DSM 5 voor kinderen en jongeren

Depressie en behandeling
De krenten uit de pap
Max Güldner klinisch psycholoog-psychotherapeut
Johan van Dijk klinisch psycholoog-psychotherapeut
Krenten uit de pap
Om welke krenten gaat het?
• Cognitieve gedragstherapie
 Cognitieve herstructurering van disfunctionele
cognitieve stijlen en depressogene cognitieve
schema’s
 ‘Pak aan’, ‘Do(e)pressie’, ‘Grip op je dip’
• Interpersoonlijke psychotherapie
 Verband tussen depressie en relationele problemen
• Blended behandeling
 Face toe face en online interventies
Cognitieve gedragstherapie
Doel
• Bestrijden van negatieve denkschema
• Verbeteren van copingmechanismen
• Vergroten van sociale vaardigheden
• Interventies
Affectieve educatie
• Activiteitenplanning
• Probleemoplossende technieken
• Cognitieve
• Herstructureringstechnieken
• Relaxatietherapie
• Sociale vaardigheidstraining
Pak aan
P ⇒ Probeer altijd zelf iets te doen om
je beter te voelen
A ⇒ Alleen het positieve zien
K ⇒ Kijk er naar als een probleem dat
moet worden opgelost
A ⇒ Anders denken, stel je open voor
het positieve
A ⇒ Analyseer het probleem en zoek
het positieve
N ⇒ Nooit in een sombere bui blijven
hangen
D(o)epressie
• Het verminderen van spanningen,
stress en negatieve gedachtes
• Het stimuleren van meer
plezierige activiteiten
• Problematische sociale
interacties
• Het verbeteren van communicatie
en conflicthantering
Kritische kanttekening
• Bewezen effectief?
 D(o)epressie (CGT) vergeleken met Treatment as
Usual (eclectisch)
 Beide vormen even effectief
Stikkelbroek, Y. Vink, G., Nauta, M.H., Bottelier, M.A., Vet, L.J.J., Lont C.M. Baar, A.L.
van & Bodden, D.H.M. (2016). Effectiveness and moderators of individual cognitive
behavioral therapy (BT versus treatmant as usual (TAU) in clinically depressed
adolescents.
• Zijn andere vormen effectief?
Zhou, X. Hetrick, S.E., Cuipers, P., Qin, B., Barth, J. Whittington, C.J. & Michael, K.D.
(2015). Comparative efficacy and acceptability of psychotherapy in children and
adolescents: a systematic review and network meta analysis. World Psychiatry, 14, 207-222.
Interpersoonlijke therapie
Doel
• Afname depressieve symptomatologie
• Verbeteren interpersoonlijk functioneren
• Aandacht ligt op het heden en niet op het
verleden
Focus gericht op een probleemgebied
• Rouw en verlies
• Rolverandering
 Veranderingen in het leven, zoals de
overgang van de basisschool naar de
middelbare school, verhuizingen etc.
• Interpersoonlijke conflicten
• Interpersoonlijke tekorten
 Problemen met sociale en emotionele
vaardigheden
Blended depressie behandeling(en)
• E-health behandelingen - Blended
behandeling
 Behandeling face toe face en
online interventies
 Voor jongeren tussen 12/14 23 jaar
• Onderdelen
 Depressie hoe kom ik er van
af
 Meten is weten
 Denk je goed
 Pak je problemen aan
 Depressie de deur uit
Stof tot nadenken
• IPT en CBT in follow-up (1-6 mnd) effectief
• Alleen IPT effectiever long-term (6-12 mnd) follow-up
• Misschien spreekt vooral de theorie achter IPT
adolescenten aan van de interpersoonlijke problemen in
die leeftijd
Stof tot nadenken
Wat werkt in psychotherapie
 Positieve verwachtingen
patiënt (placebo effect) 15%
 A-specifieke factoren
(psychotherapeutische relatie)
30%
 Specifieke technieken 15%
Lambert & Barley, 2002; Norcross 2004;
Alternatief
Van protocol tot module
 Welke interventie sluit aan bij
deze cliënt?
Voorbeeld
 Modular Approach to
Treatment of Children With
Anxiety, Depression, or
Conduct Problems - MATCH
Depressie en behandeling
De krenten uit de pap
Max Güldner klinisch psycholoog-psychotherapeut
Johan van Dijk klinisch psycholoog-psychotherapeut
Filmfragment
Niek over vroeger en nu
Prevalentie depressie
Enkele cijfers bij adolescenten :
•
•
•
Jaarprevalentie depressieve stoornis (MDD DSM-IV-TR)
Meisjes 5,9%
Jongens 4,6%
Algemene bevolking
Duur stoornis: 75% hersteld na 6–15 maanden
Recidief: 45% < 6 jaar
Klinische populaties
Duur stoornis: 81-98% hersteld na 1 jaar
Recidief:
54% < 3 jaar (ambulant)
60% < 1 jaar (klinisch)
Onderzoek Doepressie vs TAU
Stikkelbroek & Bodden (2015)
•
•
•
•
•
•
•
RCT
Experimentele conditie (N=44);
Doepressie, geprotocolleerde
individuele CGT
Controle conditie (N=44); afspiegeling
van reguliere zorg
14 kinder en jeugd GGZ instellingen
64 therapeuten, 24
onderzoeksassistenten
Metingen: voor, na, 6 maanden followup
12 maanden follow-up + 2 mediator
metingen
Opbouw onderzoekspopulatie
• CGT (n = 44) versus TAU (n = 44)
• Leeftijd
 CGT 16,9
 TAU 16.3
• Gender
CGT 77% vrouwelijk
TAU 86% vrouwelijk
• Educatie
CGT 51,4% HAVO, VWO, HBO of Universitair
TAU 60%HAVO, VWO, HBO of Universitair
• Comorbiditeit 56% een of meer comorbide stoornis
Conclusie Doepressie vs TAU
•53% eerder behandeling gehad voor depressie.
•Adolescenten en ouders komen bij GGZ als ze
al erg depressief zijn (gemiddelde CDI =
25,81).
•76% depr. diag. vrij na CGT of TAU
behandeling, meer dan meta-analyse (50%;
Wanatabe, 2007)
• CGT maakte 57% (n = 25 ) de behandeling niet
af, 41% in de reguliere zorg (n = 18)
CGT niet beter dan TAU bij adolescenten binnen
de reguliere zorg, zelfde als meta-analyse
(Weisz, et al 2013)
Zorgaanbod binnen de Bascule
•
•
Psycho-educatie
Cognitieve gedragstherapie (CGT) evt E-Health versie
‘Pak aan’, ‘Doepressie’, ‘Vrienden-programma’
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Inter Persoonlijke Therapie (IPT)
Elementen van Dialectische gedragstherapie
Ouderbegeleiding
Gezinstherapie
Farmacotherapie
Mindfulness
Kortdurende Psychodynamische therapie
Oplossingsgerichte therapie
EMDR
Psychomotorische Therapie
Creatieve therapie
Running
Filmfragment
Marissa over wat echt geholpen heeft
Algemeen werkzame factoren
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Er zijn
Gerichte aandacht
Geloof in de groeikracht
Hoop bieden
Toegevoegd perspectief
Transparantie/ congruentheid
Oog hebben voor de omgeving (ouders/ brusjes/ school/ vrienden)
Oplossingsgericht (aansluiten bij eigen kracht)
Bescheidenheid
Perceptie van de cliënt telt
Filmfragment
Vriendengroep (8 – 9 jaar) fragment 1 en 5
Blended Doepressie - 8 delen
•
•
•
•
•
•
•
•
1e deel Depressie hoe kom ik er van af
2e deel Meten is weten
3e deel Hoe ga ik met anderen om
4e deel Relax
5e deel Denk je goed
6e deel Pak je problemen aan
7e deel Wat wil ik bereiken
8e deel Depressie de deur uit
Voordelen
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
In je eigen tijd
Altijd toegang tot je eigen uniforme zorgprogramma
Op je eigen plek werken aan je herstel
Interactiever
Programmaonderdelen zijn meer op maat te hanteren
Leuke vormgeving
Minder reistijd
Minder belastend voor kinderen en ouders
Minder verzuim van school
Regelmatig contact met je behandelaar
Kortere behandelduur
Kostenreductie
Nadelen
•
•
•
•
•
•
•
•
Minder face-to-face contact
Geen non-verbale communicatie
Vraagt meer zelfdiscipline
Vaardigheid met computers is vereist
Aanwezigheid van een werkbare computer met internet
Wachtwoorden vergeten/ niet ontvangen
Meer uitval/ afhaken bij angst- en stemmingsproblemen
Verleiding om naar andere websites te gaan (steunend/ afleidend/
verstorend)
• Minder doorvragen
• Feedback geven door behandelaar dient zorgvuldig te gebeuren en
kost veel tijd
• Behandelaar digitaal dichtbij maar feitelijk ver weg?
Filmfragment
Marissa over CGT-blended + je uitspreken
Opbouw behandeling
Lichte tot matige depressie
Indien korter dan 4 weken:
Psycho- educatie
Indien na 4 weken geen respons:
Start behandeling (CGT en/of TAU)
Matig tot ernstige depressie
Behandeling (CGT en/of TAU) in combinatie met SSRI
(Fluoxetine, Sertraline, Cilatopram)
Farmacotherapie
Van ambulant naar (dag-)klinisch
• Ambulant
 Wekelijkse afspraak
• Dagbehandeling
 2 tot 5 dagen per week inclusief school
• Klinische behandeling
 5 dagen per week inclusief school
Filmfragment
Lisa en Franky over ouders
Filmfragment
Sander, Wendy en Musa over CGT vs
Vriendentraining (3)
Met dank aan
Michelle Azarhoosh, orthopedagoog
Vere Knuiman, orthopedagoog i.o.
De participerende jongeren:
Niek, Marissa, Sander, Wendy, Musa, Franky, Lisa, Mass,
Joep, Angel
Sociotherapeuten Santa Rosa
Dank voor uw aandacht!!
Filmfragment
Sander, Wendy en Musa (2) over het beloop
van hun problemen
Filmfragment
Sander, Wendy en Musa (4) over doen,
doen, doen
Filmfragment
Sander, Wendy en Musa (5) verschil
dagbehandeling en kliniek en negatief
mensbeeld
Filmfragment
Marissa samenvatting poliklinische
behandeling