Bang, boos en in de war

Bang, boos en in de war
Mantelzorgdag
23 september 2013
Margreet Smorenburg, casemanager
Geriant
Ellen Ruijer, psycholoog Geriant
Wat gaan we doen?
• Wat gebeurt er bij dementie in het hoofd?
• Gedragsveranderingen
• Casus bespreken
• Gedragsanalyse
Wat gebeurt er bij dementie in het
hoofd?
Wat gebeurt er bij dementie in het
hoofd?
Stoornissen in het denken (cognitie)
– Geheugen
– Aandacht
– Uitvoerende functies (overzicht, planning, organisatie)
– Taal
– Waarnemen/herkenning (gnosis)
– Handelen (praxis)
– Probleemoplossend vermogen
– Sociaal contact
Wat gebeurt er bij dementie in het
hoofd?
Gedragsveranderingen
• Hoe ontstaat een gedragsverandering?
• Welke gedragsveranderingen kennen we
allemaal?
Gedragsveranderingen
•
•
•
•
•
•
•
Apathie
Somberheid/euforie
Bewegingsonrust
Waan (bv. Achterdocht)
Hallucinaties
Agressie
Angst
• Ontremd gedrag
• Claimend of afhankelijk
gedrag
• Agitatie/prikkelbaarheid
• Decorumverlies
(fatsoensnormen)
• Verstoord dag-/nachtritme
Casus
Mw. 83 jaar, Ziekte van Alzheimer, thuiswonend met partner.
Mw. vertoont divers gedrag. Mw. kan negatief reageren
(mopperen) op de partner; er is weinig goed. Ze denkt vaak
achtergesteld te worden en is eerder geprikkeld.
Voorts vindt zij het niet prettig om alleen te zijn en roept dan
een de partner of gaat op zoek naar hem. Ze wil niet alleen in
de huiskamer zijn, zou dan onrustig worden. Ze weet namelijk
zelf niet wat ze moet.
Tevens vraagt zij enorm veel bevestiging omdat ze niet weet
wat te doen of waar partner is. Ze maakt dan een onzekere
indruk en houdt alles in de gaten.
Casus
Opdracht:
Bespreek met uw buurman/buurvrouw met wat
voor gedrag we te maken hebben.
Bespreek vervolgens hoe u denkt het beste met
het gedrag om te kunnen gaan.
Casus: Plenair bespreken
Gedragsanalyse
Hoe verklaren we gedrag?
Persoonlijkheid
Omgeving
Ziektebeeld
Gedragsanalyse
• Gedrag: vragen/roepen, op zoek gaan naar man, en
uiteindelijk mopperen. Kortom: afhankelijk gedrag.
• Persoonlijkheid: Mw. is altijd heel zelfstandig geweest en
had veel eigen regie. Ze had wel altijd een negatieve inslag,
maar was vriendelijk en flexibel. Een echte doorzetter, die
niet bij de pakken neer gaat zitten.
• Ziektebeeld: Ziekte van Alzheimer.
• Omgeving: partner reageert er de ene keer niet op, de
andere keer geïrriteerd en nog een andere keer leidt hij
haar af.
Gedragsanalyse
Hoe is afhankelijk gedrag ontstaan?:
Mw. raakt de regie kwijt, verliest de grip en kan zelf
niet meer bedenken wat te doen, dus vraagt zij om
bevestiging. Ook kan zij niet vooruit denken en weet
niet waar haar partner is. Zij voelt zich onzeker en
gaat zoveel mogelijk op zoek naar houvast. Haar
partner betekent veiligheid en houvast.
Gedragsanalyse
Tip: Aandacht geven aan gedrag, zowel positief als
negatief, voedt gedrag. Dit betekent je houdt gedrag
in stand.
Omgangsadvies:
Stel kort gerust zodat je haar serieus neemt. Ga zo
min mogelijk letterlijk op het gedrag in, zoek
afleiding en biedt een taak/activiteit aan.
Gedragsanalyse
Algemene omgangsadviezen:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Aansluiten bij vroegere gewoonten, interesses en voorkeuren.
Zorg voor regelmaat en structuur.
Zorg voor herkenningspunten.
Pas uw tempo aan.
Doe één ding tegelijk of geen één opdracht tegelijk.
Maak korte en bondige zinnen.
Maak taken simpeler en maak gebruik van visualiseren.
Vermijd vage begrippen als ‘straks’, ‘zo’, ‘later’ etc.
Besef dat je nonverbaal (mimiek en gebaren) ook invloed hebben op
gedrag
Gedragsanalyse
Algemene omgangsadviezen:
Houd u aan uw afspraken.
Vertel wat je gaat doen alvorens je een actie uitvoert.
Richt u op mogelijkheden i.p.v. beperkingen.
Behandel uw partner/ouder als volwassene. Niet betuttelen!
Neem beelden/angsten serieus.
Stel gerust: geef een zo veilig mogelijk gevoel zodat hij/zij zich zeker voelt.
Erg belangrijk: vergroot het gevoel van eigenwaarde. Iedereen wil graag
nuttig zijn en ertoe doen.
• Bespreek met hem/haar of hij/zij het prettig vindt of u aanspreekt of juist
niets zegt. Vaak is aanspreken confronterend.
• Probeer niet iemands karakter te veranderen!
•
•
•
•
•
•
•
Nog vragen?