Document

KCV in toetsweek twee PITER JELLES GYMNASIUM / KLAS 5 / 21
APRIL, 753 vChr
Inleiding
In de tweede toetsweek is er een KCV-toets over de vele aantekeningen van mevrouw Engels (A t/m
K). Niet iedereen heeft ze compleet, daarom lijkt het me goed om ze hier te verzamelen. Iedereen kan
aanvullen, doe dat ook! Als je iets aanvult, meldt dat dan meteen in de 'Changelist', helemaal
onderaan de pagina. Zo kunnen mensen kijken wat er gebeurd is in de tijd dat ze wegwaren.
A: Indeling Romeinse Oudheid
753 v. Chr. - 510 v. Chr. - Koningstijd
510 v. Chr. - 27 v. Chr.
- Republiek
27 v. Chr. - 476 n. Chr.
- Keizertijd
N.B. rond 300 v. Chr. einde van de prehistorie (eerste geschreven bronnen)
B: Legende vs werkelijkheid
Legende
1200 voor Christus: Aeneas, zoon van Venus van Troje vlucht naar Italië (dit is een Grieks verhaal).
Rhea Silva (achterachterachterkleindochter van Aeneas) x Mars = Romulus en Remus, opgevoed
door wolvin.
21 april 753 v Chr.= Rome wordt gesticht. Romulus is de eerst koning. Sabijnse maagdenroof om aan
vrouwen te komen.
Tarquinius Superbus is de zevende koning. Zijn zoon verkracht Lucretia. Lucretia pleegt zelfmoord.
510 v. Chr. - Republiek met als eerste consuls Brutus en Collatinus.
Werkelijkheid
+/- 1000 v. Chr - een paar heuvels worden bewoond, o.a. de Palatijn. (daar zijn later resten van hutten
gevonden). De mensen werden begraven in het dal.
+/- 600 v. Chr. - Etrusken (volk ten noorden van Rome) draineren het dal --> plaats van het Forum.
Cloaca Maxima - rioleringssysteem
Stammen op de heuvels (Latijnen, Sabijnen) stichten onder leiding van de Etrusken een stad (er zijn
bronzen beelden gevonden van o.a. een wolvin).
500 v. Chr - tempel op het capitool
C: Inrichting Koningstijd
Rex - koning => de had de macht op militair, juridisch en religieus gebied.
Senaat => een adviescollege, hierin zaten de belangrijkste mensen van de adellijke
geslachten.
1) Regia => ambtswoning van de koning
2) Vesta => tempeltje waarbij altijd vuur brande en het palladium (een oud beeldje van
Pallas) werd bewaard
3) Behuizing van de Vestaalse maagden
4) Tempel op het Capitool
D: Verovering van Italië
270 v. Chr. Rome heerst in Italië van Napels tot de Povlakte
In het zuiden zaten de Grieken
In het noorden zaten de Kelten
In het Rijk leefden nog Etrusken
De verovering van Italië was gebaseerd op:


militaire macht
bestuurlijke kwaliteiten
o lokaal zelfbestuur van "bondgenoten"
Bestuur in Rome:



imperium => 2 consuls, voor 1 jaar gekozen
juridisch => 4 quaestores
religieus => pontifex maximus (P.M.) => Regia
senaat => adviescollege => adviezen worden ALTIJD opgevolgd (dus senaat had
alle macht).
conitium => beslissingsbevoegdheid
300 v. Chr.
Begin van de bouw:
- wegen => Via Appia
- bruggen
- aquaducten
Mentaliteit van de Romeinen

Boeren / soldaten
o nuchter, sober, discipline (vaderlandslievend)
o verhalen (Livius)
o geschiedenis (=> monumenten)
o goede portretten
E: Rome wordt wereldrijk
264 - 241 Eerste Punische Oorlog => Sicilië en Zuid-Italië worden veroverd
218 - 201 Tweede Punische Oorlog => Hannibal trekt over de Alpen en Spanje wordt veroverd
149 -146
Derde Punische Oorlog => Carthago wordt verwoest
146 Griekenland wordt een Romeinse provincie onder leiding van een gouverneur (proconsul)
Legerleiders kregen een triomftocht als er meer dan 5.000 doden waren gevallen.
De optocht vond plaats op het Via Sacra naar de tempel van Jupiter O.M. (op het capitool):
 optocht met buit
 executie van de aanvoerder van de tegenstander
Er vond persoonsverheerlijking plaats en werden er historische reliëfs gemaakt van de veldslag.
Invloed van de Griekse cultuur op Rome:
De Grieken waren op cultureel gebied superieur.
Dus leerde de bovenklasse Grieks. Ook hun kinderen werden naar Griekse universiteiten gestuurd.
Bovendien gingen de Romeinen de Griekse kunst (op elk gebied) imiteren:
o
o
o
o
o
o
o
o
o
literatuur
filosofie
wetenschap
Griekse leraren
Griekse (huis)artsen
Griekse kunstenaars kwamen naar Rome
bouwkunst
stadsplanning
beeldhouwkunst
Tweedeling in Rome:
De bovenklasse in Rome ging voor Grieks en daar kwam een reactie op van conservatief Rome. Het
gevolg was dat er weinig aandacht was voor publieke voorzieningen (bijv. waterleidingen). De
bovenklasse bouwde op eigen grond en dat was niet te bezoeken voor de gewone burger.
F: Video Augustus
1Mannen:
- C. Iulius Caesar => dictator in Rome, werd op de idus van maart vermoord
- Pompeius => verloor de machsstrijd binnen het triumveraat van Caesar
- Augustus => keizer van Rome, tijdens zijn bewind was er vrede en welvaart
- M. Antonius => verloor de machsstrijd binnen het triumveraat van Augustus
- M. Agrippa => bondgenoot van Augustus, was zijn opvolger, maar stierf eerder dan Augustus
- Maecenas => paljas, subsidiëerde cultuur
Vrouwen:
- Livia => vrouw van Augustus
- Octavia => was een zuster van Caesar en trouwde eerst met M. Antonius, verzorgde al zijn
kinderen
- Julia => dochter van Augustus
- Cleopatra => had een verhouding met Caesar en trouwde na zijn dood met M. Antonius
Triumveraat => Caesar + Pompeius + financier
=> Augustus + M. Antonius + financier
Belangrijke data:
 15 maart 44 v. Chr.
=> Idis van Maart, dood van Caesar
Als wraak worden Fulvia, Octavia en Cleopatra vermoord door Augustus
en M. Antonius

31 v. Chr.

27 v. Chr. - 14 n. Chr. => Regeerperiode van Augustus, gekozen door senaat als
alleenheerser.
=> Slag bij Actium
(M. Agrippa voerde het bevel. Officieel moest Cleopatra uitgeschakeld
worden, maar de belangrijkste reden
was dat M. Antonius uitgeschakeld moest worden.)
Pax Augustus => vrede van Augustus => welvaart
Lex Julia Papia et Poppaea => huwelijkswetgeving
Culture welvaart (mogelijk gemaakt door Maecenas):
Bouwprogramma: - tempels => herstel van waarden en normen
- aquaducten
G: Indeling Keizertijd (27 v. Chr. - 476 n. Chr.)
I.
Julisch - Claudische huis (tot 68 n. Chr.)
Augustus - Livia
Marcus Agrippa - Marcus Antonius
"oom" Claudius => veroverde Brittania en Ostia
|
| trouwt met
|
"nicht" Agrippina => haar zoon Nero wordt keizer van 54 tot 68 n. Chr. Hij bouwde een
paleiscomplex van 60 hectare. Tijdens zijn bewind waren er voor het eerst
Christenvervolgingen en kwamen de eerste martelaren (waaronder Petrus).
64 n. Chr. Brand in Rome
volgens geruchten (Tacitus, Annales) is deze brand aangestoken door Nero
H: Vervolg Keizertijd
Familie Flavii (69 - 96 n. Chr.)
I) Vespasianus => was een geliefde keizer, want:
- hij bracht de financiën op orde
- hij won het vertrouwen van het volk terug
- bouwde als publiciteitsstunt het Colosseum
Tijdens zijn bewind was ook de uitbarstingvan de Vesuvius
II) Titus => nam Jeruzalem in kreeg daarvoor de Boog van Titus, met historisch reliëf
III) Domitianus => was een tiran
I: Vervolg Keizertijd
Adoptiekeizers in de 2e eeuw (96 - 193)
I) (Nerva)
II) Trajanus => veroverde Roemenië en kreeg daarvoor de Zuil van Trajanus op het Forum
Trajanus
III) Hadrianus => hij reisde veel en hield van architectuur. Hij bouwde:
- villa Hadriana
- Engelenburcht (zijn grafkamer)
- herbouw Pantheon
- Hadrianwall
IV) Marcus Aurelius => kreeg een bronzen ruiterstandbeeld
J: Soldatenkeizers (3e eeuw [193 - 305])
In deze tijd waren er economische en politieke crisissen en verzwakte het Rijk. Er waren ook invallen
door Barbaren.
begin 3e eeuw
I) Septimus Severus =>kreeg een ereboog voor zijn werk
II) Caracalla => hij bouwde de Thermen van Caracalla
271 - 281: Muren van Aurelianus => deze 19 kilometer lange muur was nodig om Rome tegen
aanvallen van Barbaren te beschermen, want de stad was veel groter geworden dan de oudere
stadsmuur, die bovendien in slechte staat was.
eind 3e eeuw
I) Diocletianus => hij bouwde de Thermen van Diocletanius en stelde de tetrarchie in.
Tetrarchie
De macht werd tussen 4 bestuurders verdeeld en Rome werd verlaten als hoofdstad. De vier delen
werden bestuurd door een keizer, een medekeizer en twee Caesars.
K: Christelijk keizerrijk (4e & 5e eeuw)
Constantijn de Grote (305 - 337)
312 Pons Milvius
Constantijn strijd tegen Maxentius. Tijdens deze strijd beleefde hij een religieuze ervaring. Hij
zag een kruis en hoorde een stem die zei:
I H S
V
in hoc signa vinces
(in dit teken zul je overwinnen)
313 Edict van Milaan
=> godsdienstvrijheid
=> eerste basilieken werden gebouwd (o.a. oude Sint Pieter)
=> Sarcofagen => Santa Sabina => houten deur met een afbeelding van Jezus Christus
324 Concilie van Nicea
=> één godsdienst => de overige zijn ketters
330 Constantinopel wordt de nieuwe hoofdstad
337 Constantijn wordt gedoopt op zijn sterfbed => 1e Christelijke keizer
Hij wordt door de Katholieke kerk heilig verklaard.
Eerbetonen aan Constantijn:



Boog van Constantijn => eigen tijd
Beeld van Constantijn => eigen tijd, nu in musea
Stanze (kamer) van Rafaël => ongeveer 1500 n. Chr.
westen
| oosten
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------410: Alarik => neemt de stad Rome in
floreert tot 1453
476: Odoaker => neemt de stad Rome in
=> inval van de
Ottomanen
West Romeinse rijk is hiermee
officieel tot een einde gekomen,
hij kroont zichzelf tot nieuwe keizer.
----------------------------------------------------------------------------4e eeuw Haghia Sophia (grote kerk in
Constantinopel)
tot 1870 bestond Italië
uit meerdere staatjes
6e eeuw Codex iuris Civilis (bron
Romeins recht in de late oudheid)
Codex Justinianus (alle wetten en
rechten voor burgers vasteglegd sinds Hadrianus)
kunst:
- Romaans
- Renaissance
- Barok