Meer opbrengst met diffuus licht

April 2012
Meer opbrengst met diffuus licht
Door het diffuus maken van zonlicht dat bij helder weer in de kas valt, is meer rendement uit het natuurlijke
licht te halen. Er kunnen meer kilo’s per m2 worden geoogst en de kwaliteit is beter. Meer diffuus licht in de
kas wordt bereikt met diffuus glas of door het glas te behandelen met een diffuse coating. Ook bestaat er
diffuus schermdoek.
Diffuus licht is licht dat van alle kanten op het gewas valt doordat het wordt verstrooid, net als licht op een bewolkte dag. In de
kas heeft dit de volgende voordelen:
• De lichtverdeling over de verschillende bladlagen is beter en
daardoor is het gewas tot meer fotosynthese in staat.
• De temperatuur van de bovenste delen van de plant loopt niet
te hoog op en het gewas ondervindt minder stress omdat er
geen direct zonlicht op de plant valt.
• Door het ontbreken van directe straling ontstaat een prettiger
werkklimaat in de kas voor de medewerkers.
• Er bestaat diffuus glas dat minder lichtverlies bij condensatie
lijkt te geven dan normaal glas.
Haze en transmissie
Bij de beoordeling van een kasdek spelen twee factoren een rol:
1. De transmissie, deze geeft aan hoeveel licht het kasdek doorlaat. Deze wordt hemisferisch bepaald. Dat betekent dat een
gemiddelde lichtinval wordt berekend van alle hoeken waar­-
onder het licht op het materiaal valt. De hemisferische transmissie van standaard glas ligt rond de 83% en voor diffuus glas
kan deze variëren.
2.De hazefactor, deze geeft de mate waarin het licht wordt verstrooid aan. Hoe hoger de hazefactor, hoe groter de verstrooiing. Voor tuinbouwtoepassingen varieert de hazefactor tussen
de 0% voor helder glas tot 80% voor diffuus glas. Bij diffuse
coatings hangt de hazefactor af van de verdunning van de
coating. Een hoge hazefactor kan ten koste gaan van de transmissie (tot wel 10% minder). Dit is afhankelijk van het type glas.
Het beste glas heeft zowel een maximale transmissie als een
maximale hazefactor. Het diffuus maken van glas kost echter
Resultaten onderzoek
enkele procenten transmissie. Er zijn daarom diffuse glas­
De afgelopen jaren is diffuus glas getest bij verschillende gewas-
soorten ontwikkeld waarop aan één of beide zijden een
sen. Vooral komkommer, tomaat en roos blijken veel voordeel te
antireflectie-coating (AR-coating) is aangebracht. Het blijkt
hebben van het dieper indringen van het verstrooide licht. Uit
mogelijk om met zo’n coating diffuus glas te maken dat even-
een kosten-batenanalyse door Wageningen UR Glastuinbouw
veel of zelfs meer licht doorlaat dan standaard tuinbouwglas.
blijkt dat de extra investering in diffuus glas voor een tomaten-
Het aanbrengen van een AR-coating maakt het glas wel duur-
teelt in vier tot zes jaar is terugverdiend en voor een rozenteelt in
der, maar voorkomt productieverlies.
vier jaar.
Tomaat:
Diffuus glas
• 8 tot 11% meerproductie bij gelijke lichtdoorlatendheid
• snellere bloei, halve tros meer per m2 aan het einde van de teelt
• ongeveer één dag snellere vruchtuitgroei (1-3 dagen in zonnige
perioden)
• generatiever gewas
• geen effect op droge stof, smaak en vitamine C in vrucht
Diffuse coating
• 4% meerproductie bij een lichtverlies van 4%
• aanbrengen coating geeft een schok in het klimaat
• minder verdamping door lichtverlies
Komkommer:
• 10% meer productie bij gelijke lichtdoorlatendheid
• veranderde vorm en opbouw van het blad met betere licht­
benutting
Pieter Wijnen:
“We verwachten een flinke opbrengstverhoging”
• snellere uitgroeiduur van vruchten met 1-2 dagen
• zwaardere en meer vruchten per m2
Roos:
“Dat diffuus licht een voordeel betekent voor het gewas,
vinden wij een logisch verhaal. De theorie moet zich nu in de
• 5% meer rozen
praktijk gaan bewijzen,” zegt Pieter Wijnen van Wijnen Square
• 6% meer versgewicht
Crops in Egchel. In april 2010 had het bedrijf te maken met
• vergelijkbare of betere kwaliteit
een fikse stormschade en was opnieuw beglazen nodig.
• minder schermuren
De teler vertelt: “Wij hebben toen gekozen voor diffuus glas
• geen effect op ziektes
met AR-coating. In totaal gaat het om 9 hectare, waarvan
Potplanten:
• er hoeft minder vaak te worden geschermd om direct licht
tegen te houden
7 hectare een lagere hazefactor heeft. Sinds april 2011 staan er
komkommers in deze kas. We zij nu dus bezig met een tweede
teelt.” De ervaringen tot nog toe zijn zeer positief. “Mijn
• betere lichtverdeling en minder licht- en temperatuurschade
inschatting is dat we minstens 8 maar misschien zelfs wel 15%
• energiebesparing en zelfs energieproductie
meer kunnen oogsten. Dit jaar gaan we de teelt nog nauwkeuriger volgen, met name de stengeldichtheden en de plantbelasting, om een exacter beeld te krijgen.”
Lopend onderzoek
Contact
Het beter benutten van zonlicht - onder andere met diffuse
Hoewel het duidelijk is dat diffuus glas voordelen heeft, is nog
kasdekmaterialen - is één van de transitiepaden in het
een aantal vragen onbeantwoord. Voor potplantenteelt wordt
programma Kas als Energiebron.
bestudeerd hoeveel licht er meer toegelaten kan worden met dif-
Kas als Energiebron is het innovatie- en actieprogramma voor
fuus licht en hoe dat het beste kan. In de Daglichtkas in Bleiswijk
een krachtige klimaatneutrale teelt in 2020. Het Productschap
wordt het effect van diffuus licht in de verschillende seizoenen bij
Tuinbouw, het ministerie van EL&I en LTO Glaskracht Nederland
potplanten onderzocht en wordt tegelijk energie geproduceerd.
Tot nu toe is een hogere productie waargenomen. Voor de komkommerteelt wordt onderzocht wat de effecten zijn van diffuus
licht in het vroege voorjaar en de resultaten lijken positief.
stimuleren en financieren dit programma.
Voor meer informatie kijk op www.energiek2020.nu
of neem contact op met Dennis Medema:
[email protected], telefoon 079 3470 418