Historische Contexten H2 - Duitsland Paragraaf 1 | Wat betekende

Historische Contexten H2 - Duitsland
Paragraaf 1 | Wat betekende de vorming van het Duitse keizerrijk voor het machtsevenwicht
tussen de Europese grootmachten?
Frankrijk was eerst de machtigste eenheid in Europa, maar die werden ingehaald door de Pruisen.
Het bevatte Oost-Duitsland en delen van Oost-Europa tot aan Rusland. Op het Congres van Wenen
(1814) (waar de Europese landsgrenzen opnieuw werden vastgesteld) werd het Pruisische rijk nog
groter: het kreeg gebieden in West-Duitsland erbij. Ondanks dat was Frankrijk sterker, het was
economisch meer ontwikkeld en had 3 keer zoveel inwoners. Maar terwijl Frankrijk moeizaam
groeide, ontwikkelden de Pruisen enorm. Hetzelfde gebeurde met de economie en industrie.
Hierdoor konden de Pruisen nu een sterk leger opbouwen.
Rondom het Pruisische Rijk waren heel veel kleine staatjes. Duitse nationalisten wilde één groot rijk,
Otto von Bismarck (Pruisische Kanselier) maakte hiervan gebruik. Hij lokte een oorlog uit met
Frankrijk. De andere mini staatjes – vooral nationalistisch – wilden nu meevechten. Frankrijk werd
verslagen en in Versailles (nota bene!) werd het Duitse keizerrijk uitgeroepen. Wilhelm I, de koning,
werd keizer.
Het Duitse keizerrijk was politiek, militair en economisch sterker dan elk andere Europees land. Maar
ze waren niet sterker dan heel Europa samen. Er waren nog drie andere grote spelers: Frankrijk,
Oostenrijk-Hongarije en Rusland.
Bismarck wilde geen verdere uitbreiding van Duitsland. Want hij was bang voor de andere
mogendheden. Hij voerde een voorzichtig buitenlands beleid. Anders zou Frankrijk nog wel eens een
bondgenootschap kunnen sluiten met Oostenrijk-Hongarije of Rusland en dan zou Duitsland alleen
staan tegenover die drie.
Wilhelm I stierf, Wilhelm II werd toen keizer. Hij pakte het anders aan en voerde niet het
voorzichtige buitenlands beleid. Hij wilde van Duitsland een wereldimperium maken, kanselier
Bismarck werd ontslagen. Duitsland vond dat het recht had op meer land en macht, ze voerde een
Weltpolitik. Het gevreesde gebeurde nu: Frankrijk en Rusland werden bondgenoten.
Duitsland had geen kolonies, daarom bouwde Wilhelm II een oorlogsvloot, maar dat leidde alsnog
tot weinig kolonies. De Weltpolitik werkte dus niet helemaal uit.
Daarom gingen ze naar het oosten van Europa, voor lebensraum.
De sfeer werd militaristisch, 'oorlog is gezond' was het idee. Het had een enorm leger en jongens
moesten standaard eerst 2 jaar in een kazerne werken.
Rusland, Frankrijk en Groot-Brittannië werden bang. Oostenrijk-Hongarije en Duitsland voelde zich
door hen omsingeld en gingen samen werken. Er kwamen twee vijandige blokken.
In 1914 leidde dit tot de eerste totale oorlog, de hele maatschappij vocht mee. (Dit was de Eerste
Wereldoorlog.) Het thuisfront leverde wapens en voedsel aan het gevechtsfront. Maar hierdoor
kreeg landbouw te weinig aandacht en kwam er een voedseltekort. Daarbij blokkeerde de Britse
vloot de havens en was er geen transport mogelijk. De militairen voelden de stress en gingen uit
onvrede muiten. De sociaaldemocraten riepen uiteindelijk in 1918 de republiek uit, de
Weimarrepublliek, ook werd een wapenstilstand werd gesloten. De keizer (Wilhem II) vluchtte naar
Nederland. De oorlog leverde Duitsland niets op, het land was alleen maar gekrompen.
Paragraaf 2 | Waarom ging Republiek van Weimar ten onder?
Na de Eerste Wereldoorlog werd Duitsland een parlementaire democratie, in Berlijn was het nog
lang onrustig daarom kwam de Rijksdag (parlement) bijeen in Weimar om een grondwet op te
stellen. Duitsland werd toen de Republiek van Weimar genoemd.
Bij de eerste verkiezingen kregen de sociaaldemocraten een ruime meerderheid. De
sociaaldemocraten haalden samen met de liberalen en katholieke confessionelen driekwart van de
stemmen. Ondanks dat was de democratie erg wankel, de mensen hadden er weinig vertrouwen in.
Omdat:



Er grote groepen burgers waren die een eind wilde maken aan de democratie.
Ook in de politiek waren mensen met weinig vertrouwen in de democratie. De oude
conservatieve elite van Wilhelm II zat er nog, evenals in het leger zaten conservatieve
officieren, en ambtenaren en professoren wilden ook geen democratie.
De parlementaire democratie werd bestreden door communisten en extreemrechtse
groepen. Door straatgeweld en opstanden.
Veel groepen wilde dus terug naar een staat waar het leger de leiding nam in plaats van het
parlement.
Het gevoel dat het parlement slecht was werd versterkt door een tegenslag: Duisters hadden
namelijk verwacht mee te mogen praten in het Verdrag van Versailles (de vredesluiting na WO I)
maar dat was niet zo. In het verdrag stond dat Duitsland als enige schuldig was aan de oorlog.
Daarom moesten ze hoge herstelbetalingen betalen, kolonies afstaan, grond afstaan, en werden ze
gedrongen dat ze maar een klein leger mochten. Duitsland ondertekende dit 'diktaat' want anders
zouden de geallieerden (dat zijn: FR, GB, RU) Duitsland bezetten.
Door deze ondertekening waren conservatieven en extremisten woedend, ze noemde het
landverraad. Ook spraken ze van een dolkstootlegende. Dat houdt in dat democraten te vroeg om
een wapenstilstand vroegen (in WO I), terwijl de rest nog volop in de strijd zat.
Bij de volgende verkiezingen waren de democraten, na al deze negatieve aandacht, in de
minderheid. Duitsland was tevens verdeeld in twee kampen: voor en tegen de democratie. Hierdoor
kon er ook geen coalitie (meerderheid in parlement) gevormd worden en konden problemen niet
aangepakt worden.
De herstelbetalingen gingen te sloom volgens Frankrijk en België. Daarom vielen Franse en Belgische
troepen het Ruhrgebied binnen om zelf maar kolen, ijzer en machines weg te halen. De Duitse
regering riep de bevolking op om er tegen te gaan staken, maar die arbeiders wilden dan wel betaald
krijgen. Daarom ging Duitsland geld bijdrukken, wat leidde tot gigantische inflatie. De Mark werd
toen niks meer waard, evenals het spaargeld en de lonen. Er was een grote economische crisis in
Duitsland (nummer 1). Er kwam ook nog eens een politieke crisis:
Want om een eind te maken aan de economische crisis besloot de regering zich niet langer tegen de
geallieerden te verzetten. Conservatieven en extreemrechtse groepen, zoals Hitlers partij: de
NSDAP, waren het hier niet mee eens.
Hitler maakte slim gebruik van deze chaos door een staatsgreep te plegen. Tijdens de mars naar
Berlijn werden ze beschoten. De staatsgreep was mislukt, hij werd in de gevangenis gegooid. Hier
schreef hij het boek Mein Kampf en kon zijn ideeën uitwerken.
In 1924 ging het weer beter: de economie groeide, er waren stabiele regeringen en de
conservatieven verzetten zich niet. Duitsland kreeg leningen van Amerika om er weer bovenop te
komen. Maar toen ging het mis: Amerika belande in 1929 ook in een economische crisis, er was
sprake van een beurskrach (sterke daling aandelen op de beurs). Duitsland werd hierin
meegenomen (nummer 2), want de Amerikanen trokken hun leningen weer in. De helft van de
Duitsers zat nu zonder werk. Er was weer chaos, politieke partijen werden het daarop ook niet eens
hoe ze Duitsland uit de crisis konden halen. En de conservatieven gaven nu ook weer tegengas.
Toen was daar Hitler met de NSDAP, in de tijd van de Republiek Weimar had hij weinig aanhang. Nu
had hij enorm veel aanhang. Hitler beloofde een eind te maken aan de economische crisis, ook zou
hij Duitsland weer op de kaart zetten. Hitler gebruikte moderne technieken en ging met het vliegtuig
van stad naar stad. Propaganda steunde Hitler ook veel. Uiteindelijk werd Adolf Hitler rijkskanselier,
hij zette de conservatieven in het kabinet opzij en vestigde een regime waar zijn macht door niets
tegen te houden was. De Republiek van Weimar ging ten onder.
Paragraaf 3 | Welke gevolgen had het nationaalsocialisme voor Duitsland en Europa?
Hitler bouwde een totalitaire staat, alles en iedereen moest zijn idee opvolgen. Dit werd
medemogelijk gemaakt door censuur en terreur. Tegenstanders werden door een geheime politie
(de Gestapo) opgepakt. Ook kwam er een ministerie van Propaganda (geleid door Goebbels). Door
dit laatste werd Hitler nog veel populairder en kreeg steeds meer steun.
Hitler deed ook daadwerkelijk goede dingen: de economie herstelde en werklozen konden werken.
Maar ja, dat komt natuurlijk omdat Hitler zoveel investeerde in het leger wat banen opleverde.
Vanaf 1933 werd een rassenleer wijsgemaakt, dat was dat Joden de grootste vijanden waren van het
Duitse Arische ras, dat superieur was. Joden werden gepest, uitgesloten of opgepakt en naar een
concentratiekamp gebracht. In 1935 worden de Neurenberg wetten uitgerold, daar worden Joden bij
wet gediscrimineerd.
De economie herstelde zich omdat Hitler een nieuwe oorlog voorbereide, daardoor kwamen ook de
banen terug. Die ontstonden in de wapenindustrie. Hitler wilde een wereldmacht met absolute
heerschappij op het Europese continent, vanaf de Noordzee tot aan het Oeralgebergte (Rusland).
Hitler begon met de Anschluss (aansluiting) van Oostenrijk in 1938, zij hadden daar geen problemen
mee. Toen eiste Hitler het Sudetenland van Tsjecho-Slowakije. Groot-Brittannië en Frankrijk vonden
dit uiteindelijk goed op voorwaarde dat dit de laatste slag zou zijn. (GB en FR plegen nu soort
verraad aan Tsjecho-Slowakije.) Hitler verbrak de belofte: hij trok Polen binnen en GB + Frankrijk
verklaarde Duitsland de oorlog.
Een slim trucje van Hitler was dat hij een afspraak had gemaakt met Stalin (Sovjet-Unie), ze zouden
Polen met elkaar delen als Stalin niet zou tegen vechten. Zo voorkwam Hitler een tweefrontenoorlog zoals dat was gegaan in WO I.
Hitler veroverde toen heel snel Denemarken, Noorwegen, Nederland, België en Frankrijk. Niet
Groot-Brittannië. De Royal Air Force hield stand in The Battle of Brittian.
Hitler verbrak nóg een belofte: hij viel de Sovjet-Unie binnen. Bij Stalingrad (letterlijk vertaald:
Stalinstad) werden ze tegengehouden. Vanaf daar werden ze 2 jaar later, in 1943, weer
teruggedrongen. Ook de geallieerden (in deze context: Amerikanen, Canadezen en Britten) landden
in Normandië (D-Day - 1944) en drongen Duitsland terug. Maar Hitler gaf niet zomaar op, hij eiste
dat de Duitsers nu wél tot het bittere eind doorvochten, in tegenstelling tot WO I.
Op 8 mei 1945 namen de Russen Berlijn in, Hitler pleegde zelfmoord en Duitsland was compleet
verslagen. Duitsland werd verdeeld onder de winnaars.
_________________________________________________________________________________
Ontstaan Duitsland in tijdsvolgorde:









































Congres van Wenen (1814) (Herindeling landsgrenzen Europa)
Bismarck daagt oorlog met Frankrijk uit (1870)
Nationalistische mini-staatjes worden bij Duitse Keizerrijk gevoegd.
Frankrijk verslagen
Duitse keizerrijk wordt uitgeroepen in Versailles
Wilhelm I sterft, Wilhelm II wilde Weltpolitiek
Bouwt vloot voor kolonies, mislukt. Wilt dan maar uitbreiden naar het oosten.
Frankrijk en Rusland sluiten daarop de gevreesde bondgenootschap
Conferentie Berlijn (1884) Bismarck laat FR en E botsen in Afrika.
Uitbreken WO I (1914-1918)
Duitsland lijdt nederlagen
Wapenproductie is enorm, maar ten koste van voedselproductie.
Britse vloot barricaderen ook nog toevoer voedsel naar Duitse havens.
Voedseltekort, Duitse militairen zijn daarover ontevreden en gaan muiten.
Sociaaldemocraten doen vroegtijdig wapenstilstand (dolkstootlegende)
WO I voorbij
Keizer Wilhelm II vlucht
Verdrag van Versailles
Republiek uitgeroepen (Weimarrepubliek)
Herstelbetalingen van Verdrag van Versailles ging te sloom volgens België en Frankrijk.
Daarom 'deurwaarders'-inval bij het Ruhrgebied.
Duitse regering roept Ruhrgebied-arbeiders op om ertegen te verzetten.
Arbeiders wilden dan wel loon.
Duitse regering drukt geld bij
Duitse Mark verliest zijn waarde
Duitse economische crisis
Duitse regering gehoorzaamd toch de Fransen en Belgen.
Hitler + aanhang is het daar niet mee eens en doet mars naar Berlijn.
Deze staatsgreep mislukt, Hitler in de gevangenis. Werkt daar zijn plannen uit (Mein Kampf).
Duitsland betaalt herstelbetalingen door het Dawesplan (leningen van Amerika).
Amerika heeft beurskrach, gevolg: mondiale economische crisis
Duitsland belandt ook in deze crisis.
Hitler kwam toen weer om de hoek.
Rijksdagbrand (Hitler maakte wijs dat dat een startsein van communistische revolutie was,
mensen gingen daarom snel de tegenhanger, Hitler, steunen)
NSDAP wint verkiezingen
Neurenberg wetten worden uitgerold (1935)
Anschluss van Oostenrijk (1938)
Hitler belooft (in Conferentie van München) de geallieerden alléén nog het Sudetenland in
te nemen.
Groot-Brittannië voert op deze conferentie een appeasementpolitiek (verzoeningspolitiek,
soft)
Hitler verbreekt belofte: hij verovert Polen.
GB en FR verklaren Duitsland de oorlog, begin WO II (1939-1945)
Hitler maakt belofte met Rusland dat ze Polen zullen delen als Stalin niet tegen vecht.
(Voorkoming twee-frontenoorlog)







Duitsland verovert grote delen Europa, behalve Rusland en GB (want die houdt stand).
Hitler valt Sovjet-Unie binnen en verovert gebied tot aan Stalingrad (1941).
Wansseeconferentie (1942) plannen voor genocide op Joden, is begin Holocaust.
Sovjet-Unie verdrijven Duitsers weer (1943)
D-Day in Normandië (1944)
Van beide kanten rukken geallieerden op naar Berlijn, de Russen zijn er het eerst. Duitsland
is verslagen (8 mei, 1945).
Duitsland en Berlijn worden verdeeld onder de winnaars.