`Gekkenwerk, kleine ondeugden voor - Provincie West

Kleine ondeugden
voor zorgdragers
Linus Vanlaere
Roger Burggraeve
Waarom dit boek?
2
‘Er kan altijd nog een tandje bij’
Bart Peeters
 Ethiek
op de werkvloer: ‘Doe ik het niet goed (genoeg),
mijnheer?’
3
“Dat is de conclusie van dit
onderzoek: verpleegkundigen
(…) moeten alles doen en alles
zijn. Van een arts wordt
makkelijker aanvaard dat hij
alleen deskundig is. Maar
verpleegkundigen moeten niet
alleen technisch vaardig zijn, ze
moeten bijna volmaakte mensen
zijn!”
4
“Op een bepaald moment kan
de zorg zo’n beslag op je
leggen dat je er mentaal moe
van wordt. Dat je het niet meer
kan opbrengen je in te leven in
de ander. Dan spreken we van
compassiemoeheid, een
oorzaak van ontspoorde
mantelzorg!”
Welke invalshoek?
5
We gingen op zoek naar een ethiek van het
haalbare voor zorgdragers
Namelijk…
 een ‘motiverende’ ethiek die waardeert wat mensen
‘al’ doen
 een ethiek die de ruimte biedt om in alle vrijheid
fouten te mogen maken
 een ethiek die wel wijst op het ideaal, maar die ook
rekening houdt met de realiteit
Welke invalshoek?
6

Kwetsbaarheid, het ‘hart van de ethiek’

Kleine ondeugden of ‘negatief geachte morele emoties’ als
hefbomen voor ‘voldoende goede zorg’
Dankzij onze ondeugden slaan we niet in een kramp
 Onze ondeugden zetten ons al op de weg naar de ander –
nadenken over onze ondeugden zijn 1ste vorm van ethiek!


De (h)erkenning van de ‘kleine’ ondeugden houden ze ook
klein…

Geen 7 maar 6 kleine ondeugden
Welke invalshoek?
7

Op zoek naar een ethiek van Lambik (versus een
ethiek van Jeromme[ke])
Zes kleine ondeugden
8

In het boek proberen we een ‘groei-ethiek’ te
ontwikkelen op basis van 6 kleine ondeugden
Intro
Hypocrisie
 Middelmatigheid
 Luiheid
 Antipathie
 Woede
 Ongehoorzaamheid

‘Ik zeg niet altijd wat ik denk’
9
Hypocrisie als bemiddelaar van zorg die
menselijk blijft
Getuigenis Hanne
‘Ik ben ook maar een mens’
10
Middelmatigheid als prikkel van
voldoende goede zorg
Getuigenis Nele
‘Ik ben iemand die langzaam denkt’
11
Ook zorgdragers hebben recht op luiheid
Getuigenis Thijs
Getuigenis Lut
‘De ander zal mij een zorg wezen’
12
Antipathie als hefboom voor zorg die
deugt
Getuigenis Marieke
‘Ik zeg soms eens goed wat ik denk’
13
Woede als vlam in de pijp van betrokken
zorg
Getuigenis Sabine
Getuigenis Mario
‘Zo doe ik het niet meer’
14
Ongehoorzaamheid als zorgverbeteraar
Getuigenis Peter
Tot slot: gekkenwerk…
15
Recht doen aan de ethiek van Lambik: aanvaarden
dat het goede nooit helemaal te organiseren valt…
“Er zijn tranen die een organisatie, hoe
zorgvuldig en efficiënt ook, niet kan zien: de
geheime tranen van de unieke ander. In
zorgsystemen en voorzieningen zijn er individuele
gewetens nodig, want zij alleen kunnen verhelpen
aan de wanorde en het geweld die voortvloeien
uit het goed functioneren van de ‘redelijke’
organisatie zelf, met haar management en
administratie.” (E. Levinas)
Ruimte voor kleine goedheid
16
“Tussen alle verwording van menselijke
verhoudingen houdt de goedheid stand. Ze blijft
mogelijk, ook al kan ze nooit een systeem of
sociaal regime worden. Elke poging om het
menselijke helemaal te organiseren is tot
mislukken gedoemd. Het enige wat levendig
overeind blijft is de kleine goedheid van het
dagelijks leven. Ze is fragiel en voorlopig. Ze is
een goedheid zonder getuigen, in stilte
voltrokken, bescheiden, zonder triomf. Ze is
gratuit, en juist daardoor eeuwig.”
… die goed gek is…
17
Het zijn gewone mensen, ‘simpele zielen’, die
haar verdedigen en ervoor zorgen dat ze zich
telkens weer herpakt, ook al is ze volstrekt
weerloos tegenover de machten van het kwaad.
De kleine goedheid kruipt overeind, zoals een
platgetrapt grassprietje zich weer opricht. Ze is
misschien wel ‘gek’ – een ‘dwaze goedheid’ -,
maar ze is tegelijk het meest menselijke in de
mens. Ze wint nooit, maar wordt ook nooit
overwonnen!”
²
18
Dankjewel
voor uw voldoende
enthousiaste applaus!