2 Leefklimaat van de stad Toekomstige stedelijke groei en klimaatverandering beïnvloeden het leefklimaat van de stad Groei bevolking en verandering levensstijl De stedelijke groei heeft gevolgen voor de directe leefomgeving in de stad. Een groeiende stad legt niet alleen beslag op de ruimte, maar vraagt ook om nieuwe voorzieningen en transportnetwerken. Klimaatverandering Hitte Voorzieningen en wegen Allergieën ? STAD Druk op landschap Ook de klimaatverandering heeft invloed op de stedelijke leefomgeving, bijvoorbeeld door wateroverlast en hogere temperaturen. Een deel van de gevolgen van klimaatverandering kan worden afgewenteld op het nabije landelijk gebied, zoals de berging van water, het bouwen van extra woningen en het realiseren van meer stedelijk groen. Wateroverlast Droogte Waterveiligheid De overheid probeert deze afwenteling echter te beperken. Dat betekent dat de stad zijn eigen (klimaat)problemen moet oplossen. Afwentelen willen we niet meer Stedelijk gebied beïnvloed het landschap Klimaatverandering heeft invloed op de stad Kwetsbaarheid stad en landschap hangt af van adaptief vermogen Anticiperen en samenhang Verandering stedelijke functies in het buitengebied Centraal Broeikasgasemissies Sectoraal beleid Politieke en bestuurlijke opgave Veranderend klimaat Blootstelling Gevoeligheid Socioeconomisch & institutioneel vermogen (kunnen) Potentiële effecten Nationaal milieubeleid Waterbeleid Natuurbeleid Landbouwbeleid Energiebeleid Volksgezondheid Bereidheid voor adaptatie (willen) Adaptief vermogen Sectoraal, normerend Klimaatbestendigheid en ruimtelijke ontwikkelingen Regie Synergie Praktijk Kwetsbaarheid Nationale visie Lokaal beleid en sectorale uitvoeringsprojecten Visie Integraal, afweging Regionale visie Lokale en regionale visies en uitvoering Decentraal Coldspot Hotspot Stedelijk gebied De groei van de steden en de toename van de Door de klimaatverandering zal in het stedelijk Hoe kwetsbaar de stad en het landschap zijn door Klimaatverandering en -adaptatie zijn al verankerd daarvoor benodigde voorzieningen hebben een gebied vaker wateroverlast voorkomen, kan de geschetste veranderingen, hangt voor een in verscheidene integrale overheidsplannen, grote impact op het landschap. De veranderingen het er vaker zeer warm worden, zullen de groot deel af van het aanpassingsvermogen van onder andere voor stedelijke ontwikkeling, in het landschap zijn vooral het gevolg van perioden van droogte langer duren en zullen zich de overheid, bedrijven en bevolking. Zij zouden energiezuinig bouwen en het verhogen van de de toename van de stedelijke bevolking, vaker allergieën en infectieziekten voordoen. de geschetste problemen kunnen oplossen, leefomgevingskwaliteit. De adaptatieplannen een veranderende levensstijl en het almaar Ook neemt de dreiging van hoog water toe in door gedragsaanpassingen (bijvoorbeeld het worden echter nog niet vanzelfsprekend toenemende aantal kleinere huishoudens. de dieper gelegen steden en buurten. Deze gebruik van airco’s), sectorale en technologische met elkaar gecombineerd. Zo worden in Dit leidt tot een grotere vraag naar ruimte, zowel veranderingen zijn van invloed op de inrichting aanpassingen en sturing op ruimtelijke de Randstadvisie klimaatbestendigheid en voor woningen en bedrijven als voor recreatie. van de huidige, of toekomstige stad, maar ontwikkelingen. Denk bijvoorbeeld aan extra leefomgevingskwaliteit niet in samenhang Deze veranderingen zijn in het bijzonder zichtbaar ook op het voorzieningenniveau, bijvoorbeeld regelgeving of juist het verlenen van subsidies aan beschouwd met de energieopgave. in de nabijheid van de grotere steden. De in de dat van energie: de verwachte toename van efficiënte koelingssystemen. figuur aangegeven coldspots geven weer waar de warmere zomerdagen kan leiden tot een stedelijke invloeden beperkt zijn. In de hotspots hogere energievraag door het gebruik van daarentegen zijn die invloeden groot, onder airconditioning. andere als gevolg van de vraag naar ruimte van de nabije steden. Locatie Den Haag T 070 328 8700 Locatie Bilthoven T 030 274 274 5 www.pbl.nl Contact Willem Ligtvoet • [email protected] • T 030 274 3149 Nico Pieterse • [email protected] • T 070 328 8741 Meer informatie Wegen naar een klimaatbestendig Nederland (PBL, 2009) Plattelandsontwikkeling en de gevolgen voor het landschap (RPB, 2008) Verstedelijking in de stadsrandzone (PBL, 2009)