PowerPoint-presentatie

Wetenschap?
•
•
•
•
Hoogtechnologische machines?
Razendsnelle en krachtige computers?
Ingewikkelde formules?
Sensationele toepassingen?
DNA-structuren en genpatronen
Miljardenbudgetten voor experimenteel-militaire lasertechnologie
Atomaire structuren in
nieuwvormige ruimten
Menswetenschappen = ά
• Krijgen niet dergelijke budgetten
• Niet zo spectaculair
• Resultaten zijn
• « nuttelozer »
• minder eenduidig
• onvoorspelbaarder
 grote frustraties
De ά-wetenschappen
• Menswetenschappen in het verweer > <
exacte wetenschappen
•  literatuurwetenschappen spelen
leentje-buur bij:
– Geformaliseerde logica
– Kennistheorieën
 De “ingenieur-literatuurwetenschapper”
De obsessie van
de mathematisch-exacte
interpretatie
Narratieve scheikunde bij Chaucer
Of molecule-clusters in de Canterbury Tales
De queeste in de Roman van Moriaen (13de eeuw) volgens
Janssens, 1976 < de logische zeshoek van Pierre Gallais
Dom, dom…
• Technologie, formaliseren: slechts
methodes
• WETENSCHAP = streven naar zindelijk
denken
• Deze denkhouding aangeleerd aan
UNIVERSITEIT
UNIVERSITAIRE
DOELSTELLINGEN
• geen genoegen nemen met “definitieve”
oordelen
• kritische vraagstelling en onderzoek van
de uitgangspunten
• wars van oppervlakkigheid
• komen tot “problem solving” en
genuanceerde uitspraken
Kritische verwondering
476
1453
DE MIDDELEEUWEN
Val van het
West-Romeinse Rijk
WEST?
Val van het
Oost-Romeinse Rijk
OOST?
Kritische vragen vanuit
verschillende uitgangspunten
Een complexe realiteit kritisch bevragen vanuit
verschillende hoeken om te komen tot genuanceerde
uitspraken en… grote nederigheid!
Invalshoek 2
Object uit
de
realiteit
Invalshoek 3
Invalshoek 1
Invalshoek …
Een voorbeeld
Het einde van de Middeleeuwen?
1453 - vanuit de “histoire bataille”
1492 - sociaal-economische geschiedenis
1517 - religieuze geschiedenis
…
De Middeleeuwen
• De Middeleeuwen: geen homogene
periode van 1000 jaar
• De Middeleeuwen: vaak beschouwd als
een zondebokperiode
– Waarom? (humanisme, anti-clericalisme,
een geruststellend vooruitgangsgeloof)
– Hekserij, lijfeigenschap, enz., kortom:
barbaars primitivisme erin geprojecteerd.
Rederijkers?
• Typische literatuur voor deze
bekrompen periode
• Stelt literair niets voor (Huizinga)
• Zo snel mogelijk vergeten…
Rederijkers?
• Never ending poetry
– Mooie flitsen, maar oh zo langdradig…
– Taalacrobatieën en gekunstelde rhetorica
Beter uw leven, zowel man als vrouw,
Vrees het helse vuur,
Hoed u voor de eeuwige vlammen…
Gij wacht enkel op de afschuwelijke dood!
Rederijkers?
Rederijkers = kannenkijkers
Het rederijkersgezelschap « In liefde vrij… »
Een ander uitgangspunt
Invalshoek 2
Rederijkers
functionalisme
Invalshoek 1
Invalshoek …
Historisch functionalisme
• Wat betekenden teksten in hun tijd?
• Hoe functioneerden die?
• Welke ideeën werden door literatuur
gevormd en gepropageerd?
• LITERATUUR IN CONTEXT
Het succesboek van Pleij,
1988
En retorica houden in alle eere!
Volgens Matthijs de Castelein
Volgens Martianus Capella
Vrouwe Rhetorica
Vrouwe Rhetorica tussen het licht van de vrede, de liefde en de
rede en de duisternis van de woede, de nijd en de onenigheid
Rede en beheersing
tegenover
drift en woede
Harmonisch samen-leven
•
•
•
•
•
= zichzelf beheersen
= hoge arbeidsethiek
= redelijkheid, mate
= zich niet laten leiden door driften
= zich bewust zijn van het vergankelijke
van het leven
 Ontstaan van de burgermoraal
HET WAPEN: ironische omkering
Boerenplezier bij Dürer en Breughel
Pieter Breughel, Temperantia (Brussel, 1560)
een bril
teugels
Vrouwe Matigheid
temperancia
Rhetorica, volgens Breughel
Man trekt zijn vrouw de broek aan, 1555
Trek mij maar snel de broek aan,
Want ze staat mij even goed als u!
En zwijg maar in alle talen, Jan,
Of anders zult gij mijn vuisten voelen…
Vrouwen aan de macht?
Och vrouw, ik trek u graag de
broek aan, maar het voorstuk, kan
ik moeilijk missen…
De boer-pantoffelheld met ontbloot
geslachtsdeel
Men vindt ter wereld geen groter gekken
Dan die hun vrouwen de broek aantrekken
HET BURGERIDEAAL
Voor de man
Voor de vrouw
Vastberadenheid
Koopmanschap
Beheersing en wijsheid
Publieke rol
Sociale mobiliteit en carrièrisme
Individuele zelfhandhaving
Tederheid
Zorgende moeder
Gehoorzaamheid
Nauwelijks openbaar leven
Huisvrouw en echtgenote
Hulp van de man
Rederijkerskamers als mannenclubjes…
De bekrompenheid van de
« bourgeois » doorbroken…
Genadeloze ontmaskering van de burgerlijkheid
Sociaal geëngageerd
• Met broederschappen hebben ze het
publieke leven in handen
• Dragen burgeridealen uit
• Bijv. bij Blijde Inkomsten
•  Inkomst van Isabella van Castilië te
Brussel in 1496
De stoet van de schuttersgilden met Isabella, op de achtergrond het Brusselse stadhuis versierd met toortsen