Voor- en vroegschoolse educatie basisschool De Grondtoon

 VVE-RAPPORT
DEFINITIEF RAPPORT VAN HET
ONDERZOEK IN HET KADER VAN
DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE
BASISSCHOOL DE GRONDTOON
Locatie
Brinnummer
Plaats
Registratienummer
Onderzoeksnummer
Datum onderzoek
Datum vaststelling rapport
VVE-rapport 15141
:
:
:
:
:
:
:
De Grondtoon
11FB
Bunschoten-Spakenburg
3257528
15141
12-09-2011
23-03-2012
Onderzoeksdatum: 12-9-2011
Pagina 1 van 7
1. INLEIDING
Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit
van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die
onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs,
waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken.
In







dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken:
De voorwaarden van VVE
De ouders
De kwaliteit van de educatie
 Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden
 Het pedagogisch klimaat
 Het educatief handelen
De ontwikkeling, zorg en begeleiding
De kwaliteitszorg
De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool
De resultaten van VVE
Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld
wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen:
1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig
Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden.
2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk
Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.
3. Voldoende
4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen
Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere
voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren.
Opbouw van het rapport
Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen
(indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig
is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4.
Groepsinformatie kleutergroepen
Aantal kleuters in groep a: 28, waarvan 5 doelgroepkleuters.
Aantal kleuters in groep b: 34, waarvan 6 doelgroepkleuters.
2. HET TOTAALBEELD
De Grondtoon is een basisschool in Bunschoten-Spakenburg waar mede door het gebruik van een
VVE-methode getracht wordt leerlingen een zo goed mogelijke start te geven bij het aanvankelijk
lezen en rekenen. Hierin slaagt de school ook.
Het pedagogisch- en didactisch handelen van de leraren is van voldoende niveau, alsmede de
kwaliteit van de zorg.
VVE-rapport 15141
Onderzoeksdatum: 12-9-2011
Pagina 2 van 7
Binnen de zorg voor leerlingen maakt de school een ontwikkeling door naar handelingsgericht
werken waardoor er meer sprake is van preventieve zorg en een vroege signalering. Hiervan
profiteren alle leerlingen, maar vooral voor risicoleerlingen is de vroege signalering van groot
belang. Leraren maken gebruik van observatie-instrumenten en toetsgegevens en maken op basis
hiervan groepsoverzichten en op basis hiervan groepsplannen.
De begeleiding van de risicoleerlingen kan nog versterkt worden door het opstellen van een
schoolbreed taalbeleid waarin het VVE-beleid en de onderbouwing van de onderwijsbehoeften
onderdeel uitmaken (voor de kleuters). Dit is mede van belang omdat de school een verschil
ervaart tussen het officiële aantal doelgroepleerlingen op basis van de huidige doelgroepbepaling
en het door de school ervaren aantal doelgroepleerlingen op basis van taalachterstanden en
sociaal-emotionele problematiek.
De gemeente Bunschoten hanteert als doelgroepbepaling de gewichtenregeling. De school geeft
aan dat er op basis van een bredere definitief van de doelgroepbepaling veel meer kinderen tot de
doelgroep zullen behoren. Veel kinderen spreken in meer of mindere mate thuis dialect, lezen
weinig en hebben te kampen met enige vorm van sociaal-emotionele problematiek.
Overige punten waarop verbetering mogelijk is, zijn de doorgaande lijnen met de voorscholen en
het voeren van een gericht ouderbeleid.
3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS
Naam gemeente
Bunschoten-Spakenburg
A CONDITIES
de Grondtoon
A1 Een integraal VVE-programma
A1.1 Naam/namen van programma(s)
Ik ben Bas, Schatkist, Kanjertraining
A1.2 Wat is de kwaliteit van het programma?
3
A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting")
2
A5 Kwaliteit beroepskrachten
A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding)
3
A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands
3
A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold (voor het vve-programma)
3
(A1.2) Basisschool De Grondtoon werkt met het programma Bas en met de methode Schatkist. De
school behandelt gedurende het schooljaar 8 thema's van Schatkist en deze methode is leidend.
Bas wordt als ondersteunend materiaal gebruikt. Voor de sociaal-emotionele ontwikkeling gebruikt
de school de Kanjertraining.
(A3) De school werkt niet met een dubbele bezetting op de groepen. Op basis van de
gewichtenregeling is weliswaar geen dubbele bezetting vereist, maar wel extra inzet. De school
geeft aan dat de leerkrachten weinig tijd hebben om gerichte aandacht te geven aan leerlingen die
dit nodig hebben. Zeker bij grote groepen zal het moeilijk zijn zonder extra inzet de hulp aan
kinderen systematisch te organiseren. Dit speelt mede doordat de directie aangeeft dat bij een
bredere doelgroephantering, een derde deel van de leerlingen tot de doelgroep zou behoren
vanwege taalachterstanden.
B OUDERS
B1 Gericht ouderbeleid
VVE-rapport 15141
de Grondtoon
2
Onderzoeksdatum: 12-9-2011
Pagina 3 van 7
B2
B3
B4
B5
B6
B7
Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd
Intake
Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen
Participatie in VVE-activiteiten in de vroegschool
Informeren over de ontwikkeling van hun kind
Rekening houden met de thuistaal
2
3
2
2
3
3
(B1) De school heeft een goed contact met de ouders en houdt ze op de hoogte van wat er speelt
binnen de school en de kleutergroepen. Zo weten ouders welke thema's er behandeld worden en
welke werkjes de leerlingen maken.
Voor een goed ouderbeleid is het echter nodig dat scholen een goede analyse maken van de
ouderpopulatie en op basis hiervan bepalen welke doelen ze willen bereiken met ouders en welke
rol de ouders hierin spelen. Hiervan is nog geen sprake op De Grondtoon. Weliswaar heeft de
school een goed beeld van de ouderpopulatie, maar ze is nog niet zo ver dat zij dit heeft vertaald
naar concrete doelen voor ouderbeleid. Hierdoor is onduidelijk in hoeverre zij deze ouders
daadwerkelijk bereikt en wat de effecten van ouderparticipatie zijn.
(B2) Ouders worden geïnformeerd over de school bij aanmelding en intake. Hierbij wordt veel
informatie over de school gegeven maar niet specifiek ingegaan op het feit dat De Grondtoon een
VVE-locatie is en wat dit voor het onderwijs en de ouders betekent. Ouders weten dat er met Bas
wordt gewerkt maar niet wat de functie en het doel hiervan zijn. Hierin kan de school zich nog
verbeteren.
(B4) Ouders worden aan het begin van elk nieuw thema geïnformeerd over de inhoud. Deze
informatieverstrekking is echter vrijblijvend. Leerkrachten geven niet aan wat er van ouders
verwacht wordt aan activiteiten thuis.
Zo zouden leraren een overzicht van de woorden die tijdens het thema behandeld worden, mee
kunnen geven aan de ouders en hen met behulp van enkele suggesties kunnen adviseren op welke
wijze ze hiermee met hun kinderen thuis aan de slag kunnen gaan. Ook kunnen leraren tips geven
over boekjes die over het thema gaan en bij de bibliotheek gehaald kunnen worden. Juist omdat
de school een ouderpopulatie heeft die weinig leest, kan dit van belang zijn.
C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE
C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma
C1.1 Een integraal VVE-programma
C1.2 Werken met een doelgerichte planning
C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend
C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd
C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat
C2.1 Het pedagogisch handelen van de leerkrachten is respectvol
C2.2 De leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen
C2.3 De leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke
competenties van de kinderen
C2.4 De leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind
C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend
C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen
C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar
afgestemd
C3.2 Er worden effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling
uitgevoerd
C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen
C3.4 De leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en
verrijken het spelen en werken
C3.5 De leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag
(strategieën) bij de kinderen
C3.6 Het gedrag van de leerkrachten met de kinderen is responsief
VVE-rapport 15141
Onderzoeksdatum: 12-9-2011
de Grondtoon
3
3
2
3
3
3
3
3
2
3
3
3
3
3
Pagina 4 van 7
C3.7 De leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling
van de individuele kinderen
3
(C1.2) De leerlijnen zijn vastgelegd en op basis van de jaarplanning bepalen de leraren het aanbod
voor de komende periode.
(C1.3) Het aanbod is voldoende dekkend voor de kerndoelen maar gezien de populatie kan er voor
de kleuterbouw meer aandacht worden geschonken aan de woordenschat. Hiermee kan een
doorgaande lijn worden opgezet naar groep 3 en 4. In groep 4 wordt nu al wel gewerkt met een
woordenschatmethode naast de methode Taal Actief.
(C2.5) De inrichting van de lokalen is aantrekkelijk en speluitnodigend. Toch kan de school zich
nog verbeteren door meer aandacht te besteden aan de taligheid van de inrichting door de themawoorden expliciet in het lokaal aanwezig te laten zijn en daarnaast ook andere sleutelwoorden op
ooghoogte van de kinderen op te hangen. Hiermee is het ook voor ouders duidelijk welke woorden
van het thema behandeld worden. Tenslotte kunnen (prenten)boeken die bij het thema aansluiten
nadrukkelijker aanwezig zijn in het lokaal waardoor kinderen er ook meer in gaan lezen.
(C3.1) Voor deze indicator is geen beoordeling mogelijk doordat er geen sprake is van dubbele
bezetting op de groepen.
D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG
D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep
D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen
D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en
het individuele kind
D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg
D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling
D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen
D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig
hebben die de vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg
D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de
voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren
D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra
zorg bijhouden
de Grondtoon
3
3
3
2
3
3
3
(D1.1) De school volgt de brede ontwikkeling van de kinderen met behulp van Kijk en een
kleuterobservatielijst. Daarnaast worden de kleutertoetsen van Cito afgenomen.
(D1.2) De leerkrachten zijn gestart met handelingsgericht werken en hebben hiervoor
groepsoverzichten gemaakt van de groepen. Deze overzichten en toetsgegevens bieden de basis
voor het groepsplan. Indien nodig volgt een individueel handelingsplan.
De school heeft criteria vastgesteld voor het opstellen van een individueel plan. Dit behelst onder
meer dat het ZAT betrokken is bij de ontwikkeling van de leerling, er sprake is van een verwijzing,
of dat het een deelgebied betreft waar geen groepsplan voor is of het groepsplan onvoldoende
toereikend. De intern begeleider is voor vier dagdelen beschikbaar voor alle groepen en daarnaast
is er een RT'er voor één dagdeel beschikbaar.
(D1.4) De school draagt zorg voor een vroege signalering van eventuele problemen, onder meer
door een logopediescreening en een dyslexieprotocol. Risicoleerlingen kunnen zo in een vroeg
stadium begeleid worden. De begeleiding van kinderen met taalproblemen kan de school echter
nog verbeteren door een taalbeleid op te stellen dat meer gericht is op de leerlingen met
ondersteuningsbehoeften op het gebied van taal.
(D2.1) De school heeft voor de externe zorg contact met Eduniek, psychologen, logopediescreening, fysiotherapeuten en de Marnix-academie voor extra expertise.
VVE-rapport 15141
Onderzoeksdatum: 12-9-2011
Pagina 5 van 7
Voor al deze zaken worden gesprekken gevoerd met externen als ouders hiervoor toestemming
geven en erbij aanwezig zijn volgt een verwijzing.
E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL
E1 Er is VVE-coördinatie in de vroegschool
E2 De vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig
E3 De vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen
E4 De vroegschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en
voert die aantoonbaar en planmatig uit
E5 De vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie
E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken
de Grondtoon
2
2
3
3
3
2
(E2) De school heeft haar kwaliteitsbeleid vastgesteld. Binnen het kwaliteitsbeleid is echter
nauwelijks sprake van specifieke aandacht voor de kwaliteit van het VVE-beleid. Zo heeft de school
geen doelen geformuleerd voor bijvoorbeeld de opbrengsten, ouderbeleid en taalbeleid voor de
VVE-doelgroep. Ook is niet vastgelegd hoe de effecten van het VVE-beleid gemonitord moeten
worden. Hierdoor kan de school niet goed aangeven in hoeverre VVE effectief is.
(E3) De school evalueert de opbrengsten van alle kinderen maar maakt nog geen onderscheid
tussen doelgroepleerlingen en niet-doelgroepleerlingen. Door hier gericht op te monitoren kan de
school voor zichzelf bepalen of er een verschil is in ontwikkeling tussen doelgroepleerlingen die
vanaf de leeftijd van 2,5 jaar VVE hebben gevolgd en doelgroepleerlingen die dit niet hebben
gedaan.
F DOORGAANDE LIJN
F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool
F2 Voldoende kinderen stromen door naar een vroegschool
F3 De basisschool wint doelmatige informatie in bij de voorschool over de
instromende peuters en maakt daar aantoonbaar gebruik van
F4 Het aanbod van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd
F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en
vroegschool is op elkaar afgestemd
F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op
elkaar afgestemd
F7 De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar
afgestemd
de Grondtoon
2
3
3
2
2
2
(F1) Hoewel er in de praktijk contacten zijn tussen de school en de afleverende speelzalen,
betekent dit nog niet dat er sprake is van coördinatie tussen de verschillende instellingen. De
leerlingen komen van verschillende speelzalen waardoor afstemming juist extra van belang is.
Met De Peuterhof die inpandig gevestigd is, is er wel meer contact en een prettige samenwerking
maar ook hier is nog geen sprake van een structurele afstemming op gebieden als zorg,
doorgaande leerlijnen en ouderbeleid. Van belang is dat de vroegschool in overleg met de
aanleverende voorscholen bepaalt op welke gebieden en in welke mate er coördinatie en
afstemming noodzakelijk en gewenst zijn.
(F5) Alle VVE-locaties binnen de gemeente gebruiken hetzelfde programma (Ik ben Bas). In dit
opzicht is er sprake van een zekere methodische afstemming. Over de wijze waarop het
programma gebruikt wordt i.c. het pedagogisch en didactisch handelen van de leidsters en de
leraren is geen sprake van afstemming.
(F6) Er is nauwelijks sprake van gemeenschappelijk ouderbeleid tussen De Grondtoon en de
verschillende peuterspeelzalen.
VVE-rapport 15141
Onderzoeksdatum: 12-9-2011
Pagina 6 van 7
(F7) Ook ten aanzien van de leerlingenzorg is er nauwelijks sprake van afstemming.
G OPBRENGSTEN VAN VVE
G1 De resultaten worden gemeten conform de afspraken
G2 De resultaten zijn van voldoende niveau
G3 Verlengde kleuterperiode
de Grondtoon
n.v.t
3
3
(G1) Er zijn geen afspraken gemaakt tussen de gemeente, schoolbesturen en welzijnsinstellingen
over de te behalen resultaten of de manier waarop deze gemeten moeten worden. Wel bevraagt
de gemeente alle scholen over de resultaten
4. VERVOLGAFSPRAKEN
Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken.
VVE-rapport 15141
Onderzoeksdatum: 12-9-2011
Pagina 7 van 7