Macro-economische uitdagingen ten gevolge van de vergrijzing

Macro-economische uitdagingen
ten gevolge van de vergrijzing
Gert Peersman
Universiteit Gent
Seminarie VGD Accountants – 3 november 2014
Dé grootste uitdaging voor de regering
• Alsmaar stijgende Noordzeespiegel door de VERGRIJZING
Dé grootste uitdaging voor de regering
• Ageing Working Group (AWG): budgettaire meerkost van de
vergrijzing op jaarbasis 9,1% - 10,3% van het BBP tegen 2060!!
Voorspellingen zijn zelfs optimistisch…
• Deze kosten komen er BOVENOP de effecten van economische
groei (waardoor inkomsten van overheid automatisch stijgen)
– Parameters economische groei worden in toekomst gunstiger
verondersteld dan tijdens decennia vóór crisis…
• Veronderstelling dat prijzen gezondheidszorg niet méér stijgen
dan prijzen in rest van economie: enkel volume-effect gerekend
• PS: kost die men in 2002 voor 2030 voorspelde vandaag al bereikt
Onaangename rekenkunde: belastingen
Minimale
vergrijzingskost
2010-2060
Gerealiseerde
besparingen
sinds 2010
als benchmark
Huidige belastinginkomsten
als benchmark
12%
% van het BBP
10%
8%
6%
9,1%
11,2%
10,8%
Personenbelastingen
Belastingen
op goederen
en diensten
4%
2%
Rentebonus ECB
2,2%
0%
-2%
Resterend
structureel
begrotingstekort
einde 2013
0,5%
0,6%
Gerealiseerde
primaire
besparingen
Onaangename rekenkunde: uitgaven
30%
25%
% van het BBP
20%
Uitgaven
sociale zekerheid
Uitgaven gewesten,
gemeenschappen
en lokale overheden
(o.a. onderwijs ±6%)
Minimale
vergrijzingskost
2010-2060
15%
14,1%
10%
5%
0%
Uitgaven federale
regering
25,2%
9,1%
2,2%
Resterend
structureel
begrotingstekort
einde 2013
5,4%
Uitgaven buiten
sociale zekerheid
3,5%
Rentelasten
Sociale uitkeringen
Het spaarboekje (zilverfonds) staat in het rood…
• In plaats van een spaarpot van 1200 miljard (320% BBP), een
overheidsschuld van 380 miljard (>100% BBP)
Oplossing: It’s the employment rate, stupid!
• Werkgelegenheidsgraad bij laagste van ontwikkelde landen
78,6%
80%
75%
71,7%
71,1%
70%
65%
60%
55%
50%
45%
40%
72,7%
74,7%
73,4%
68,1%
62,0%
64,0%
75,3%
Oplossing: It’s the employment rate, stupid!
• 1% meer mensen aan de slag = verbetering begroting 0,75% BBP
– 1/3 effect is daling overheidsuitgaven (uitkeringen en pensioenen) en
2/3 stijging inkomsten (meer economische activiteit)
Vicieuze cirkel met hoge lasten op arbeid
• Hoogste lasten op arbeid en laagste werkgelegenheidsgraad
Belastingen voor gemiddelde werknemer
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
werkgelegenheidsgraad
Hervormen van belastingen
• Verlaging van lasten op arbeid een must!
– Vooral kwetsbare categorieën: ouderen, jongeren, laaggeschoolden
• There is no alternative: bij gebrek aan budgettaire ruimte moeten
alternatieve inkomsten gezocht worden via taks-shift
• Federaal regeerakkoord stelt zwaar teleur…
– 0,9 miljard extra aftrek beroepskosten werknemer, deels gefinancierd
met vermindering andere aftrekposten…
– Voor werkgeversbijdragen enkel engagementen van regering Di Rupo
– Merk op: indexsprong heeft hooguit tijdelijk een effect
Pensioenen
• Hier ligt meeste ruimte om vergrijzingsfactuur te verlagen
– Opnieuw zes-punten-match
voor de begroting
• Langere loopbanen een must
– Maatregelen regering Di Rupo:
vergrijzingskost daalt met
slechts 0,4% BBP
Pensioenen: probleem van oudere werklozen
• Zeer zwak in categorie 55-64 jaar, en dit vooral in Vlaanderen
Pensioenen: wettelijke pensioenleeftijd
• Ook wettelijke pensioenleeftijd moet onverwijld omhoog
– Sinds 1925 is officiële pensioenleeftijd 65 jaar: levensverwachting
was toen 58 jaar, terwijl deze ondertussen al 80 jaar is (en zal stijgen
tot 88 jaar)
– Andere landen: stelselmatig optrekken, en nadien aanpassen aan
levensverwachting
• Pensioenleeftijd Italië zal bijvoorbeeld 70 jaar zijn tegen 2060, in
Denemarken zelfs 72,5 jaar
Pensioenen: meer ouderen aan het werk
• Ouderen nemen geen jobs van jongeren af!!!
– Inkomen van extra oudere aan het werk creëert op zijn beurt
consumptie die door andere (jongere) moet geproduceerd worden
– Beide gaan hand in hand: landen met hogere werkgelegenheidsgraad
bij ouderen, kennen minder jeugdwerkloosheid
– Introductie van vervroegd en brugpensioen in jaren ‘70 heeft
helemaal geen jobs voor jongeren gecreëerd
Pensioenbeleid
• Is één van de grootste uitdagingen in komende decennia:
verantwoordelijkheid overheid, werkgevers en werknemers
• Combinatie van financiële prikkels werkgevers en werknemers,
maar ook motivatieprikkels: langer werken werkbaar maken
• Alvast veel goede voornemens in federaal regeerakkoord!
– Optrekken pensioenleeftijd (66 jaar in 2025 – 67 jaar in 2030) is wel
beetje laat om vergrijzingspiek op te vangen
Meer weten?
DE PERFECTE STORM
Hoe de economische crisis de
wereld overviel en vooral: hoe we
eruit geraken
TWITTER
@GertPeersman
COLUMN in DE STANDAARD
Tweewekelijks op dinsdag