2 Professioneel handelen op het niveau van de

Directievoorstel professioneel handelen
Aanleiding voor het voorstel
De vernieuwde HKZ 2010 stelt normen over het professionele handelen.
Deze normen zijn op hun beurt weer onderdeel van de Module Cliëntveiligheid.
Er wordt van zorgorganisaties een kwalitatief hoog niveau gevraagd met betrekking tot
werkafspraken, protocollen, richtlijnen en een professionele uitvoering hiervan.
Deze normen zijn in de “procedure Professioneel handelen” uitgewerkt.
Leeswijzer:
Hieronder volgt eerst het voorstel. Na de voorstellen zijn argumenten benoemd.
Daarna volgen een toelichting en een beschrijving van de methode.
A Voorstel
1.1
2.1
De Procedure “Professioneel Handelen” vast te stellen
In te stemmen met de in de procedure voorgestelde “Kwalitatieve Methode”.
B
Argumenten
2.1
De Procedure is een vertaling van de normen van HKZ versie 2010. Door deze procedure
vast te stellen en uit te voeren, voldoet de organisatie aan deze normen.
2.1.1
HKZ eis: HKZ vereist dat de methoden en criteria specifiek benoemd zijn.
2.1.2
Bij het kiezen van de methode ligt het voor hand om niet te kiezen voor een kwantitatieve
methode. Het gaat in dit geval namelijk niet om het meten van hoeveelheden maar om het
bewaken van de kwaliteit van de protocollen, of deze op orde zijn en of deze bijvoorbeeld
voldoen aan de wetgeving. Verder gaat het om de vraag of de protocollen op de juiste
manier (professioneel) worden uitgevoerd. Daarom dient een kwalitatieve methode
toegepast te worden. In onderstaande toelichting onder het kopje “Methode” is dit
uitgewerkt met voorbeelden van vragen die bij deze methode gesteld kunnen worden.
Toelichting Professioneel handelen (norm 1.2 HKZ)
HKZ beschrijft de volgende normen over professioneel handelen:
1)
De organisatie maakt werkafspraken en voert de zorg- en/of dienstverlening uit volgens
deze werkafspraken, protocollen en richtlijnen voor zover de beheersbaarheid van de zorgen/of dienstverlening dit vereist.
2)
De organisatie bewaakt systematisch de kwaliteit van de gehanteerde werkafspraken,
protocollen en richtlijnen. Periodiek worden de werkafspraken, protocollen en richtlijnen
geëvalueerd.
Documentnaam: Directievoorstel Professioneel handelen
Document nr.: MC 40.0-HO
Pagina 1 van 5
Versie nr.: V01 01102012
D:\317599366.doc
Logo invoegen
3)
Op basis van de Wet BIG zijn de voorbehouden en risicovolle handelingen benoemd. De
zorg-/dienstverleners die deze handelingen uitvoeren zijn en blijven bevoegd en bekwaam
(zie ook prestatie-indicatoren ‘Bekwaamheid voorbehouden en risicovolle handelingen’ en
‘Ervaren professionaliteit en veiligheid zorgverleners’).
De medewerkers zijn bekend met de Wet BIG en hun eigen verantwoordelijkheid hierin.
4)
Het delegeren van (voorbehouden) handelingen en taken gebeurt via adequate schriftelijke
overdracht en protocollen en is vastgelegd in een verantwoordelijkheidsstructuur.
5)
De medewerkers zijn bekend met de veiligheidsaspecten en hun eigen verantwoordelijkheid
hierin.
6)
De organisatie toetst systematisch de kwaliteit van het professioneel handelen.
De methodieken en criteria die de organisatie hierbij hanteert zijn expliciet gemaakt.
Het professionele handelen is mede bepalend voor de mate van veiligheid van de cliënt.
Alleen professioneel handelen levert kwalitatieve en veilige zorg op als resultaat. Daarom
is professioneel handelen integraal onderdeel van het veiligheidsmanagementsysteem.
Uitleg
Professioneel handelen maakt deel uit van een cyclisch beleid (PDCA) dat noodzakelijk is om aan de
voorwaarden voor verantwoorde zorg tegemoet te komen. Dit betekent ook dat gemeten moet
worden (Check) wat de effecten zijn van professioneel handelen. Dit kan separaat gebeuren,
bijvoorbeeld door een controle of protocollen nog voldoen aan de wetgeving. De ‘check’ kan
vervolgens leiden tot bijstelling (Act).
Professioneel handelen kan op organisatieniveau en op medewerkersniveau worden beoordeeld.
Het ontwerpen, bewaken en evalueren van werkafspraken ligt op organisatieniveau, het uitvoeren
van deze afspraken ligt op medewerkersniveau. De medewerkers brengen het professionele
handelen in de praktijk.
Professioneel handelen op organisatie niveau
De organisatie dient op grond van de HKZ normen de werkafspraken te bewaken en evalueren op
geldigheid, kwaliteit, veiligheid, volledigheid en actualiteit.
Binnen de PDCA cyclus zijn dit de Check en Act.
Op het niveau van de medewerkers
Dit betreft deskundigheid van personeel in brede zin. Medewerkers passen richtlijnen en protocollen
toe die gebaseerd zijn op actuele kennis volgens professioneel algemeen aanvaarde standaarden.
Criteria zijn: zorgvuldig omgaan met signalen en daar professioneel naar handelen en goede
invulling geven aan de wet BIG (scholing toetsing risicovolle en voorbehouden handelingen).
Daarbij stimuleert het management om ook daadwerkelijk professioneel te handelen via overleg,
bijscholing, up to date houden van de bekwaamheden en het voeren van functioneringsgesprekken.
Documentnaam: Directievoorstel Professioneel handelen
Document nr.: MC 40.0-HO
Pagina 2 van 5
Versie nr.: V01 01102012
D:\317599366.doc
Logo invoegen
Methode en keuze onderwerpen
Methode van toetsing (PDCA en SMART)
Op hoofdlijnen vindt de volgende procesgang plaats:
- Bepalen wat het onderwerp is van evaluatie
- Bepalen methode van evaluatie (zie hieronder)
- Uitvoeren evaluatie
- Presentatie van de uitkomsten van onderzoek (indicatoren)
- Selectie van de uitkomsten
- Analyseren van de oorzaken van de uitkomsten
- Inventariseren van globale oplossingen
- Formuleren van verbeterdoelen
- Formuleren van verbeteracties (SMART geformuleerd)
- Afspreken welke verbeteracties gekozen worden, wie deze uitvoert en wanneer deze zijn
afgerond
- Maken van een vervolg planning voor de effecten van de verbeteracties.
Bij de toetsing van het professionele handelen, maken wij onderscheid tussen professioneel
handelen op organisatieniveau en professioneel handelen op medewerkersniveau.
1
Professioneel handelen op organisatieniveau
Hieronder worden mogelijke onderzoeksonderwerpen weergegeven. Het is uiteraard ondoenlijk om
ieder jaar alle onderwerpen onder de loep te nemen. Het ligt voor de hand om hieruit een keuze te
maken.
Hierbij zou het volgende een leidraad kunnen zijn voor de keuzes:
- is er sprake van nieuwe wetgeving, normen verantwoorde zorg of HKZ normen?
- Komen er signalen dat medewerkers de protocollen, procedures en richtlijnen niet
gebruiksvriendelijk of kwalitatief aan de maat vinden?
- Blijken uit interne of externe audits dat er kritische kanttekeningen gezet zijn?
- Zijn er incidenten of klachten die mogelijk betrekking hebben op professioneel handelen?
Mogelijke onderzoeksvragen en aanpak, de kwalitatieve methode, organisatieniveau
Voldoet de zorgaanbieder aan voorwaarden voor
professioneel handelen op het gebied van weten regelgeving
Check of de richtlijnen en protocollen voldoen
aan de wet- en regelgeving.
Voldoen de protocollen, procedures en
richtlijnen aan de criteria voor professioneel
handelen van de kwaliteitskaders verantwoorde
zorg
Check of de protocollen, procedures en
richtlijnen voorwaarden bieden voor:
o De cliëntgerichte zorgverlening;
o Veilige zorgverlening;
o Planmatig zorgverlening;
Documentnaam: Directievoorstel Professioneel handelen
Document nr.: MC 40.0-HO
Pagina 3 van 5
Versie nr.: V01 01102012
D:\317599366.doc
Logo invoegen
o
Doelgerichte zorgverlening;
Check of de zorgverlening transparant is in de
stappen, naar volgorde, inhoud, besluitvorming,
afstemming en communicatie;
Check of de zorgverlening (bij)gestuurd wordt
op basis van concrete informatie die tijdens de
uitvoering ter beschikking komt;
Ketensamenwerking goed is afgestemd
Er sprake is van prestatie-indicatoren;
Voldoen de protocollen, procedures en
richtlijnen aan de HKZ normen 2010 of aan
mogelijke nieuw ingevoerde HKZ normen?
Check van de protocollen aan de normen van
HKZ
Is er in de protocollen, procedures en richtlijnen
voldoende aandacht voor de thema’s
verantwoorde zorg?
Zijn de protocollen, procedures en richtlijnen
gebruiksvriendelijk, functioneel en doelmatig?
o
Zorg(behandel)-/leefplan;
o
Communicatie en informatie;
o
lichamelijk welbevinden;
zorginhoudelijke veiligheid;
o
Participatie en sociale redzaamheid;
o
Mentaal welbevinden;
o
Voldoende en bekwaam personeel;
o
Samenhang in zorg;
o
Er is sprake van prestatieindicatoren
o
Hoe ervaren de medewerkers het
werken met de protocollen en
richtlijnen in de praktijk (interview
met medewerkers);
o
Zijn er incidenten met cliënten aan
te wijzen op basis van onvoldoende
gebruiksvriendelijkheid;
o
Hoe functioneren de protocollen,
procedures en richtlijnen in de
praktijk, voldoen zij aan de gestelde
doelen?
o
Zijn er aanwijzingen vanuit cliënttevredenheidsonderzoeken, audits,
incidenten etc. of de protocollen
niet functioneel of doelmatig zijn?
Documentnaam: Directievoorstel Professioneel handelen
Document nr.: MC 40.0-HO
Pagina 4 van 5
Versie nr.: V01 01102012
D:\317599366.doc
Logo invoegen
2
Professioneel handelen op het niveau van de (zorg)medewerkers
De HKZ norm eist dat de zorg- en dienstverlening wordt uitgevoerd volgens de eigen werkafspraken,
protocollen en richtlijnen. Het gaat dus om de vraag of bij de uitvoering van de zorgverlening de
werkafspraken worden toegepast. Ook hier geldt dat er een keuze gemaakt moet worden uit de te
onderzoeken onderwerpen. Een keuze kan gemaakt worden aan de hand van signalen zoals klachten
en cliënttevredenheidsonderzoeken.
Ook op basis van professioneel handelen bij risicovolle onderwerpen kan selectie plaatsvinden voor
bewaking van de uitvoering van de werkwijzen, protocollen:
- Decubitus (richtlijn, registratie)
- Vocht en voedsel (richtlijn)
- Valpreventie (registratie)
- Farmaceutische zorg (richtlijn en farmaceutisch overleg)
- Infectiepreventie en behandeling (richtlijn)
- Toiletgang en incontinentie
- Gedragsproblemen en agressie (protocol).
Methode van onderzoek
Inventarisatie van uitkomsten van cliënttevredenheidsonderzoeken, klachten, evaluaties bij
cliënten, risico-inventarisaties en analyses, functioneringsgesprekken en audits.
Te beantwoorden vragen hierbij kunnen zijn:
o Wordt de intake conform de procedure uitgevoerd?
o Wordt de zorg conform het indicatiebesluit geleverd?
o Wordt een hulpverleningsplan opgezet dat onderbouwt wat er in aansluiting op de
indicatiestelling gedaan wordt, waarom en waartoe?
o Wordt dit plan vastgesteld voordat de hulp van start gaat?
o Wordt er cliëntgericht gewerkt?
o Wordt er planmatig gewerkt?
o Wordt er doelgericht gewerkt?
o Wordt er navolgbaar gewerkt?
o Zijn mantelzorgers bij de totstandkoming van het hulpverleningsplan betrokken?
o Wordt er gestuurd op basis van concrete informatie?
o Is betrokkenheid van de cliënt bij beslismomenten voldoende zichtbaar?
o Worden er goed afgestemd met de ketenpartners, bijvoorbeeld bij overdracht
hulpverleningsproces
Voor akkoord:
Datum:
Directie
Documentnaam: Directievoorstel Professioneel handelen
Document nr.: MC 40.0-HO
Pagina 5 van 5
Versie nr.: V01 01102012
D:\317599366.doc
Logo invoegen