Tomaat heeft meer baat bij diffuus glas dan paprika

Thema
Low haze glas uitgetest
Tomaat heeft meer baat bij
diffuus glas dan paprika
co
py
rig
ht
Pro
eft
uin
nie
uw
s
Diffuus glas is de laatste jaren een evidentie geworden bij de bouw
van nieuwe tomaten- en paprikaserres. Hoe hoger de lichttransmissie, hoe meer productie, daar is iedereen van overtuigd. De mate
van lichtverstrooiing is echter een moeilijkere keuze voor de teler. In
een tomatenteelt heeft deze factor veel invloed op de productie, bij
paprika is dit verhaal complexer.
In het teeltseizoen van 2016 werd op Proefcentrum Hoogstraten een tomaten- en paprikateelt opgevolgd onder diffuus glas en onder
standaardglas. Er werd gekozen voor een diffuus glastype met een lichtverstrooiing van
20% (low haze) en een dubbele AR-coating om
de lichttransmissie te verhogen. Bij de tomaten
werd de trostomaat Foundation (Nunhems)
aangeplant, bij paprika het rode ras Maduro
(Enza).
Diffuus glas wordt gekenmerkt door twee factoren: de lichttransmissie en de haze factor.
De haze bepaalt het percentage licht dat verstrooid wordt door het glas. Je hebt hier de
keuze tussen low haze (20 ± 10%), mid haze
(50 ± 10%) en high haze (80 ± 10%). Hoe hoger
de haze, hoe meer licht er wordt gereflecteerd
en dus hoe lager de lichttransmissie. Om toch
voldoende licht in de serre te krijgen kan er
een dubbele anti-reflectiecoating (AR) worden
aangebracht. Dit laatste is in de praktijk ondertussen de standaard geworden. Welke haze je
precies moet kiezen is een complexere zaak.
Tomaten gevoeliger voor
schaduw dan paprika
Het gewas van tomaten en paprika’s staat
verticaal. Hierdoor krijgt alleen de kop van de
plant direct licht. De onderliggende bladeren
krijgen minder licht door schaduwwerking.
Hoe meer licht deze onderste bladeren krijgen,
hoe meer ze bijdragen tot de fotosynthese en
dus resulteren in meer groei. Dit effect is in
een normale serre duidelijk merkbaar aan het
verschil in productie tussen planten die aan de
69
Minder lichtdoordringing bij
paprika dan bij tomaat
Een paprikagewas is veel denser dan tomaat,
er is meer blad. Het licht kan ook veel moeilijker doordringen in het gewas. De hoeveelheid
licht gemeten op dezelfde afstand onder de
kop ligt in een paprikateelt bij eenzelfde hoeveelheid licht veel lager dan in een tomatenteelt (Figuur 2). Ook dit is een argument om
te stellen dat een betere lichtdoordringing (en
bijgevolg dus ook een hogere lichtverstrooiing)
bij paprika een kleiner effect zal hebben.
35
b
67
Productie (kg/m2)
zonzijde of de schaduwzijde staan. De koppen
van deze planten krijgen evenveel licht, maar
de lichtdoordringing verschilt. Voor tomaat is
dit verschil zeer duidelijk. Planten aan de zonzijde produceren duidelijk meer tomaten dan
planten aan de schaduwzijde (Figuur 1). In zowat elke proef op Proefcentrum Hoogstraten
komt dit verschil doorheen de jaren tot uiting.
Bij paprika’s is dit verschil minder duidelijk.
Dit fenomeen doet veronderstellen dat een
betere lichtdoordringing interessanter is voor
tomaat dan voor paprika.
c
30
65
c
25
a
63
20
61
15
59
10
57
5
Zon
Figuur 1. - Verschil in productie tussen zon- en schaduwplanten voor tomaat en paprika
| 24 |
R-licht (µmol/m2.s)
700
600
Tomaat
Paprika
500
Proeftuinnieuws
4 | 24 februari 2017
400
Een opmerkelijke vaststelling was dat het licht
op heldere zomerdagen dieper doordrong in
een tomatenteelt onder diffuus glas. Maar op
donkere dagen gebeurde net het omgekeerde:
de lichtdoordringing onder het standaardglas
was dan beter (Figuur 3). Doordat het voorjaar
van 2016 zeer donker was, tekenden we vlak
voor de zomer een productieverlies van 4% op
onder het diffuus glas. Dit verlies werd tijdens
de zomer opnieuw ingehaald met een meerproductie van 7%, waardoor het seizoen positief werd afgesloten met een productiewinst
van 3%. Kanttekening hierbij is dat de prijzen
voor tomaten in het voorjaar hoger liggen dan
in de zomer.
Een hogere lichtverstrooiing zou in theorie
moeten leiden tot het dieper doordringen van
het licht in het gewas. Hierdoor zal diffuus glas
ook op donkerdere dagen meer voordelen
bieden ten opzichte van standaardglas. Het
verlies aan lichttransmissie wordt gecompenseerd door de diepere lichtdoordringing. Theoretische berekeningen voorspellen alvast een
extra productie van bijna 3% indien we gekozen hadden voor een glastype met een hogere
mate van lichtverstrooiing (haze van 80%).
De producties van paprika konden in de proef
niet gerelateerd worden aan de lichtdoordringing. Deze resultaten zijn niet verwonderlijk
gezien de gelijke producties aan zon- en schaduwzijde. In deze proef werden geen noemenswaardige productieverschillen opgeme-
Paprika
Tomaat
Schaduw
Lichtdoordringing beïnvloedt
productie bij tomaat
Effect low haze bij paprika
niet duidelijk
0
55
Metingen toonden aan dat bij tomaat de lichttransmissie onder het diffuus glas en onder het
standaardglas gelijk was. Bij paprika was de
lichttransmissie 3% hoger onder diffuus glas.
Eventuele verschillen in productie werden dus
veroorzaakt door het ‘haze’-effect.
ten tussen een serre met standaardglas en een
serre met diffuus glas. De lichttransmissie in de
serre met diffuus glas was echter 3% hoger dan
in de serre met het gewone glas. Vooral in het
voorjaar zorgde dit extra licht voor meer productie. In de zomermaanden werd het extra
licht afgeschermd door de schermen.
69
co
py
rig
ht
Pro
eft
uin
nie
uw
s
35
b
2
Productie Productie
(kg/m2) (kg/m )
67
c
30
69
65
67
63
65
61
35
25
b
a
In de paprikateelt is het gebruik van andere
glastypes een complexe zaak. Lichtdoordringing is minder belangrijk en extra licht zorgt
voor meer productie in de donkere periodes.
Maar dit extra licht leidt in de zomer net tot
meer problemen en een moeilijker stuurbaar
klimaat.
c
c
30
20
c
25
15
a
63
59
20
10
61
57
15
5
59
55
10
0
Paprika
Meting
op verschillende dieptes: bij5tomaat (links) is de lichtdoordringing
veel hoger
Tomaat
57 van de lichtdoordringing
dan bij paprika (rechts).
Schaduw
55
0
Zon
Paprika
Tomaat
Schaduw
Hoeveelheid
PAR-licht2.s)
(µmol/m2.s)
Hoeveelheid
PAR-licht (µmol/m
700
Zon
600
Tomaat
700
500
Paprika
600
400
Tomaat
Paprika
500
300
400
200
300
100
200
0
100
0
50
100
150
Diepte in het gewas (cm)
0
0
50
Figuur 2. - Hoeveelheid
licht gemeten op verschillende
dieptes in het gewas100
bij tomaat en paprika
Donkere dagen = betere lichtdoordringing onder standaard glas
0,0070
Factor lichtdoordringing
Factor lichtdoordringing
150
Dagen met veel licht = betere
Diepte in het gewas (cm)
lichtdoordringing onder diffuus glas
Dagen met veel licht = betere
lichtdoordringing onder diffuus glas
Donkere dagen = betere licht0,0065
doordringing onder standaard glas
0,0060
0,0070
0,0055
0,0065
0,0050
0,0060
0,0045
0,0055
0,0040
0,0050
Diffuus glas
0,0035
0,0045
Standaardglas
0,0030
0,0040
0,0035
0
200
400
600
800
1.000
Diffuus glas
1.200Standaardglas
1.400
1.600
1.200
1.600
Hoe hoger de Leaf Area Index,
hoe minder invloed van de
haze?
De lichtmetingen in de gewassen tomaat en
paprika tonen duidelijke verschillen aan. Dat is
ook logisch: hoe meer blad en hoe dichter het
gewas op elkaar staat, hoe hoger de Leaf Area
Index (LAI) en dus hoe slechter het licht zich
door het gewas kan verspreiden. We verwachten dan ook dat een verhoging van de haze van
het glas bij een gewas met hoge LAI weinig effect zal hebben op de lichtdoordringing. Deze
theorie zullen we dit jaar verder onderzoeken.
Een zeer open gewas, zoals dat van vele tomatenspecialties, is mogelijk meer gebaat bij een
diepe lichtdoordringing en dus een hogere
mate van lichtverstrooiing van het glas.
10% meer licht = 10% meer
stengels
Hoe meer licht, hoe meer stengels je per
vierkante meter kan aanhouden. Dat is een
logische redenering van veel telers wanneer
ze nieuw glas aankopen met een betere lichttransmissie. Maar meer stengels betekent ook
dat de LAI sterk zal toenemen, waardoor het
effect van de haze mogelijk wordt beperkt.
Bladsnoei gebeurt dus best in verhouding tot
het aantal stengels.
Hoeveelheid PAR-licht (µmol/m2.s)
0,0030
0
200
400
600
800
1.000
1.400
Hoeveelheid PAR-licht (µmol/m2.s)
R. Moerkens
Proefcentrum Hoogstraten, Meerle
Figuur 3. - Gemeten lichtdoordringing onder diffuus en standaardglas bij verschillende lichtintensiteiten. Hoe
lager de waarde van de factor lichtdoordringing in de verticale as, hoe hoger de lichtdoordringing in het gewas.
Dit onderzoek kadert binnen het project OPTIKAS dat loopt in het kader van Innovatief
Aanbesteden voor de realisatie van duurzame oplossingen voor de glastuinbouwsector
in Vlaanderen.
Proeftuinnieuws 4 | 24 februari 2017
| 25 |