Francisco Pizarro (1476-1541) Lodewijk XI Frankrijk (1423

Francisco Pizarro (1476-1541)
Lodewijk XI Frankrijk (1423-1483)
Urbanus II (1042-1099)
Keizer Hendrik IV (1050-1106)
Isabella v. Castilië en Léon
(1451-1504)
Clovis (465-511)
Perikles (495-429 v. Chr.)
P. de Coninck
Brugse wever (1250-1332)
Hadrianus (76-138)
Een conquistador (de Spaanse ter
m voor 'veroveraar') was
a) soldaat,
Particularisme
een
ontdekkingsreiziger
en avonturier die een groot deel
van Latijns-Amerika en
de Filipijnen van de 15e tot de 17e
eeuw onder Spaanse controle
brachten. Nadat Columbus de
Amerika's had ontdekt, stuurde
Spanje al snel expedities uit om
de Nieuwe Wereld te veroveren en te
evangeliseren. Door af te reizen naar
Latijns-Amerika en de Filipijnen
hoopten zij het fortuin te maken dat
ze in Europa niet konden krijgen.
Staatsvorming is het proces
waarbij vanuit een politiek
centrum gezag wordt uitgeoefend
over territoriale eenheden en de
binnen deze territoria levende
bevolkingen. Voorwaarden voor het
ontstaan van een staat is dat
sterkere machten zwakkere weten te
onderwerpen en een centrale macht
het geweldsmonopolie en
belastingmonopolie in handen krijgt..
Begrippen als uniformering (het
opleggen van dezelfde wetten en
belastingen) en centralisatie
(uitoefenen van de macht vanuit een
centraal punt) gaan vaak hand in
hand met deze staatsvorming.
De Investituurstrijd was een
machtsstrijd tussen de RoomsDuitse keizer en de paus van
Rome tijdens de 11e en 12e
eeuw. De twistvraag ging steeds
over de benoeming van hogere
geestelijken (rijks bisschoppen)
en de abten en abdissen van rijks
abdijen (geestelijke instellingen
onder voogdij van de keizer).
De Reconquista (een Spaans en
Portugees woord voor herovering)
was een periode van ongeveer 800
jaar in de middeleeuwen waarin
enkele christelijke koninkrijken op
het Iberisch Schiereiland erin
slaagden om de moslims van het
schiereiland te verdrijven. Op 2
januari 1492 (hetzelfde jaar
dat Columbus voor het eerst de
Atlantische Oceaan overstak en
daarbij Amerika ontdekte) nam het
katholieke koningspaar de sleutels
van de stad Granada in ontvangst
van emir Boabdil. Hiermee was de
Reconquista eindelijk voltooid.
De stedelijke kern van een polis
ontwikkelde zich rond een makkelijk te
verdedigen punt, zoals de Akropolis
van Athene. De polis was een
exclusieve en autonome gemeenschap
gevormd door haar burgers, waarbij de
klemtoon lag op burgers en nietburgers. Dat de burgers
de polis vormden, wordt aangetoond
op de munten die niet de plaatsnaam,
maar de naam van de burgers
vermelden. Allerlei spelen en godenculten moesten de samenhang binnen
de gemeenschap versterken. Daarnaast
waren de wetten een belangrijk
bindmiddel om geschillen binnen de
gemeenschap te beslechten.
Particularisme is het bevorderen van
het eigen belang boven, en zo nodig
ten koste van, de belangen van
anderen. Het is de exclusieve wijding
aan de eigen groep of de eigen
interesse. Het begrip legt de nadruk op
de eigen ideologie, de eigen staat en
de eigen cultuur.
De politiek van uniformering en
centralisatie die door bijvoorbeeld de
Franse en Bourgondische vorsten werd
toegepast betekende dat de steden
weer een aantal van hun privileges
zouden kwijtraken. Vandaar dat de
steden en gewesten regelmatig in
opstand kwamen tegen deze politiek
(dit streven naar behoud van eigen
privileges van de steden noemen we
ook particularisme).
De kruistochten waren militaire
ondernemingen van
de westerse christenen
tussen 1095 en 1271 in Palestina. Het
was een voorbeeld van de Europese
expansiebeweging. De krijgsheren die
zich daarvoor tegen elkaar en de
bevolking richtten, werden nu bij elkaar
gebracht door de overtuiging dat de
heilige plaatsen in het Heilige
Land bevrijd moesten worden van
de islamitische heersers. Relatief
onbekend zijn de noordelijke kruistochten
van de Duitse Orde of de acties tegen de
Katharen (daar komt ons woord ‘ketters’
vandaan) in de Pyreneeën. Maar ook de
Reconquista, tegen de moslims in Spanje
zouden we kruistochten kunnen noemen.
Het hofstelsel of domeinstelsel is
een in de Vroege
Middeleeuwen ontstane wijze van
exploitatie van landgoederen. Elke boer
had een stuk 'eigen' grond
de hoeve genaamd., Naast de aan hen
uitgegeven hoeven moesten de horige
boeren als herendienst ook het aan de
centrale hof toebehorende land
bewerken. Verder moesten de horigen
diverse werkzaamheden doen, zoals
het uitvoeren van reparaties aan
wegen, gebouwen en hekwerken
enzovoort Op deze wijze kon de
grootgrondbezitter of het klooster bij
het ontbreken van handel toch in al zijn
behoeften voorzien (autarkie). De
horigen konden in ruil voor deze
diensten, bij gevaar bescherming
zoeken in het klooster of in het kasteel
van de heer.
Het Imperium Romanum was
van oorsprong een stadstaat op
het Apennijns schiereiland die zich
vanaf de zesde eeuw voor Christus
begon uit te breiden en uitgroeide
tot een rijk dat op zijn hoogtepunt
alle landen rond de Middellandse
Zee omvatte.
Het bereikte zijn grootste omvang
onder Trajanus (98 – 117 n. Chr.).
Onderzoek naar drie mummies uit
de tijd van de Inca’s heeft
uitgewezen dat zij de kinderen die
werden geofferd aan de goden
eerst een jaar lang drogeerden
met cocabladen en alcohol. Om de
goden te eren werden de hoofden
van kinderen met touwen en
doeken strak ingebonden om zo de
schedel in de vorm van een berg te
krijgen. Aan het einde van het
offerfeest werden deze kinderen
naar hoge bergtoppen gebracht,
waar zij op de top werden
geplaatst om dood te vriezen. Op
de top van een berg waren de
goden namelijk het dichtst bij de
aarde.
De excommunicatie van de keizer
betekende dat hij werd uitgesloten uit
de kerkelijke gemeenschap en dus niet
zijn sacramenten toegediend kon
krijgen. Volgens de katholieke kerk zijn
de sacramenten van belang voor het
zielenheil en kon iemand die
geëxcommuniceerd was dus per
definitie niet naar de hemel gaan indien
de ban niet opgeheven werd. Ook
betekende dit dat hij vogelvrij verklaard
werd. Dit hield in dat een ieder een
geëxcommuniceerde persoon
ongestraft mocht doden. De keizer reist
daarom naar Canossa en komt na een
lange boetetocht door de Alpen, die hij
te voet heeft afgelegd, in de barre
wintertijd blootvoets aan bij de burcht
van de paus. De paus laat voordat hij
de keizer ontvangt hem eerst drie
dagen buiten wachten.
Uit het boek Retorica van Aristoteles.
De democratie (…) is een staatsvorm
waarin men de ambten onder elkaar
verdeelt bij loting, een oligarchie is een
staatsvorm waar men hetzelfde doet op
basis van het vermogen, in een
aristocratie gebeurt dit overeenkomstig
iemands opvoeding. En met 'opvoeding'
bedoel ik een opvoeding die door de
wettelijke traditie vastgelegd is.
Inderdaad, in een aristocratisch bestel
is de macht in handen van wie trouw
gebleven is aan de wettelijke
instellingen. Het kan niet anders dan
dat zij als de elite beschouwd worden
en daaraan ontleent deze staatsvorm
zijn naam. De alleenheerschappij ten
slotte is, zoals het woord het zegt, een
staatsvorm waarin één persoon het
centraal gezag uitoefent over allen.
In 1425 hoort een arm 13 jarig
herdersmeisje voor het eerst
stemmen in haar hoofd. Ze moet
haar diensten aanbieden aan de
Franse kroonprins, zeggen ze, en
strijden tegen de Engelsen. Het
verhaal van deze jonge Maagd
verspreidt zich rap door Frankrijk.
Het volk begint te geloven dat God
haar gestuurd heeft om Frankrijk
te bevrijden van het Engelse juk.
Het Franse ridderleger
behaalt mede door haar inspiratie
de overwining. Jeanne maakt dit
echter niet meer mee, zij eindigt
als heks op een Engelse
brandstapel. Paus Benedictus XV
verklaart haar in 1920 heilig.
De eerste keer dat sprake was van
een echte godsdienstoorlog was in
1064 toen een door paus
Alexander II gesteunde
internationale legermacht, onder
leiding van koning Sancho Ramírez
van Aragón, de stad Barbastro
veroverde op de Moren en daar
een slachtpartij aanrichtte. Het was
een ware kruistocht, waarbij de
paus vergeving van zonden
beloofde aan de kruisvaarders en
die vooraf ging aan de eerste
kruistocht naar de Oriënt in 1096,
geïnitieerd door paus Urbanus II.
Tegen het zesde uur stelde het Franse
leger zich in slagorde op in de vlakte.
Een weinig voor het negende uur werd
de slag geleverd in een vreselijk lawaai
en krijgsgewoel. Hij was moordend.
Men vocht verbitterd maar niet zeer
lang, want God, die met de Vlamingen
medelijden had, schonk hun spoedig de
overwinning en dreef de Fransen in
wanorde op de vlucht. Het lag in Gods
plan om wevers, volders uit Brugge en
andere Vlamingen van lage afkomst, te
voet vechtend maar dapper, bezield
door een militaire geest, goed
uitgerust, geleid door geoefende
veldheren op te stellen tegen de bloem
van de ridderschap te paard op
prachtige krijgsrossen, tegen de
schoonheid en de kracht van een leger
in goede conditie, en van al deze lieden
een hoop lijken te maken.
Dappere ridders, denk aan de
heldhaftigheid van uw
voorvaderen. Laten uw bezit en uw
gezin u niet tegenhouden. Het land
waar u woont, tussen zee en
gebergten, is overbevolkt. U voert
daarom onderling oorlog. Velen
van u verwonden elkaar daarbij
dodelijk. Vergeet uw onderlinge
haat Begeef u op weg naar het
Heilige Graf. Ontruk dat land aan
de handen van dat verfoeilijke volk
en breng het onder uw eigen
macht. Jeruzalem is het
middelpunt van de aarde. Het land
is zo vruchtbaar dat het lijkt op
een tweede paradijs.
Over boerderijen van de abdij St.Bertin uit Saint Omer in Frankrijk
omstreeks het jaar 850 zijn de
volgende gegevens verzameld
De mannelijke horigen van deze
boerderijen zijn verplicht om twee
of drie dagen per week op het land
van de abdij te werken, zesmaal
per jaar karrendienst verrichten om
wijn naar het klooster te rijden en
om elk jaar te leveren:
− 10 modii (± 600 liter) gemout
graan voor het maken van bier
− 6 modii (± 350 liter) meel
− 3 kuikens en 20 eieren.
De vrouwen moeten een bepaald
gewicht aan vlas spinnen.
De muur werd gebouwd tussen 122 tot
128 n. Chr. De muur van steen en
plaggen was een onderdeel van de
limes. De muur was een van de best
bewaakte stukken. Hij liep over de
gehele breedte van Groot-Brittannië en
had als doel om de noordgrens van het
rijk te beschermen en invallen van de
stammen, later bekend onder de naam
Picten (Schotten), vanuit het noorden
(het latere Schotland) te voorkomen.
Daarnaast diende hij als symbool van
de macht. In de enige bron over de
muur staat dat hij diende om de
bevolking te scheiden van de barbaren.
Vermoedelijk deden de poorten in de
muur ook dienst als douaneposten, om
zo de handel doorgang te kunnen laten
vinden. Op vaste afstanden lagen 14
grote en 80 kleinere forten.