sociale rechten en plichten

Maatschappijleer
THEMA: VERZORGINGSSTAAT
Verzorgingsstaat
De werkwijze voor het leren van het schoolexamen.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Ken de hoofdvraag!
Ken de deelvraag van elk hoofdstuk!
Neem aantekeningen over (grote lijnen)!
Bestudeer de tekst in het boek (overzicht krijgen/snappen)!
Maak de vragen (ontwikkel inzicht/check of je het snapt)!
Beantwoord voor jezelf de deelvraag (nogmaals checken)!
Schrijf een reflectie (scherp je mening)!
Leer voor de toets (ondertussen is de stof al een aantal keren
(minimaal 8 keer !!!) langs gekomen)
Verzorgingsstaat
Wat is het thema voor het schoolexamen?
Wie zorgt voor wie?; Moet de overheid ‘dit’ allemaal maar oplossen of mag de
overheid een beroep doen op de eigen verantwoordelijkheid van de burger?
De deelvragen (tot nu toe)
1.
2.
3.
4.
Van Gunst naar recht; Hoe is de Nederlandse verzorgingsstaat ontstaan?
De hedendaagse verzorgingsstaat; Wat zijn de kenmerken van de
hedendaagse verzorgingsstaat?
Werkgevers en werknemers; Welke rol spelen werkgevers en werknemers
in de verzorgingsstaat?
Sociale burgerrechten en –plichten: Wat zijn sociale burgerrechten en –
plichten?
Verzorgingsstaat
Sociale rechten
Grondrechten
 Klassieke (vrijheids- en persoonlijkheidsrechten)
‘Van oudsher’/de overheid dient deze te garanderen
 Sociale (sociale zekerheid, onderwijs, geneeskundige
hulp en verzorging, huisvesting)
Sinds 1983 in de grondwet/de overheid heeft een
inspanningsverplichting
Verzorgingsstaat
Sociale plichten
 Formele plichten
Betaling van premies en belasting, leerplicht,
onderhoudsplicht
 Morele plichten
Mantelzorg, vrijwilligerswerk, burgerschapsidee
Opdrachten:
Par III: 23, 24, 25, 26, 28, 31 en 33
Par IV: 34, 35a, b, c, 37a, d, 38, 40, 42 en 43
H5:Politieke opvattingen
Problemen van de verzorgingsstaat
 Economisch: financiële onbetaalbaarheid (crisis van
de jaren ‘80, druk op de sociale voorzieningen)
 Politiek-bestuurlijk: onbeheersbaarheid (meer
regels, grotere organisaties, meer bureaucratie)
 Sociaal-cultureel: veranderd gedrag
(individualisering, failliet van het kostwinnermodel,
calculerende burgers, misbruik van voorzieningen)
H5:Politieke opvattingen
Oplossingen
 Liberalen (vrijheid en eigen verantwoordelijkheid)
Marktwerking, VOP, meer concurrentie, kleinere overheid
 Sociaaldemocraten (gelijkheid en solidariteit)
Verspreiding kennis, inkomen en macht, voor een
gemengde economie (ingrijpen in de vrije markt), voor
democratisering, een relatief grote overheid)
 Christendemocraten
Gespreide verantwoordelijkheid, rentmeesterschap,
gerechtigheid, solidariteit (naastenliefde).
H6: Verbouwing v/d Verzorgingsstaat
Wat vooraf ging: Economische crisis, enorme toename van het
gebruik van de WAO en AOW en veel ‘goudgerande’ regelingen.
Hervorming van het stelsel van sociale zekerheid
De economische oplossingen:
 Prijsbeleid (1975-1985)
Verlaging van alle uitkeringen
‘Ontkoppeling’ (uitkeringen en lonen)
 Volumebeleid (vanaf 1985)
Vermindering van het aantal uitkeringen
Verkorting ww-duur
Herkeuring van WAO’ers (dus meer mensen in de bijstand)
H6: Verbouwing v/d Verzorgingsstaat
Herstructurering van de verzoringsstaat
De sociaal-culturele en politiek-bestuurlijke oplossingen:
 Meer weerbaarheid van de burgers
Zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid
Ook bedrijven kregen meer verantwoordelijkheid
 Privatisering en concurrentie (marktwerking)
uitvoerende organen (UWV e.d.)
Het ‘nieuwe’ zorgstelsel (2006)
 Van landelijk naar lokaal
WMO
Nu ook (deel) AWBZ
Jeugdzorg