Xanthomonas vesicatoria (op tomaat) en X. axonopodis pv

Datasheets Fytobewaking
Xanthomonas vesicatoria (op tomaat) en X. axonopodis pv. vesicatoria
(op paprika)
Engelse naam: ‘bacterial spot’, ‘bacterial scab’ en ‘black spot’
EU-status
IIA2
Quarantaine organisme dat op bepaalde planten of plantaardige producten niet mag
worden binnengebracht of verspreid in de Gemeenschap. Het organisme komt in de
Gemeenschap voor.
Systematiek
De zogenaamde ‘bacterial spot’ (vertaald: bacteriële vlekkenziekte) of bacterial scab’ (vertaald:
bacterie schurft) bij tomaat wordt veroorzaakt door de bacterie Xanthomonas vesicatoria. Deze
bacterie heette vroeger X. campestris pv. vesicatoria (genetische groep A). Eenzelfde
bladvlekkenziekte wordt bij paprika (Capsicum annuum) veroorzaakt door een zeer nauw
verwante bacterie Xanthomonas axonopodis pv. vesicatoria (die vroeger X. campestris pv.
vesicatoria, genetische groep B heette). De bacterie kan overgebracht worden met zaad, jonge
planten, vruchten en werkzaamheden in het gewas. De bacterie kan bovendien achterblijven in
plantenresten grond en substraat en in opslagplanten. De bacterie is een wondparasiet. Een hoge
o
temperatuur (> 25 C) en een hoge relatieve luchtvochtigheid (90%) bevorderen de ontwikkeling
van de ziekte.
Geografische verspreiding
De bacterie komt voor in de meeste gebieden waar tomaat en paprika wordt geteeld, maar
voornamelijk in de regio's waar buitenteelt van tomaat en paprika plaats vindt.
Symptomen /Schade
Kleine, onregelmatig en waterige vlekken op cotylen en echte bladeren zijn de eerste symptomen.
De vlekken verkleuren later bruin tot zwart., omgeven ddor een smalle gele ring (halo). Bij
ernstige aantasting kunnen vlekken versmelten en vertonen de bladeren vergeling en algemene
necrose. Het aangetaste weefsel kan uit het blad vallen. Aangetast blad kan misvormd zijn en op
de vlekken is onder vochtige omstandigheden grijswit bacterieslijm zichtbaar, dat indroogt als een
zilvergrijs vliesje op de bladvlek. Op de bladstelen en stengels kunnen iets langwerpige vlekken
optreden die barstjes vertonen en er schurftachtig uitzien. Op de vruchten ontstaan eerst waterige
blaasjes die later openbarsten en inzinken. Het weefsel van deze vruchtvlekken verkleurd zwart
met een grijze rand en de opperhuid eromheen is vaak gebarsten. De vruchtvlekken vormen vaak
een invalspoort voor secundaire rottingsorganismen. De vlekken op tomaat veroorzaakt door X.
vesicatoria kunnen verward worden met die van Pseudomonas syringae pv. tomato (de laatsten
blijven echter vaak kleiner).
Waardplanten
Tomaat (X. vesicatoria) en paprika (X. axonopodis pv. vesicatoria). Incidentele waardplanten zijn
o.a. Cayenne of Chili peper (Capsicum frutescens), doornappel (Datura spp.), kerstomaat
(Lycopersicon pimpinellifolium), Nicotiana rustica (Azteekse tabak) en lampionplant (Physalis
minima).
Monstername: vanaf c. 4 weken na opplant kunnen de eerste symptomen waargenomen worden.
Bestrijding
Aangetaste planten in een plastic zak stoppen en afvoeren naar de vuilverbranding. Besmette
plekken markeren en daar als laatste de gewasbehandelingen uit laten voeren door een daarvoor
© 2006 Het auteursrecht van deze publicatie berust bij de Plantenziektenkundige Dienst te Wageningen.
Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande toestemming van genoemde dienst op enigerlei wijze worden vermeerderd, openbaar
gemaakt of voor commerciële doeleinden worden gebruikt.
Versie 1
Ingangsdatum: 13-2-2007
Pagina 1 van 3
Datasheets Fytobewaking
aangewezen medewerker. Hygiënische maatregelen doorvoeren als schoeisel en jassen voor
bezoekers, schone kleding en schoeisel voor aanneemploegen, een ontsmettingsmat met 2%
natronloog (dagelijks verversen)bij de ingang, excursies vermijden, voorkomen dat eventuele
bezoekers zich tussen de planten begeven, machines van loonwerkers met de stoomcleaner
reinigen alvorens deze het bedrijf verlaten. Ook het fust van de plantenkweker moet gereinigd
worden voordat het weer retour gaat. Voorkom dat ziek plantmateriaal in het oppervlaktewater
terechtkomt.
© 2006 Het auteursrecht van deze publicatie berust bij de Plantenziektenkundige Dienst te Wageningen.
Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande toestemming van genoemde dienst op enigerlei wijze worden vermeerderd, openbaar
gemaakt of voor commerciële doeleinden worden gebruikt.
Versie 1
Ingangsdatum: 13-2-2007
Pagina 2 van 3
Datasheets Fytobewaking
Organisme
Bayer-
Waardplant Herkenning/ symptomen
code
Xanthomonas
Tomaat,
Bacterie. Kleine waterige vlekjes die later bruin-zwart
vesicatoria
paprika
verkleuren en omgeven zijn door een smalle gele ring
(tomaat) en X.
(halo). In een later stadium kunnen vlekken samensmelten
axonopodis
met vergeling en necrotisering van blad. Ook op de
pv. vesicatoria
bladstelen, stengels en vruchten kunnen schurftachtige
(paprika)
zwart-bruine vlekken optreden. Onder vochtige
omstandigheden treedt grijs bacterieslijm uit de vlekken.
Typische bladvlekken met gele ring bij tomaat
Schurftige vlekken op onrijpe tomaat
Typische vlekken met grijs-wit centrum op
blad van paprika
Vlekken op vrucht van
paprika
© 2006 Het auteursrecht van deze publicatie berust bij de Plantenziektenkundige Dienst te Wageningen.
Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande toestemming van genoemde dienst op enigerlei wijze worden vermeerderd, openbaar
gemaakt of voor commerciële doeleinden worden gebruikt.
Versie 1
Ingangsdatum: 13-2-2007
Pagina 3 van 3