Voor bij de verzorgingsstaat of toch liever niet?

Voorbij de verzorgingsstaat
of toch liever niet?
Margo Trappenburg
26 oktober 2016
VvG/VU collegereeks
Het onverwoestbare huis van Thorbecke
Twee ontwikkelingen
Decentralisaties
• Best een goed idee maar
• Gemeentelijke controle op
samenwerkingsverbanden is
ingewikkeld
• Gemeentelijk budget
mogelijk probleem voor
raadsleden
Gijsbert Vonk (red.) (2016),
Rechtsstatelijke aspecten van de
decentralisaties in het sociale domein
Remco Nehmelman (2015), De staat achter de dijken
Twee ontwikkelingen
Decentralisaties
Participatiesamenleving
• Geen goed idee
• Maar de tijdgeest …
• Maar Thorbecke …
Het ontstaan van de verzorgingsstaat
• Abram de Swaan, Zorg en de staat
• Rational choice verklaring voor het onstaan
van de verzorgingsstaat
Abram de Swaan 1942
Het ontstaan van de verzorgingsstaat
• De verzorgingsstaat is een laatste fase in de
geschiedenis van de arbeidsdeling
Fordistisch evenwicht
• De verzorgingsstaat is een schild voor de
zwakken
• Ontlasting voor de sterken (minder zorg,
minder overlast)
• Werk voor professionals/verzorgenden
Iedereen blij
• Na aanvankelijke weerstand veel steun voor
verzorgingsstaat
• Utilitaristisch paradijs?
Crisis in de verzorgingsstaat
• Doorbreking van het Fordistische evenwicht:
concurrentie en globalisering
• Leidt tot race to the bottom?
Tony Judt 1948-2010
Crisis in de verzorgingsstaat
• Demografie 1: Immigratie en verzorgingsstaat
staan op gespannen voet met elkaar
• Demografie 2: Vergrijzing
Paul de Beer 1957
Crisis in de verzorgingsstaat
• Verzorgingsstaat heeft geleid tot een morele
transformatie
Charles Murray 1943
Theodore Dalrymple 1949
Crisis in de verzorgingsstaat
• Verzorgingsstaat heeft geleid tot een morele
transformatie: crowding in of crowding out?
• In Nederland: SCP, Paul Dekker
Isabelle Stadelmann-Steffen
De principes van de
participatiemaatschappij
• Ziek, zwak, misselijk? Toch aan het werk
• Iedereen hoort erbij in de gewone
maatschappij
• Actieve in plaats van passieve solidariteit;
voorbij de arbeidsdeling
Niet nieuw: allemaal aan het werk
Ziek zwak misselijk? Toch aan het werk!
- Jonge werklozen
- Langdurig werklozen
- Ouderen (55+)
- Zieken/arbeidsongeschikten
- Alleenstaande ouders
Niet nieuw: iedereen hoort erbij
• Vermaatschappelijking in de psychiatrie, zorg
voor mensen met verstandelijke beperking
• Weer samen naar school; kinderen met
beperkingen naar regulier onderwijs
• Zo lang mogelijk thuis: (kwetsbare) ouderen
Wel nieuw: voorbij de arbeidsdeling
Het Kruidvat principe
Iedereen kan alles
Het Ikea principe
Iedereen doet alles zelf
https://www.youtube.com/watch?feature=pla https://www.youtube.com/watch?v=
yer_embedded&v=9Rgta2zN2ds
EkfVmS6oQAw
Voorbij de arbeidsdeling
Kruidvat
• Politie zorgt voor mensen
met verstandelijke
beperking, psychiatrische
patiënten
• Sportclubs doen naschoolse
opvang
• Wijkteams
Ikea
• Zorgen voor jezelf, bejaarde
ouders, familieleden met
beperkingen, buren
• Afvalbak adopteren in de
buurt
• Zelf zorgen voor het
plantsoen, buurthuis,
vervoer
Wel nieuw: actieve solidariteit
•
•
•
•
Sociale werkplaatsen afbouwen
Verzorgingshuizen sluiten
Strenge indicaties voor verpleeghuiszorg
Jeugdzorg: eigen kracht conferenties
Effecten van participatiesamenleving
Gemengd beeld voor kwetsbare groepen
- Betere leerprestaties, eigen woning
- Verlies aan autonomie
- Eenzaamheid
- Verplaatsing naar politie/justitie
Effecten van participatiesamenleving
Familieleden vinden zorg heel erg zwaar
- Druk op euthanasieregime?
http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/353456
https://www.youtube.com/watch?v=eG3AGYipVCY
https://www.youtube.com/watch?v=BCDa2ffdC-w
M. Van den Broek, Supporting Ageing Parents diss. 2016
Effecten van participatiesamenleving
Ongelijke verdeling van zorg
PERCENTAGE KLEINSCHALIGE WOONVORMEN PER QUINTIEL IN AMSTERDAM
Effecten van participatiesamenleving
Voor hulpverleners: verlies van baan
- Onbetaald eigen werk voortzetten?
http://zembla.vara.nl/dossier/uitzending/kind-van-de-rekening
- Bondgenoot van cliënt, familie, gemeente?
Onderzoek De belofte van nabijheid
Effecten van participatiesamenleving
• Vertrouw niet op machthebbers (Psalm 146), zij gaan
je niet meer helpen (behalve misschien de rechter)
• Uitgeleverd aan familie, netwerk, kerk, vrijwilligers
• Privacy staat onder druk
• Rechtsongelijkheid
Participatiesamenleving:
moeten we het wel willen?
• Niet altijd meedenken met de tijdgeest
• Maatschappelijke ontwikkelingen berusten (meestal)
op politieke keuzes
• Kijk uit met hoerawoorden
• En denk nog eens terug aan de verzorgingsstaat. Is
de participatiesamenleving rechtvaardiger?
Onjuiste overheidscommunicatie
De Reclame Code Commissie oordeelt dat de spotjes de verwachting wekken dat de nieuwe
regels een positief effect hebben, terwijl dit niet zeker is.
Zo krijgt de fictieve mevrouw Pietermaai pas hulp ‘als de zelfredzaamheid is uitgeput’,
maar dat wordt in het spotje onvoldoende duidelijk, schrijft de Commissie.
‘De commercials schaden het vertrouwen dat de burger moet kunnen hebben
in de juistheid in de juistheid en volledigheid van denkbeelden die de overheid verspreidt. ’
De Commissie vraagt het ministerie niet meer op deze manier reclame te maken.
Verder lezen?
Zie www.margotrappenburg.nl