Down ligt de
levensverwachting lager).
Door hun levensstijl is het risico op een slechtere gezondheid groter, in het
bijzonder voor zaken die afhankelijk zijn van beweging, gezonde voeding
en de sociaaleconomische status.
De cijfers tonen meer psychische stoornissen. Dat is vooral het gevolg van
een verhoogd risico op de ziekte van Alzheimer bij downpatiënten.
Ze zijn vaak minder aan het werk of zitten minder in dagopvangscentra dan
hun jongere tegenhangers.
Ze worden doorgaans minder goed ondersteund door bemiddelaars en
hebben een kleiner sociaal netwerk dan hun jongere tegenhangers.
Ze worden bijzonder vaak gediscrimineerd omwille van hun leeftijd.
Het zorgpersoneel verwacht van hen minder groei, ontwikkeling en
vaardigheden en meer afhankelijkheid dan van hun jongere tegenhangers.
(Bigby, 2005)
95
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 77: 4.4 Aandachtspunten voor begeleiders
Slide 77 4.4 Aandachtspunten voor begeleiders
Het is ook het vermelden waard dat niet alleen de ouder wordende persoon
met de verstandelijke beperking met deze problemen te maken krijgt.
Op de volgende slides krijg je een aantal voorbeelden van
aandachtspunten die betrekking hebben op de persoon die ouder wordt, de
familie die voor hem zorgt, en de zorgdiensten die in hun behoeften
moeten voorzien. Het is essentieel dat personeelsleden die werken met
ouderen met een verstandelijke beperking niet enkel de noden en wensen
van hun cliënten in overweging nemen maar ook rekening houden met de
familie en met zichzelf.
Al deze zaken moeten in overweging genomen worden, samen met de
potentiële problemen waarmee iedereen bij het ouder worden kan te
maken krijgen (bv. gezondheid en lichaamsfuncties die achteruitgaan).
96
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 78: 4.4.1 De verstandelijk beperkte persoon zelf
Slide 78 4.4.1 De verstandelijk beperkte persoon zelf
Iemand die ouder wordt
De persoon die ouder wordt krijgt te maken met een aantal problemen
i.v.m. zijn of haar gezondheid en sociale zekerheid.
Aandachtspunten
Verschuiving van zorgprogramma's voor mensen met een beperking naar
zorgprogramma's voor ouderen, waardoor iemand bv.van zorgcentrum
moet veranderen en bestaande relaties worden verbroken.
Veilgheid en 'zich veilig voelen'.
Financiële zekerheid.
Pensionering.
Mobiliteitsproblemen, vooral op het platteland.
Toegang tot diensten.
De kwaliteit van de geleverde diensten.
Gebrek aan ondersteuning, bv. respijtzorg en thuisverpleging.
Gebrek aan informatie en besef/kennis over wat er gebeurt.
Persoonsgerichte planning.
Meervoudige discriminatie.
97
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 79: 4.4.2 Familieleden
Slide 79 4.4.2 Familieleden
Familieleden
Ook mensen die voor een familielid zorgen (ouder, broer, zus of andere
verwanten of vrienden) krijgen met een aantal problemen te maken
naarmate hun familielid of vriend ouder wordt en naarmate ze zelf ouder
worden.
Aandachtspunten
Isolement naarmate de zorglast groter wordt.
Financiële zekerheid.
Mobiliteit.
Veiligheid en zekerheid.
De eigen vorderende leeftijd: hoe lang kunnen ze nog steun bieden?
Bezorgdheid over de toekomstige zorgbehoeften van hun familielid (bv.
binnen de familie of in een zorgcentrum?)
Verhoogde kwetsbaarheid van de zorgende familieleden.
Verhoogde kwetsbaarheid van de persoon met de verstandelijke
beperking.
98
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 80: 4.4.3 Zorgdiensten
Slide 80 4.4.3 Zorgdiensten
Zorgdiensten
Voor instellingen en voorzieningen voor ouderen met een verstandelijke
beperking is het aanbieden van een goede, aangepaste zorgverlening een
hele uitdaging.
Aandachtspunten
Opleiding en ontwikkeling moeten zorgen dat het personeel tegemoet kan
komen aan de behoeften van ouderen met een verstandelijke beperking.
Er zijn te weinig middelen om te anticiperen op de vergrijzing van
verstandelijk beperkte mensen.
Een persoonsgerichte zorgplanning moet ook ouderen als doelgroep
hebben.
Dagcentra voor ouderen moeten ook voorzieningen treffen voor mensen
met een verstandelijke beperking, bv. een 'stille' kamer.
Een verstandelijke beperking is een criterium om niet in aanmerking te
komen voor bepaalde woonvormen.
Het personeel in de doorsnee bejaarden- en verpleegtehuizen heeft extra
opleiding en ondersteuning nodig.
Meer gestructureerde inspectieprogramma's nodig.
Bij de zorg voor dementerenden en in de palliatieve zorgverlening is
specifieke opleiding noodzakelijk.
Verschillende zorgdiensten moeten meer en beter samenwerken, bv. de
zorgdiensten voor kankerpatiënten, palliatieve zorgverlening en diensten
voor mensen met een verstandelijke beperking.
99
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Meer en betere kennis en informatie over ouderenzorg.
100
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 81: 4.5 Ouders
Slide 81 4.5 Ouders
Aangezien mensen met een verstandelijke beperking almaar ouder
worden, zullen ook in de toekomst nieuwe zorgproblemen ontstaan.
Een van de grootste uitdagingen op dat gebied is dat de meeste mensen
met een verstandelijke beperking verzorgd worden door hun ouders: een
Brits onderzoek wees uit dat 89% van de volwassenen met leerstoornissen
binnen hun gemeenschap woonden en door familieleden geholpen werden.
Zowat 25% van die zorgverleners waren zelf ouder dan 70 en vrijwel niet
op de hoogte van aangepaste diensten tot er een crisis uitbrak (Robinson
en Williams, 2002). Om dergelijke families voor dat kritieke punt te kunnen
bereiken, moet er binnen de lokale gemeenschap toegankelijke
hulpverlening en welzijnszorg in de buurt zijn.
Naarmate de levensverwachting van mensen met een verstandelijke
beperking toeneemt, zullen veel mentaal gehandicapte ouderen hun
ouders overleven. Ze moeten dan de overstap maken naar
woonzorgvoorzieningen of verpleegtehuizen op een moment dat ze ook al
het verlies van hun ouders te verwerken hebben. Dat zijn ingrijpende
veranderingen in het leven waar iedereen het moeilijk mee zou hebben,
ongeacht enige beperking. Het is jouw taak als begeleider om hier
bijzonder gevoelig voor te zijn. Jij bent tenslotte degene die dagelijks met
deze mensen omgaat.
101
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 82: 4.6 Casus: Mabel
Slide 82 4.6 Casus: Mabel
De 55-jarige Mabel heeft een ernstige verstandelijke beperking. Ze woont
thuis bij haar ouders, allebei zeventigers. Geen van beiden wilde Mabel
naar een verzorgingstehuis en ze hebben dan ook altijd thuis voor haar
gezorgd. Ze maken zich echter steeds meer zorgen over de toekomst: wie
zal er voor Mabel zorgen als zij het niet meer kunnen of er niet meer zijn?
Wat ze in de media zien maakt hen vreselijk bang want de zorginstellingen
worden er bijzonder negatief neergezet.
Maak aantekeningen over onderstaande zaken en deel ze met je
team/baas:
De zorgmogelijkheden voor Mabel en haar ouders, nu en in de toekomst.
Hoe zou je Mabel op dit moment kunnen helpen?
Hoe zou je Mabels ouders op dit moment kunnen helpen?
Bespreek de verschillende agenda's (van Mabel en haar ouders) en hoe
die je acties beïnvloeden).
102
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 83: Deel 4: Oefening 2
Slide 83 Deel 4: Oefening 2
Toekomstige zorgverlening voor Mabel
Mabels verhaal - Geheugensteuntje
De 55-jarige Mabel heeft een ernstige verstandelijke beperking. Ze woont
thuis bij haar ouders, allebei zeventigers. Geen van beiden wilde Mabel
naar een verzorgingstehuis en ze hebben dan ook altijd thuis voor haar
gezorgd. Ze maken zich echter steeds meer zorgen over de toekomst: wie
zal er voor Mabel zorgen als zij het niet meer kunnen of er niet meer zijn?
Wat ze in de media zien maakt hen vreselijk bang want de zorginstellingen
worden er bijzonder negatief neergezet.
Maak op de volgende slides (of op Oefenblad 6) een aantal notities over de
volgende thema's en deel ze met je team/baas.
De zorgmogelijkheden voor Mabel en haar ouders, nu en in de toekomst.
Hoe zou je Mabel op dit moment kunnen helpen?
Hoe zou je Mabels ouders op dit moment kunnen helpen?
Bespreek de verschillende agenda's (van Mabel en haar ouders) en hoe
die je acties beïnvloeden).
Klik op "VOLGENDE" om verder te gaan.
De zorgmogelijkheden voor Mabel en haar ouders, nu en in de toekomst.
Hoe zou je Mabel op dit moment kunnen helpen?
Hoe zou je Mabels ouders op dit moment kunnen helpen?
Bespreek de verschillende agenda's (van Mabel en haar ouders) en hoe
die je acties beïnvloeden).
103
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Je hebt nu het thema toekomstige zorgverlening kunnen bestuderen, een
bijzonder belangrijk onderwerp. Op de volgend slides bespreken we een
zorgresultatenmodel voor ouderen met een verstandelijke beperking en
krijg je nog meer oefeningen om je kennis op dit gebied te ontwikkelen.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
104
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 84: 4.7 Ook mensen met een verstandelijke
beperking kunnen succesvol ouder worden
Slide 84 4.7 Ook mensen met een verstandelijke beperking kunnen
succesvol ouder worden
In het eerste deel heb je een aantal begrippen en opvattingen geleerd over
succesvol ouder worden. In hoeverre zijn die methodes ook echt
toepasbaar op ouderen met een verstandelijke beperking?
Aangezien de criteria voor succesvol ouder worden in die theorieën vaak
net gebaseerd zijn op de afwezigheid van ziektes en/of beperkingen en de
aanwezigheid van sterke cognitieve vermogens en productieve activiteit,
zal op die manier 'succesvol ouder worden' voor ouderen met een
verstandelijke beperking vaak buiten het bereik liggen.
Dat betekent echter niet dat zij niet succesvol ouder kunnen worden, enkel
dat de gangbare methoden voor hen niet altijd van toepassing kunnen zijn.
In plaats daarvan zijn er speciaal voor hen een aantal specifieke modellen
en methodes ontworpen, bv. het zorgresultatenmodel (zie volgende slide).
105
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 85: 4.7.1 Zorgresultatenmodel
Slide 85 4.7.1 Zorgresultatenmodel
Heller beschreef in 2004 een zorgresultatenmodel voor ouderen met een
verstandelijke beperking, gebaseerd op de invloed die omgevingsfactoren
en persoonlijke ondersteuning kunnen hebben op de uiteindelijke
resultaten. Die resultaten worden berekend op basis van:
Zelfstandigheid.
Levenskwaliteit.
Lichamelijk en emotioneel welzijn.
Sociale inclusie.
De wisselwerkingen tussen persoonlijke en omgevingsfactoren
beïnvloeden deze resultaten.
Persoonlijke factoren zijn vaardigheden zoals eigenschappen en
vermogens die iemand helpen om binnen de maatschappij te functioneren.
Omgevingsfactoren bevatten de eisen en voorwaarden die het dagelijks
leven ons stelt. Een goed aangepaste omgeving bevat drie belangrijke
kenmerken:
Mogelijkheden om aan iemands behoeften te voldoen.
Mogelijkheden om lichamelijk, sociaal en cognitief welzijn te cultiveren.
Mogelijkheden om iemand een gevoel van stabiliteit, voorspelbaarheid en
controle te geven.
106
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 86: 4.8 Casus: Nehal
Slide 86 4.8 Casus: Nehal
Nehal is een 64-jarige man met een matige autismespectrumstoornis en
leermoeilijkheden. Hij kan niet praten maar is wel in staat om via gebaren
en symbolen te communiceren. Hij kan zich zonder al te veel hulp zelf
wassen, aankleden en eten, maar geeft er de voorkeur aan om anderen dit
voor hem te laten doen.
Nehal maakt graag een wandelingetje in de buurt en vindt het leuk om uit
eten te gaan maar als hij te veel geprikkeld wordt, raakt hij soms bang en in
de war. Daardoor komt hij in drukke, openbare plaatsen af en toe fysiek vrij
agressief uit de hoek.
Nu zijn ouders te oud worden om hem nog de steun en zorg te bieden die
hij nodig heeft, moet Nehal nu, nadat hij zijn hele leven bij zijn ouders heeft
gewoond, de overstap maken naar een zorgcentrum in de buurt.
Zijn ouders hebben er goede hoop op dat hij het met de hulp van het
personeel gemakkelijker zal hebben om zich buiten te begeven, waardoor
het gemeenschapsleven voor hem toegankelijker zal worden.
107
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 87: Deel 4: Oefening 3
Slide 87 Deel 4: Oefening 3
Nehal en het zorgresultatenmodel
Nehals verhaal - Geheugensteuntje
Nehal is een 64-jarige man met een matige autismespectrumstoornis en
leermoeilijkheden. Hij kan niet praten maar is wel in staat om via gebaren
en symbolen te communiceren. Hij kan zich zonder al te veel hulp zelf
wassen, aankleden en eten, maar geeft er de voorkeur aan om anderen dit
voor hem te laten doen. Nehal maakt graag een wandelingetje in de buurt
en vindt het leuk om uit eten te gaan maar als hij te veel geprikkeld wordt,
raakt hij soms bang en in de war. Daardoor komt hij in drukke, openbare
plaatsen af en toe fysiek vrij agressief uit de hoek.
Nu zijn ouders te oud worden om hem nog de steun en zorg te bieden die
hij nodig heeft, moet Nehal nu, nadat hij zijn hele leven bij zijn ouders heeft
gewoond, de overstap maken naar een zorgcentrum in de buurt. Zijn
ouders hebben er goede hoop op dat hij het met de hulp van het personeel
gemakkelijker zal hebben om zich buiten te begeven, waardoor het
gemeenschapsleven voor hem toegankelijker zal worden.
Op de volgende slides kun je een aantal vragen over Nehal beantwoorden.
Klik op "VOLGENDE" om verder te gaan.
Op welk van de vier resultaten concentreren Nehals ouders zich?
Levenskwaliteit
Zelfstandigheid
Sociale inclusie
Lichamelijk en emotioneel welzijn
108
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Op welke manier kan het personeel van het zorgcentrum volgens het
zorgresultatenmodel een aangepaste omgeving scheppen voor Nehal?
Selecteer alle antwoorden die van toepassing zijn.
Door met Nehal een vaste dagelijkse routine te bespreken en in te voeren.
Door Nehal toe te laten zijn tijd door te brengen op om het even welke
manier hij wil.
Door Nehals persoonlijke verzorging op zich te nemen want dat heeft hij
immers het liefst.
Door Nehal aan te moedigen zoveel mogelijk zelf voor zijn persoonlijke
verzorging in te staan want op die manier stimuleren ze zijn
zelfstandigheid.
Correcte antwoorden: 1) Sociale inclusie; 2) Door met Nehal een vaste
dagelijkse routine te bespreken en in te voeren en door hem aan te
moedigen om zelf voor zijn persoonlijk verzorging in te staan, waardoor ze
zijn zelfstandigheid stimuleren.
Jouw score: punten
In de oefening op de volgende slide gaan we dieper in op het
zorgresultatenmodel.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
109
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 88: Deel 4: Oefening 4
Slide 88 Deel 4: Oefening 4
Zorgresultatenmodel
Denk even aan je eigen zorgnemers. Hoe zou je het zorgresultatenmodel
kunnen gebruiken om aan hun behoeften tegemoet te komen? Maak over
elk van volgende punten aantekeningen op de volgende slides (of gebruik
Oefenblad 7):
1. Iemands persoonlijke kenmerken.
2. De omgevingsfactoren.
3. Hoe beïnvloeden beide factoren elk van de volgende resultaten?
Zelfstandigheid.
Levenskwaliteit.
Lichamelijk en emotioneel welzijn.
Sociale inclusie.
4. Hoe kunnen deze factoren aangepast worden om elk van de volgende
resultaten te verbeteren?
Zelfstandigheid.
Levenskwaliteit.
Lichamelijk en emotioneel welzijn.
Sociale inclusie.
Klik op "VOLGENDE" om verder te gaan.
110
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Deze oefening gaf je de kans om uitgebreid na te denken over het
zorgresultatenmodel. Nu we het einde van dit deel naderen, willen we je
nog even tonen dat ouder wordende mensen met een verstandelijke
beperking om te beginnen gewoon mensen zijn. De volgende slides gaan
daar verder op in en bespreken enkele gevolgen daarvan voor de praktijk.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
111
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 89: 4.9 Ouderen met een verstandelijke
beperking doorgronden
Slide 89 4.9 Ouderen met een verstandelijke beperking doorgronden
Vergeet nooit dat de mensen die je verzorgt en begeleidt in de eerste
plaats mensen zijn. Een aantal van hun behoeften, wensen en angsten zijn
vergelijkbaar met die van leeftijdsgenoten, andere zullen net verschillen
van persoon tot persoon. Walsh en Le Roy (2004) onderzochten dit en
verzamelden van 167 oudere vrouwen met een verstandelijke beperking uit
18 landen hun ervaringen met verouderen. Enkele resultaten:
Veel vrouwen hadden het over zaken die ook naar voren komen in
onderzoek bij de hele bevolking.
Belangrijk voor het welzijn: gezondheid, gezin en financiële zekerheid.
Sommige vrouwen vonden ook religie belangrijk.
Huisdieren brengen troost en gezelschap.
Reden voor bezorgdheid: hun beperking, familieleden, gezondheid,
financiën en de toekomst.
Angsten: angst voor de dood, overlijden en ziekte van familieleden.
Veel vrouwen hadden het over gemiste kansen en verlangen naar een
huwelijk en intimiteit.
Ergste gebeurtenis van het afgelopen jaar: o.a. diefstallen, valincidenten,
verwondingen en onaangename behandelingen.
De meeste vrouwen zagen de toekomst realistisch in. Sommigen willen niet
meer dan in dezelfde familiale omgeving te kunnen blijven leven, anderen
zien het iets groters en hopen op een veiligere en vredigere wereld.
Een van de belangrijkste vaardigheden om iemand te helpen succesvol
ouder te worden is kunnen uitzoeken wat er voor hem of haar persoonlijk
112
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
belangrijk en zinvol is. Geen enkel zorgmodel kan je dat vertellen. De beste
manier om daar het antwoord op te vinden is het aan de persoon zelf
vragen of, als dat niet mogelijk is, aan zijn of haar familie of vrienden.
113
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 90: 4.10 Gevolgen in de praktijk
Slide 90 4.10 Gevolgen in de praktijk
Het is essentieel dat ouderen met een verstandelijke beperking
gerespecteerd en vindingrijk kunnen blijven. Persoonlijke continuïteit en
iets blijven betekenen zijn namelijk belangrijk om succesvol oud te worden.
Het is dan ook uitkijken voor factoren die iemands levensloop kunnen
verstoren of onderbreken. Weten hoe je deze factoren kunt voorspellen,
voorkomen of verbeteren, is het halve werk.
Een voorbeeld van een te voorspellen factor is de overgang naar een
andere zorginstelling. Die voorspelbaarheid betekent dat er meer dan tijd
genoeg is om iemand op deze verandering voor te bereiden.
Een voorbeeld van een te voorkomen factor: als je in een vroeg stadium
anticipeert op potentiële gezondheidsproblemen, kun je die preventief
behandelen, bv. de griepprik.
Een voorbeeld van een factor die vatbaar is voor verbetering is het verlies
van een naaste. Dat kun je niet voorspellen of voorkomen, maar als je er
fijngevoelig mee omgaat, kan je wel het rouwproces vooruithelpen.
Mensen helpen om biografische gaten op te vullen, de gaten in hun
biografie te aanvaarden of hen leren omgaan met een ontwricht verleden
kan voor hen moeilijk en zelfs traumatisch zijn. Denk maar aan mensen die
vroeger opgesloten zaten of de vele vrouwen met een verstandelijke
beperking die in het verleden geaborteerd werden. Begeleiders moeten
zich daar bewust van zijn, evenals van hun eigen beperkingen en indien
nodig hun cliënten doorverwijzen naar een gezondheidswerker.
Vindingrijkheid en veerkracht verdwijnen niet met het ouder worden.
Respecteer en stimuleer deze kenmerken liever want ze zijn onmisbaar
voor het behoud van een positief zelfbeeld. Mensen helpen om succesvol
oud te worden vereist zowel aandacht voor hun sterktes als voor hun
zwaktes. Je aandacht evenwichtig verdelen tussen hun talenten en
behoeften, houdt ook in dat je de interne processen begrijpt die ze
gebruiken om zich aan te passen naarmate ze ouder worden (Grant, 2005).
114
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 91: 4.10.1 Casus: Helene
Slide 91 4.10.1 Casus: Helene
Helene is een 68-jarige vrouw met een lichte verstandelijke beperking. Ze
is klinisch depressief en slikt daar antidepressiva voor. Ze woont in een
zorgcentrum en krijgt elke twee weken bezoek van haar nicht Julia. Julia
brengt dan steeds haar twee jonge kinderen mee.
Hoewel Helene van deze bezoekjes geniet en dol is op de kinderen, heeft
het personeel gemerkt dat haar depressie de dagen onmiddellijk daarna
altijd lijkt te verergeren.
Een van haar begeleiders, voor Helene een echte vertrouwenspersoon,
praat er met haar over. Tijdens dit gesprek vertrouwt ze hem toe dat ze als
jonge vrouw een baby had maar dat die haar werd afgenomen en naar
kinderzorg is gegaan. Hoewel ze het erg leuk vindt om haar familie te zien
en graag tijd met de kinderen doorbrengt, brengen de bezoekjes van haar
nicht ook pijnlijke herinneringen naar boven over het kind dat ze zelf
kwijtraakte.
115
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 92: Deel 4: Oefening 5
Slide 92 Deel 4: Oefening 5
Helene - Omgaan met ouder wordende personen met een verstandelijke
beperking
Helenes verhaal - Geheugensteuntje
Helene is een 68-jarige vrouw met een lichte verstandelijke beperking. Ze
is klinisch depressief en slikt daar antidepressiva voor. Ze woont in een
zorgcentrum en krijgt elke twee weken bezoek van haar nicht Julia. Julia
brengt dan steeds haar twee jonge kinderen mee. Hoewel Helene van deze
bezoekjes geniet en dol is op de kinderen, heeft het personeel gemerkt dat
haar depressie de dagen onmiddellijk daarna altijd lijkt te verergeren.
Een van haar begeleiders, voor Helene een echte vertrouwenspersoon,
praat er met haar over. Tijdens dit gesprek vertrouwt ze hem toe dat ze als
jonge vrouw een baby had maar dat die haar werd afgenomen en naar
kinderzorg is gegaan. Hoewel ze het erg leuk vindt om haar familie te zien
en graag tijd met de kinderen doorbrengt, brengen de bezoekjes van haar
nicht ook pijnlijke herinneringen naar boven over het kind dat ze zelf
kwijtraakte.
Op de volgende slides vindt je een vraag over Helenes situatie. Klik op
"VOLGENDE" om verder te gaan.
Wat zou Helenes begeleider in deze situatie moeten doen?
De dingen op hun beloop laten. Helene geniet immers van de bezoekjes op
het moment zelf en haar gemoedsgesteldheid is na een paar dagen alweer
normaal.
Julia vragen om de kinderen niet meer mee te brengen want het berokkent
Helene verdriet.
Een afspraak maken met Helenes huisarts om haar dosis antidepressiva te
verhogen.
116
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Een afspraak maken met Helenes huisarts om toegang te krijgen tot
psychische bijstand/counseling.
Het correcte antwoord: een afspraak maken met Helenes huisarts om
toegang te krijgen tot psychische bijstand/counseling.
Jouw score: punten
Ook deze oefening hielp je reflecteren over de manier waarop je omgaat
met een ouder wordende persoon met een verstandelijke beperking. We
gaan verder met een aantal aandachtspunten i.v.m. herinneringen, dromen
en doelstellingen.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
117
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 93: 4.10.2 Herinneringen
Slide 93 4.10.2 Herinneringen
Wat je vooral moet onthouden als je voor ouderen met een verstandelijke
beperking zorgt, is dat ze een zeer diverse groep vormen. Elke persoon
kijkt op latere leeftijd terug op zijn eigen unieke levenservaringen en heeft
zijn eigen unieke verwachtingen en angsten voor de toekomst. Ze zijn niet
allemaal even hulpbehoevend en de nood aan ondersteuning en diensten
verschilt van persoon tot persoon.
Naarmate mensen ouder worden, breidt bovendien hun levenservaring nog
uit en worden herinneringen een steeds groter deel van hun leven.
Begeleiders en zorginstellingen kunnen uit die herinneringen een heleboel
te weten komen over hun cliënten. Het is belangrijk dat ze ervan leren.
Doen ze dat niet of weten ze die herinneringen niet naar waarde te
schatten, dan kunnen ze vaak een momentopname van iemands huidige
gedrag niet plaatsen.
Het is bijzonder moeilijk om iemand te helpen succesvol ouder te worden
als je niet weet of begrijpt wat die persoon belangrijk vindt, en het is
bijzonder moeilijk om daarachter te komen als je iemands verleden niet
leert kennen.
118
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 94: 4.10.3 Dromen en doelstellingen
Slide 94 4.10.3 Dromen en doelstellingen
We mogen er niet zomaar van uitgaan dat mensen stoppen met dromen
over de rest van hun leven naarmate ze ouder worden.
Mensen met een verstandelijke beperking kregen bovendien vaak niet
dezelfde kansen als andere mensen. Veel zaken die anderen als
vanzelfsprekend beschouwen, zoals onderwijs, werk, een actief sociaal
leven of een gezin stichten, zijn hen ontzegd. Zij dromen steeds vaker ook
van nieuwe mogelijkheden die vroeger niet bestonden of niet voor hen
waren weggelegd, een verblijf in een dagcentrum bijvoorbeeld. Dat is voor
hen een goede manier om nieuwe mensen te ontmoeten en vrienden te
maken, misschien zelfs nieuwe vaardigheden te leren.
Je moet je dan ook bewust zijn van de realiteit van dromen voor mensen
met een verstandelijke beperking. Dat zal je niet alleen helpen je manier
van werken met hen te verbeteren door je zorgaanpak actiever en
stimulerender te maken, het verandert ook de manier waarop je 'ouderen'
en mensen met een beperking bekijkt.
119
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 95: 4.10.4 Casus: Miriam
Slide 95 4.10.4 Casus: Miriam
Miriam is een 67-jarige vrouw. Ze is erg autistisch, praat niet en vertoont
probleemgedrag. Ze woonde altijd bij haar ouders thuis maar hun leeftijd
begint op te spelen en ze moesten zich almaar meer inspannen om voor
haar te zorgen. Enkele maanden geleden besloten ze dan ook om Miriam
naar een zorgcentrum te brengen.
Toen ze samen met het centrum een zorgplan uitwerkten, vertelden ze dat
Miriam altijd belangstelling heeft getoond voor muziek en dat ze als kind
graag op de piano van haar tante speelde. Het zorgpersoneel merkte
inderdaad dat Miriam heel vaak naar muziek luistert en ontdekte dat haar
probleemgedrag de kop opsteekt als ze daarbij gestoord wordt (bv. omdat
de cd overslaat, iemand de muziek afzet of andere mensen in de kamer te
veel lawaai maken). Miriam heeft de wens geuit om naar een concert te
gaan, maar het personeel vreest nu dat die omgeving haar
probleemgedrag zal uitlokken.
120
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 96: Deel 4: Oefening 6
Slide 96 Deel 4: Oefening 6
Miriam en haar dromen
Miriams verhaal - Geheugensteuntje
Miriam is een 67-jarige vrouw. Ze is erg autistisch, praat niet en vertoont
probleemgedrag. Ze woonde altijd bij haar ouders thuis maar hun leeftijd
begint op te spelen en ze moesten zich almaar meer inspannen om voor
haar te zorgen. Enkele maanden geleden besloten ze dan ook om Miriam
naar een zorgcentrum te brengen.
Toen ze samen met het centrum een zorgplan uitwerkten, vertelden ze dat
Miriam altijd belangstelling heeft getoond voor muziek en dat ze als kind
graag op de piano van haar tante had gespeeld. Het zorgpersoneel merkte
inderdaad dat Miriam heel vaak naar muziek luistert en ontdekte dat haar
probleemgedrag de kop opsteekt als ze daarbij gestoord wordt (bv. omdat
de cd overslaat, iemand de muziek afzet of andere mensen in de kamer te
veel lawaai maken).
Miriam heeft de wens geuit om naar een concert te gaan, maar het
personeel vreest nu dat die omgeving haar probleemgedrag zal uitlokken.
Op de volgende slides kun je een aantal vragen over Miriam
beantwoorden. Klik op "VOLGENDE" om verder te gaan.
Kan Miriams droom realiteit worden? Ja of neen?
Hoe kan het personeel Miriam helpen om deze droom te realiseren?
Selecteer alle antwoorden die van toepassing zijn.
De begeleiders die ze het meest vertrouwt en waar ze het liefst mee werkt,
nemen Miriam mee naar een klein, plaatselijk concert.
De begeleiders die ze het meest vertrouwt en waar ze het liefst mee werkt,
nemen Miriam mee naar een groot concert.
121
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Miriam uitleggen dat een concert heel druk kan zijn, maar dat ze altijd weg
kan als ze dat wil.
Miriam uitleggen dat een concert te druk zou zijn, en haar in de plaats een
dvd van een concert geven.
De correcte antwoorden: 1) Ja; 2) De begeleiders die ze het meest
vertrouwt en waar ze het liefst mee werkt, nemen Miriam mee naar een
klein, plaatselijk concert en leggen haar uit dat een concert heel druk kan
zijn, maar dat ze altijd weg kan als ze dat wil.
Jouw score: punten
Met deze oefening heb je even kunnen nadenken over hoe je op een
realistische manier de dromen van een oudere persoon met een
verstandelijke beperking kunt waarmaken. Om dit hoofdstuk af te sluiten,
krijg je nog een laatste algemene oefening over alles wat je in dit deel hebt
geleerd.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
122
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 97: 4.11 Onderling van elkaar afhankelijke
factoren die de levenskwaliteit beïnvloeden
Slide 97 4.11 Onderling van elkaar afhankelijke factoren die de
levenskwaliteit beïnvloeden
Schema van de 6 belangrijkste onderling van elkaar afhankelijke factoren
die de levenskwaliteit van ouderen met een verstandelijke beperking
beïnvloeden. Met persoonlijke identiteit en eigenwaarde in het midden, zie
je verbanden naar persoonlijke zorg en hulp, zinvolle dagelijkse
bezigheden en een gemeenschapsleven, omgevingsfactoren,
zelfbeschikking en controle, en zinvolle relaties.
Het schema toont zes aandachtspunten waarmee je rekening moet houden
bij de zorg voor iemand met een verstandelijke beperking. De pijlen tonen
hoe elke factor alle andere beïnvloedt en op zijn beurt door alle andere
beïnvloed wordt. Zo worden iemands identiteit en eigenwaarde niet alleen
(positief of negatief) gevormd door zijn relaties, zorg, persoonlijke hulp,
dagelijkse bezigheden, gemeenschapsleven, omgevingsfactoren,
zelfbeschikking en controle, het werkt ook omgekeerd: iemands identiteit
en gevoel voor eigenwaarde hebben een (positieve of negatieve) invloed
op al die dingen.
123
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 98: Deel 4: Oefening 7
Slide 98 Deel 4: Oefening 7
Gelieve op de volgende slide de korte test in te vullen om dit deel af te
sluiten. Klik op "VOLGENDE" om verder te gaan.
Welke van onderstaande beweringen over ouderen met een verstandelijke
beperking in vergelijking met andere ouderen is niet waar?
Ze lopen meer risico op een slechte gezondheid, vooral op het gebied van
levensstijl, zoals zaken die te maken hebben met beweging, voeding en
sociaaleconomische status.
Ze zijn vaak minder aan het werk of zitten minder in dagopvangscentra dan
hun jongere tegenhangers.
Ze worden doorgaans minder goed ondersteund door bemiddelaars en
hebben een kleiner sociaal netwerk dan hun jongere tegenhangers.
Ze leven iets langer.
Bij de zorg voor ouderen met een verstandelijke beperking, kan isolement
een probleem worden naarmate de zorglast stijgt. Voor wie geldt dit?
De persoon met de verstandelijke beperking.
Familieleden die voor iemand zorgen.
Zorgdiensten.
Volgens het zorgresultatenmodel voor ouderen met een verstandelijke
beperking moet een goede zorgomgeving over een aantal eigenschappen
beschikken. Over welke drie kenmerken gaat het?
Mogelijkheden om aan iemands behoeften te voldoen.
Mogelijkheden om lichamelijk, sociaal en cognitief welzijn te cultiveren.
124
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Mogelijkheden om iemand een gevoel van stabiliteit, voorspelbaarheid en
controle te geven.
Volledige keuzevrijheid voor de mensen die er wonen.
Vindingrijkheid en veerkracht verminderen naarmate we ouder worden.
Waar of niet waar?
Herinneringen ophalen is een belangrijk onderdeel in het leven van veel
ouderen met een verstandelijke beperking en het personeel moet dan ook
proberen er zoveel mogelijk over aan de weet te komen en te leren uit de
herinneringen van de mensen die ze verzorgen. Waar of niet waar?
Nu je aan het einde van dit deel gekomen bent, mag het geen probleem
zijn om in onderstaand tekstvak vijf punten op te schrijven die je kunnen
helpen om ouderen met een verstandelijke beperking een betere
zorgverlening te bieden. Je kan ook steeds Oefenblad 8 gebruiken om
enkele aantekeningen te maken.
Correcte antwoorden: 1) Ze leven iets langer; 2) Familieleden; 3)
Mogelijkheden om aan iemands behoeften te voldoen, mogelijkheden om
lichamelijk, sociaal en cognitief welzijn te cultiveren, en mogelijkheden om
iemand een gevoel van stabiliteit, voorspelbaarheid en controle te geven;
4) Niet waar; 5) Waar.
Jouw score: punten
Je bent aan het einde van dit hoofdstuk gekomen. Na de samenvatting van
dit deel, kun je best de inhoud van de hele module nog eens herhalen. Als
je daarmee klaar bent, mag je de Eindtest maken.
Om je antwoorden opnieuw te bekijken, klik op "Bekijk antwoorden". Om je
resultaten af te drukken, klik op "Print antwoorden".
Opmerking: Als je oefeningen 'opnieuw' maakt, worden je eerdere
antwoorden overschreven.
125
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 99: 4.12 Samenvatting van deel 4
Slide 99 4.12 Samenvatting van deel 4
Samenvatting
Oudere mensen met een verstandelijke beperking zijn net als ieder ander
in de eerste plaats mensen met eigen, persoonlijke behoeften, problemen,
uitdagingen, verwachtingen en dromen.
Ze hebben om te beginnen dan ook dezelfde behoeften als elke andere
oudere. Afhankelijk van hun beperking hebben ze daarbovenop hun eigen
specifieke noden die van persoon tot persoon kunnen verschillen.
Het zijn niet alleen de mensen met een verstandelijke beperking die
naarmate ze verouderen voor bepaalde uitdagingen komen te staan, ook
de mensen die voor hen zorgen, of dat nu familieleden, vrienden of
professionele zorgverleners zijn.
De meeste mensen met een verstandelijke beperking wonen thuis bij hun
ouders of andere familieleden. Nu hun levensverwachting toeneemt, zijn er
almaar meer mensen met een verstandelijke beperking die hun ouders
overleven en moet er uitgekeken worden naar andere zorgmogelijkheden.
De gangbare modellen voor succesvol ouder worden zijn niet altijd zomaar
toepasbaar op deze bevolkingsgroep. Om te kunnen bepalen in welke
mate zij succesvol oud worden, bestaan er dan ook specifieke modellen
voor mensen met een verstandelijke beperking, zoals het
zorgresultatenmodel.
Het is essentieel om het belang van herinneringen bij ouderen met een
verstandelijke beperking niet te onderschatten. Iemands favoriete
herinneringen kennen is namelijk een goede manier om te weten te komen
wat die persoon belangrijk vindt.
Oudere personen met een verstandelijke beperking hebben net als andere
mensen hun eigen dromen en doelstellingen. Om iemand een goede oude
126
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
dag te bezorgen, is het van belang hem of haar te helpen deze dromen
zoveel mogelijk waar te maken.
127
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 100: Samenvatting van de module
Slide 100 Samenvatting van de module
128
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 101: Aandachtspunten
Slide 101 Aandachtspunten
Aandachtspunten uit deze module:
Ouder worden is een proces dat bij iedereen anders verloopt.
Er zijn een aantal begrippen die mensen kunnen helpen op een positieve
manier te verouderen en hun levenskwaliteit ook op latere leeftijd nog te
verbeteren (bv. een goede oude dag, succesvol ouder worden, actief ouder
worden).
Discriminatie op basis van leeftijd wordt leeftijdsdiscriminatie genoemd en
is in onze maatschappij wijdverspreid.
Maatschappelijke leeftijdsdiscriminatie brengt niet alleen binnen de
zorgdiensten een afhankelijkheidscultuur voort, het bezorgt ouderen en hun
verzorgers ook een bijzonder lage sociale status.
Er bestaan een aantal manieren om leeftijdsdiscriminatie tegen te gaan,
bijvoorbeeld door aangepaste, persoonsgerichte kwaliteitszorg te bieden.
129
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 102: Aandachtspunten uit deze module - Vervolg
Slide 102 Aandachtspunten uit deze module - Vervolg
De vergrijzing van de bevolking brengt veel nieuwe uitdagingen met zich
mee. Om die het hoofd te bieden zijn beleidswijzigingen nodig.
De verklaring van Graz over ouder worden met een verstandelijke
beperking bevat een aantal beleidsmaatregelen die in heel Europa gevolgd
worden en ouderen met een verstandelijke beperking toegang tot
kwaliteitszorg moeten garanderen.
Beleidsveranderingen hebben uiteraard gevolgen voor de praktijk en zullen
niet alleen een invloed hebben op de ouderen met de verstandelijke
beperking zelf, maar ook op hun families, hun begeleiders en hun
dienstverleners.
Het zijn ook niet alleen de mensen met een verstandelijke beperking die
naarmate ze verouderen voor bepaalde uitdagingen komen te staan, ook
de mensen die voor hen zorgen, of dat nu familieleden, vrienden of
professionele zorgverleners zijn.
De gangbare modellen voor succesvol ouder worden zijn niet altijd zomaar
toepasbaar op deze bevolkingsgroep. Om te kunnen bepalen in welke
mate zij succesvol oud worden, bestaan er dan ook specifieke modellen
voor mensen met een verstandelijke beperking, zoals het
zorgresultatenmodel.
Het is essentieel om het belang van herinneringen bij ouderen met een
verstandelijke beperking niet te onderschatten. Iemands favoriete
herinneringen kennen is namelijk een goede manier om te weten te komen
wat die persoon belangrijk vindt.
Ouderen met een verstandelijke beperking hebben net als andere mensen
hun eigen dromen en doelstellingen. Om iemand een goede oude dag te
bezorgen, is het van belang hem of haar te helpen die dromen zoveel
mogelijk waar te maken.
130
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 103: Bibliografie A - F
Slide 103 Bibliografie A - F
"Ageing" in Oxford Dictionary. Geraadpleegd op 4 februari 2014 via
http://oxforddictionaries.com/definition/english/ageing
AgeUK, Default retirement age: Frequently asked questions. Geraadpleegd
op 4 februari 2014 via http://www.ageuk.org.uk/work-andlearning/discrimination-and-rights/default-retirement-age---frequentlyasked-questions/
Alzheimer’s Society, Learning disabilities and dementia, 2011.
Geraadpleegd op 4 februari 2014 via
http://www.alzheimers.org.uk/site/scripts/download_info.php?fileID=1763
Bigby, C. (2005) Growing old. In Grant, G., Goward, P., Richardson, M. and
Ramcharan, P. (Eds.) Learning Disability: A life Cycle Approach to Valuing
People. Open University Press: Maidenhead, UK.
Centre for Policy on Aging, Policies on aging, 2013). Geraadpleeg op 4
februari 2014 via http://www.cpa.org.uk/cpa/policies_on_ageing.html
Department of Health, Caring for our future: Reforming care and support,
2013. Geraadpleegd op 4 februari 2014 via
http://caringforourfuture.dh.gov.uk/
Fry C.L., Dickerson-Putnam J., Draper P. e.a., "Culture and the meaning of
old age" in Sokolovsky J. (red.), The Cultural context of Ageing: Worldwide
Perspectives, Bergin and Garvey, Westport, CT, VS, 1997. Geraadpleegd
op 4 februari 2014.
131
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 104: Bibliografie G - L
Slide 104 Bibliografie G - L
Gergen, K.J. & Gergen, M.M., "The new aging: Self-construction and social
values" in Schaie K.W. (red.), Social Structures and Aging, Springer, New
York, 2000.
Grant G., "Healthy and successful ageing" in Grant G., Goward P.,
Richardson M. en Ramcharan P.(red.), Learning Disability: A life Cycle
Approach to Valuing People, Open University Press, Maidenhead, VK,
2005.
The Graz Declaration on Disability and Aging, 2006. Geraadpleegd op 4
februari 2014 via
http://www.dielebenshilfe.at/fileadmin/inhalte/pdfs/GRAZDECLARATION_fi
nal.pdf
Hatzidimitriadou E. en Milne A., "Providing care for Older people with
learning disabilities" in Carnaby, Steven en Cambridge, Paul, (red.),
Intimate and personal care with people with learning disabilities, Jessica
Kingsley, London, 2006, pp.160-180.
Heller T., "Ageing with developmental disabilities: emerging models for
promoting health, independence and quality of life" in Kemp B.J. en
Mosqueda L. (red.), Ageing with a Disability: what a Clinician need to know,
Johns Hopkins University Press, Baltimore, 2004.
Hepworth M., Stories of Ageing, Open University Press, Buckingham,
2000.
Lawton M. en Nahemow L., "Ecology and the Ageing Process" in Eisdorfer
C. en Lawton M. (red.), Psychology of Adult Development and Ageing,
American Psychological Association, Washington DC, 1973.
Lawton M., Moss M. en Duhamel L.M., "The quality of daily life among
elderly care receivers" in Journal of Applied Gerontology, volume 14, nr.2,
1995, pp.150-71.
132
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Gergen, K.J. & Gergen, M.M. (2000). The new aging: Self-construction and
social values. In Schaie, K. W. (Ed.) Social Structures and Aging. Springer:
New York.
Grant. G. (2005) Healthy and successful ageing. In Grant, G., Goward, P. ,
Richardson, M. & Ramcharan, P. (Eds.) Learning Disability: A life Cycle
Approach to Valuing People. Open University Press: Maidenhead, UK.
The Graz Declaration on Disability and Aging (2006). Retrieved August 10,
2013 from
http://www.dielebenshilfe.at/fileadmin/inhalte/pdfs/GRAZDECLARATION_fi
nal.pdf
Hatzidimitriadou, E. & Milne, A. (2006) Providing care for Older people with
learning disabilities. In: Carnaby, Steven and Cambridge, Paul, (eds.)
Intimate and personal care with people with learning disabilities. London,
U.K.: Jessica Kingsley. pp. 160-180.
Heller, T. (2004) Ageing with developmental disabilities: emerging models
for promoting health, independence and quality of life. In Kemp, B.J. and
Mosqueda, L. (Eds.) Ageing with a Disability: what a Clinician need to
know. Johns Hopkins University Press: Baltimore.
Hepworth, M. (2000) Stories of Ageing. Open University Press:
Buckingham.
Lawton, M. and Nahemow, L. (1973) Ecology and the Ageing Process. In
Eisdorfer, C. & Lawton, M. (Eds.) Psychology of Adult Development and
Ageing. American Psychological Association: Washington DC.
Lawton, M., Moss. M. & Duhamel, L.M. (1995) The Quality of Daily Life
Among Elderly Care Receivers. Journal of Applied Gerontology, 14, 2, 15071.
133
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 105: Bibliografie M - Z
Slide 105 Bibliografie M - Z
Nahemow L., The ecological theory of ageing: how has it been used?
Voorgelegd aan de American Psychological Association op het Boston
symposium on Environment and Ageing, 1990.
Ray S., Sharp E., en Abrams D., 2006. Zoals aangehaald in Clark A.,
Ageism and age discrimination in social care in the United Kingdom: A
review of the literature, 2009. Geraadpleegd op 4 februari 2014 via
http://www.cpa.org.uk/information/reviews/CPA%20ageism_and_age_discrimination_in_social_care-report.pdf
Thompson D., "Growing older with learning disabilities: the GOLD
programme" in Tizard Learning Disability Review, Volume 7, nr.2, 2002,
pp.19-26.
Walker A., Walker C. en Ryan T., "Older people with learning difficulties
leaving institutional care – a case of double jeopardy" in Ageing and
Society, nr.16, 1996, pp.125-50.
Walker A. en Walker C., "Normalisation and ‘normal’ ageing: the social
construction of dependency among older people with learning disabilities"
in Disability and Society, Volume 13, nr.1, 1998, pp.125-42.
Wereldgezondheidsorganisatie, Ageing and Intellectual Disabilities –
Improving Longevity and Promoting Health Ageing: A Summative Report,
WHO, Genève, 2000.
Wereldgezondheidsorganisatie, Active Ageing: A Policy Framework, WHO,
2002.
Wereldgezondheidsorganisatie, Definition of an older or elderly person,
2013. Geraadpleegd op 4 februari 2014 via
http://www.who.int/healthinfo/survey/ageingdefnolder/en
134
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 106: Eindtest
Slide 106 Eindtest Waar of niet waar? Beantwoord onderstaande 10
vragen met Waar of Niet waar
De Eindtest voor deze module kun je afleggen via de AGID-website:
http://agid-project.eu/
Op de pagina van deze module vind je daar een link naar de test.
Informatie over de test vind je hieronder.
Inleiding
Dit is je eindopdracht. Beantwoord deze vragenreeks met een klik op de
juiste knop(pen).
Door deze eindtest af te leggen, verklaar je dat jij en jij alleen deze vragen
hebt beantwoord. Als bekend wordt dat je deze test niet alleen hebt
afgelegd, staan je eer en integriteit op het spel. Maak deze test dus
helemaal alleen zonder hulp. Voor alle andere oefeningen is het uiteraard
toegelaten om het materiaal en de oefeningen met anderen te bespreken,
dat is net onderdeel van het leerproces. Maar deze eindtest moet kunnen
uitmaken welke kennis je hebt opgedaan en hoeveel je begrepen hebt.
Wees dus eerlijk!
Om een certificaat te bekomen dat je geslaagd bent, heb je een score van
80% nodig. Je krijgt 30 minuten voor de test. Ben je niet geslaagd? Je kunt
de eindtest opnieuw maken nadat je de leerstof in deze module herhaald
hebt. Klik op "Volgende" om naar de vragen te gaan.
Het is van groot belang dat je het lesmateriaal voldoende herhaalt. Als je
niet geslaagd bent, is het dan ook onmogelijk om de antwoorden van deze
taak te bekijken.
Veel succes
Gg
135
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Eer
Eewr
Rew
Rewre
Wrew
Rwe
Rew
Rwrw
erer
AGID-Module 1: Het verouderingsproces
Geslaagd
Niet geslaagd
Jouw score: punten
Aanal punten nodig om te slagen: punten
Gefeliciteerd! Je hebt deze module met succes afgerond. Je kan jouw
antwoorden op de vragen altijd opnieuw bekijken.
Je bent helaas niet geslaagd voor deze test. Herhaal de leerstof en probeer
daarna de test opnieuw te maken.
136
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 107: Wat nu?
Slide 107 Wat nu?
Nu je de module beëindigd hebt, zouden we het erg op prijs stellen als je
even de tijd wil nemen ons jouw feedback over onze modules te bezorgen.
Je kan dat doen door de vragenlijst op de feedbackpagina van onze
website in te vullen: http://agid-project.eu/feedback. Alvast ongelooflijk
bedankt!
Was dit je eerste module? Aarzel dan niet om ook de andere modules uit
de reeks te proberen:
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Module 2: Persoonsgerichte planning
Module 3: Sociale netwerken en communicatie
Module 4: Emotionele zelfregulatie voor begeleiders
Module 5: Pathologische veroudering
Module 6: Professionele zorgverlening: een hele prestatie
Je kan al deze modules en andere leerhulpmiddelen over Ouder worden
met een verstandelijke beperking vinden op onze website (http://agidproject.eu). Neem zeker een kijkje en aarzel niet om hulp en advies te
vragen via het contactformulier op onze site.
137
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 108: Bijlagen: Oefenbladen
Slide 108 Bijlagen: Oefenbladen
In deze module worden volgende oefenbladen gebruikt:
Oefenblad 1: Het verouderingsproces
Oefenblad 2: Een gezond en actief leven
Oefenblad 3: Veroudering begrijpen
Oefenblad 4: Betere zorgverlening stimuleren
Oefenblad 5: Zorgmogelijkheden
Oefenblad 6: Toekomstige zorgvoorziening
Oefenblad 7: Zorgresultatenmodel
138
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 109: Oefenblad 1: Het verouderingsproces
Slide 109 Oefenblad 1: Het verouderingsproces
139
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 110: Oefenblad 2: Een gezond en actief leven
Slide 110 Oefenblad 2: Een gezond en actief leven
140
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 111: Oefenblad 3: Veroudering begrijpen
Slide 111 Oefenblad 3: Veroudering begrijpen
141
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 112: Oefenblad 4: Betere zorgverlening
stimuleren
Slide 112 Oefenblad 4: Betere zorgverlening stimuleren
142
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 113: Oefenblad 5: Zorgmogelijkheden
Slide 113 Oefenblad 5: Zorgmogelijkheden
143
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 114: Oefenblad 6: Toekomstige zorgvoorziening
Slide 114 Oefenblad 6: Toekomstige zorgvoorziening
144
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 115: Oefenblad 7: Zorgresultatenmodel
Slide 115 Oefenblad 7: Zorgresultatenmodel
145
Module 1: Ouder worden en het verouderingsproces
Slide 116: Oefenblad 8: Beter zorgvoorziening
Slide 116 Oefenblad 7: Zorgresultatenmodel
146