inhoud - Wolters Kluwer
advertisement
INHOUD Verkort aangehaalde literatuur Afkortingen XV XIX EERSTE BOEK – INLEIDING 1 Afdeling I – Van staatsleer tot staatstheorie 3 1. De aanvang van de westerse staatsleer 3 2. De onafhankelijke en soevereine staat Machiavelli De breuk tussen kerk en staat Hobbes 11 11 14 19 3. Soevereiniteit en vrijheid Locke Montesquieu Rousseau 25 25 29 33 4. Staat en samenleving Burke Hegel Marx Politieke theorie in de 20e eeuw 39 39 42 46 49 5. De mater parliamentorum De groei van de constitutie Het parlementaire stelsel De opkomst van de democratie 61 61 65 67 6. ‘Separation of powers’ De weg naar onafhankelijkheid Het ontstaan van de constitutie De constitutie 75 76 77 80 IX INHOUD 7. Op zoek naar de ‘volonté générale’ Het ancien régime en de revolutie Van de eerste tot de derde republiek De derde republiek De vierde en vijfde republiek 8. Van Regnum Teutonicum tot Bundesrepublik Deutschland Het oude Duitse rijk Rijnbond en Duitse bond Deutsches Reich De Bondsrepubliek Duitsland Afdeling III – De ontwikkeling van de staat in Nederland 9. De De De De vorming van de Nederlandse staat landsheerlijke periode opstand republiek der verenigde nederlanden 87 87 89 93 95 101 101 106 109 113 117 117 117 121 123 10. De vestiging van de eenheidsstaat De Bataafse Republiek (1795-1806), het Koningrijk Holland (1806-1810) en de inlijving bij Frankrijk (1810-1813) De herwonnen onafhankelijkheid 129 11. De vestiging van de parlementaire democratie Naar het parlementaire stelsel Het ontstaan van de moderne partijen De Grondwet in de laatste eeuw 141 141 149 155 Afdeling IV – Staat en staatsrecht 129 134 165 12. Staatsbegrippen en staatsideeën Van standenstaat tot verzorgingsstaat De moderne staat als soevereine staat Democratie De rechtsstaat 165 165 168 174 179 13. Constitutie, Grondwet en staatsrecht Formele en materiële constitutie Geschreven en ongeschreven staatsrecht De interpretatie van de Grondwet De wijziging van de Grondwet De grondwet in haar verhouding tot andere regelingen Grondwettelijk overgangsrecht Grondwetstudie en staatsrechtbeoefening 183 183 185 192 194 199 204 206 X INHOUD TWEEDE BOEK – HET NEDERLANDSE STAATSRECHT 213 Afdeling I – Grondrechten 215 14. Het rijk en zijn inwoners Het Koninkrijk der Nederlanden Het gebied van de staat Het nederlanderschap De rechtstoestand van vreemdelingen 219 219 221 225 235 15. Algemene leerstukken van grondrechten Grondrechten, vrijheidsbegrip en juridische dogmatiek Geschiedenis van de grondrechten Grondrechten in het positieve recht Grondrechten in de grondwet Grondrechten in het internationale recht Hoofdzaken van het evrm-stelsel De juridische status van de internationale grondrechtsnormen in het nederlandse recht De verhouding tussen nationale en internationale grondrechten naar nederlands constitutioneel recht Hoofdvragen van grondrechtsdogmatiek Reikwijdte Reikwijdteoverlap Subjecten Beperkingen van grondrechten Horizontale werking Botsing van grondrechten 249 249 251 255 255 255 256 16. Gelijkheid Algemeen: gelijkheid Bewegingsvrijheid 295 295 320 17. Het recht op politieke vrijheid Het kiesrecht Het recht van petitie De vrijheid van meningsuiting Het recht tot vereniging Het recht tot vergadering en betoging 327 327 338 340 361 367 18. De vrijheid van belijdenis De vrijheid van godsdienst en levensovertuiging Vrijheid van geweten 373 373 393 19. Het recht op persoonlijke vrijheid Eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer Vrijheidsontneming 399 400 424 264 266 267 268 270 271 277 283 291 XI INHOUD 20. Bescherming van de vermogensrechten 435 21. Sociale grondrechten Onderscheid tussen sociale en klassieke grondrechten Het recht op rechtsbijstand Werkgelegenheid Sociale zekerheid De bewoonbaarheid van het land, milieubescherming Gezondheid, huisvesting, ontplooiing en vrijetijdsbesteding 453 453 459 460 464 466 468 22. Onderwijs 471 Afdeling II – Organen van de staat 485 23. De regering. het koningschap Vooraf De ontwikkeling van het Nederlandse koningschap De troonopvolging Onbekwaamheid van de koning De persoonlijke rechten van de koning 485 485 486 492 498 500 24. De regering. de ministers De ministeriële verantwoordelijkheid Ministers en ministeries Ministerraad, Kabinetsformatie, Minister-president 511 511 517 525 25. De staten-generaal Vertegenwoordiging Het tweekamerstelsel Samenstelling van de Tweede Kamer Samenstelling van de Eerste Kamer Vereisten voor het lidmaatschap van de staten-generaal De rechtspositie van de leden Inrichting van de staten-generaal 541 541 556 562 571 574 577 583 26. Raad van State, Algemene rekenkamer, nationale ombudsman en vaste colleges van advies De Raad van State De Algemene rekenkamer De nationale ombudsman Vaste colleges van advies 587 588 597 600 600 27. De rechter 605 28. Ondersteunende organisaties Inleiding De openbare dienst Politieke partijen 631 631 631 635 XII INHOUD Afdeling III – Functies van de staatsorganen 641 29. Het verband tussen organen en functies De onderscheiding van machten Het parlementaire stelsel Kamerontbinding 641 641 643 649 30. De wetgeving De totstandkoming van de wet De uitsluitende bevoegdheid van de wetgever Delegatie van wetgeving. De algemene maatregel van bestuur en andere algemeen verbindende voorschriften Beleidsregels De wet als hogere regeling Europa en de wetgeving Constitutionele toetsing van wetten 659 666 678 31. Het bestuur van de buitenlandse betrekkingen 701 32. Nederland in de Europese Unie Geschiedenis en inrichting van de unie De unie en de nationale constituties De invloed van de unie op binnenlandse machtsverhoudingen 727 727 734 743 33. Het veiligheidsbestuur in de Grondwet Defensie UItzonderingstoestanden 755 757 766 34. Het bestuur en de controle op het bestuur Van uitvoerende macht tot beleidsplanning Controle door de staten-generaal. het recht op inlichtingen en het recht van onderzoek Controle door de ombudsman Controle door middel van openbaarheid 779 779 35. De financiële zijde van het bestuur Belastingen en andere inkomsten Het geldwezen De rijksbegroting De controle op de financiële zijde van het bestuur 803 804 806 808 816 36. De rechtspraak Inleiding; hoofdzaken Algemeen Rechtsstatelijke eisen aan de rechtspraak Rechtsbescherming tegen de overheid De rechtspraak van de gewone rechter De rechtsvormende taak van de rechter 821 821 822 824 831 831 841 682 690 693 694 697 784 797 800 XIII INHOUD Afdeling IV – De decentrale rechtsgemeenschappen 855 37. Decentralisatie van regeling en bestuur Inleiding Autonomie en medebewind Bestuurlijke reorganisatie Gemeenschappelijke regelingen Dualisering van het decentrale bestuur 855 855 862 867 873 875 38. De provincie Oorsprong en ontwikkeling van de provincies De organen van de provincie De bevoegdheid van het provinciebestuur De financiële zijde van het provinciebestuur Het toezicht op het provinciebestuur De provinciale indeling 879 879 882 889 896 899 903 39. De gemeente Oorsprong en ontwikkeling van de gemeenten De organen van de gemeente De bevoegdheid van het gemeentebestuur De financiële zijde van het gemeentebestuur Het toezicht op het gemeentebestuur De wijziging van de gemeentelijke indeling en van de gemeentegrenzen 905 905 909 922 935 941 944 40. Het waterschap Oorsprong en ontwikkeling van de waterschappen Het waterschap als territoriaal gedecentraliseerde doelcorporatie De organen van het waterschap De bevoegdheid van het waterschapsbestuur De financiële zijde van het waterschapsbestuur Toezicht op het waterschapsbestuur 947 947 950 953 956 960 961 41. Andere lichamen met verordenende bevoegdheid 963 DERDE BOEK – HET STAATSRECHT VAN HET KONINKRIJK EN VAN ZIJN OVERZEESE DELEN 979 42. Het Koninkrijk der Nederlanden De ontwikkeling van de rechtsbetrekkingen tussen nederland en de overzeese rijksdelen Het statuut voor het koninkrijk 43. Het staatsrecht van Aruba, Curac̀§ao en Sint Maarten; de onderlinge samenwerking tussen de landen De ontwikkeling van de staatsinrichting Het staatsrecht van Aruba Het staatsrecht van Curac̀§ao Het staatsrecht van Sint Maarten Samenwerking in het Caraïbisch gebied tussen de landen en de verhouding tot de EU XIV 981 981 990 1007 1007 1009 1013 1016 1018 INHOUD Register van persoonsnamen Zakenregister Jurisprudentieregister Register op de artikelen van de Grondwet en het Statuut 1025 1079 1103 1155 XV
